Samenvatting BIV/AO 2
Hoofdstuk 10: Massaproductie
10.1 Productie, een kennismaking
Typologie indeling: Hoe verder je komt in het schema, hoe zwakker de verbanden in de geld-
goederen-beweging wordt. (BV+I-EV= soll V). Hierdoor worden de verbanden steeds minder
voldoende om op te steunen voor de controle op de volledigheid van de opbrengsten. De controle
op de volledigheid van de opbrengsten wordt dus steeds lastiger.
Bij massaproductie is van tevoren precies bekend hoeveel grondstoffen en uren nodig zijn om de
producten te maken. Doordat ook de kosten van deze grondstoffen en uren bekend zijn, kunnen we
vooraf een standaardkostprijs berekenen. Bij stukproductie wordt er per keer een uniek product
gemaakt. Het essentiële verschil tussen massa- en stukproductie is dat bij massaproductie sprake is
van harde productienormen en bij stukproductie niet. Bij stukproductie is er dan ook geen
standaardkostprijs.
10.2 Productievoorbereiding
Bij het productieproces draait het om het produceren van de juiste producten en de efficiency van
het productieproces. Voordat de productie begint is het noodzakelijk de standaardkostprijs te
bepalen. De standaardkostprijs zegt wat het mag kosten om het product te maken. Het is niet zeker
of dit ook werkelijk gaat lukken, daarom is de standaardkostprijs normatief.
Standaardkostprijs = q x p
De hoeveelheidscomponent geeft aan hoeveel van de diverse productiemiddelen in aantallen of
gewicht benodigd is. Dit betreft grond- en hulpstoffen, mensuren en machine-uren. De prijs van de
grond- en hulpstoffen is afgeleid van de inkoopprijzen. De standaardkostprijs vloeit voort uit de
begroting. Hierbij wordt ook rekening gehouden met verstorende activiteiten, zoals afval en uitval.
Voor standaardkostprijs heb je nodig: Stuklijst (Benodigde materialen/grondstoffen) en de
Bewerkingslijst (Benodigde uren).
Voordat de productie echt gestart kan worden, zal iemand moeten vaststellen welke producten er
gemaakt gaan worden en hoeveel: de productieplanning. De werkzaamheden vanaf de
productieplanning worden in een productiebedrijf uitgevoerd door het bedrijfsbureau. Zij zorgt voor
de productieplanning en de concrete werkuitgifte aan de productieafdelingen. Het bedrijfsbureau is
intern beschikkend. Het bedrijfsbureau heeft ook nog de taak te controleren of het productieproces
volgens planning verloopt: de voortgangscontrole.
10.3 Het productieproces
Het bedrijfsbureau geeft de planning via het ERP-systeem op aan de productieafdelingen. Tevens
geeft het bedrijfsbureau op basis van de stuklijsten aan het magazijn grondstoffen door welke
grondstoffen opgevraagd zullen gaan worden. De magazijnmeester geeft de benodigde grondstoffen
af aan de productiemedewerker tegen kwijting. Dat wil zeggen dat beiden, onafhankelijk van elkaar,
in het systeem de afgifte/ontvangst melden. Vervolgens moeten per afdeling gegevens over het
productieproces worden vastgelegd. Tabel 10.1. In deze tabel zijn er veel lege vakjes. Deze vorm
geeft aan welke verbanden er moeten zijn tussen de diverse afdelingen. Op de regel zijn steeds 2
afdelingen te vinden, die onafhankelijk van elkaar in het ERP-systeem de vermelde gegevens
invoeren. Omdat er steeds tegengestelde belangen zijn werkt de functiescheiding. Als de ingevoerde
gegevens met elkaar overeenstemmen kun je ervan uitgaan dat de gegevens kloppen en daarmee
,Shayenne Uijtten Boogaart
een goede basis vormen voor de afdelingsgewijze nacalculatie. Kapitaalintensief = de machines
zorgen voor de productie. Arbeidsintensief = machines worden nauwelijks gebruikt -> handwerk.
10.4 De verbandscontroles
Verband grondstoffen:
Beginvoorraad + Inkopen – Eindvoorraad = Ingang productie
Als twee verschillende bronnen melding maken van de grondstoffen die het productieproces ingaan,
is er sprake van een hard verband.
Verband machine-uren:
Beschikbare capaciteit – werkelijke stilstand = ingang productie
De gerapporteerde stilstand vormt een AO-risico. Als er meer stilstand wordt geregistreerd dan
werkelijk heeft plaatsgevonden, kan dit gevolgen hebben voor de productieregistratie. Daarom is het
belangrijk de stilstand goed te registreren. Dit kan door de stilstand door 2 medewerkers te laten
vastleggen, maar efficiënter is het als de machines de stilstand zelf registreren.
10.5 Nacalculatie
Administratie voert de nacalculatie uit, omdat er dan sprake is van functiescheiding. Ze zijn namelijk
niet verantwoordelijk voor de standaardkostprijs (bedrijfsbureau) en ook niet voor de registratie
vanuit de productie. De nacalculatie wordt afdelingsgewijs per subafdeling in het productieproces
uitgevoerd. Dit gebeurt periodiek, dus per periode. Voor elke afdeling wordt berekend op basis van
de output wat als input verbruikt had mogen worden.
- Werkelijk verbruik: geregistreerd
- Normatief verbruik: productie x standaardkostprijs.
Oftewel: vergelijken van wat hadden we mogen verbruiken (SOLL) en wat hebben we verbruikt (IST).
Verschillen worden geanalyseerd: Efficiencyverschillen, Bezettingsverschillen en Prijsverschillen.
10.6 Managementinformatie massaproductie
Strategisch: extern -> bijvoorbeeld nieuwe productietechnologie
Tactisch: besturen -> realisatie versus planning (nacalculatie!)
Operationeel: uitvoering -> detailinformatie
10.7 GOED DOORNEMEN! -> Samenvattende schema’s
Hoofdstuk 11: Stukproductie
11.1 Introductie op het stukproductiebedrijf
Bij stukproductie zal er per opdracht een berekening gemaakt moeten worden van wat het product
gaat kosten. Hiervoor wordt een voorcalculatie gemaakt. Deze is sterk afhankelijk van de wensen van
de klant. Volgorde van processen:
Massaproductie: Inkoop -> Productie -> Verkoop
Stukproductie: Verkoop -> Inkoop -> Productie
Productieproces: Klantvraag -> Offerte obv voorcalculatie -> onderhandelen en contract tekenen ->
opdracht verstrekken -> produceren / uitvoeren -> afleveren / opleveren product -> factuur
versturen -> ontvangen betaling.
, Shayenne Uijtten Boogaart
Verkoopproces: Globale voorcalculatie -> Offerte -> Contract
11.2 Het verkoopproces
Om een offerte te kunnen uitbrengen, zal er een globale voorcalculatie gemaakt moeten worden. Op
basis hiervan wordt een prijs afgegeven. De Calculatieafdeling stelt de voorcalculatie op. Bij globale
voorcalculatie zal gebruik gemaakt worden van ervaringen uit het verleden. De uiteindelijke prijs die
wordt aangeboden, is echter een commerciële beslissing en daar gaat de Calculatieafdeling niet over.
Hier gaat of de afdeling Verkoop of de commerciële leiding van de onderneming over.
Typen opdrachten:
- Aangenomen werk: de prijs voor de koper staat vast
- Regie werk: facturatie op basis van werkelijke kosten
Eventuele tegenvallers in kosten zijn bij aangenomen werk risico voor de opdrachtnemer en bij
regiewerk is het risico voor de opdrachtgever.
Bij het stukproductiebedrijf moet door middel van de planning bekeken worden of er voldoende
mens- en machinecapaciteit is om de opdracht te kunnen doen. Als er tijdelijk minder opdrachten
zijn bestaat er direct leegloop omdat er geen voorraad gereed product is. Met leegloop wordt de
situatie bedoeld dat de medewerkers en machines niets te doen hebben.
Als de klant akkoord gaat met het voorstel (vaak na verschillende onderhandelingen) wordt het
contract opgesteld. Ondertekening zal plaatsvinden door de directie. Contracten worden
geregistreerd in het contractenregister, dat de administratie bijhoudt. Omdat de projecten vaak een
lange doorlooptijd hebben worden aanvullende maatregelen genomen:
- Kredietwaardigheid / bankgarantie -> Klant moet ook over 2 jaar kredietwaardig zijn. De
bank kan zich garant stellen als die voldoende verhaalsmogelijkheden ziet, voor het geval
het toch mis gaat.
- Loon- en prijsclausules -> Prijzen van materialen en lonen zullen gedurende de tijd gaan
stijgen obv inflatie of specifieke marktomstandigheden. Deze clausules zijn formules
waarmee de te zijner tijd definitief te factureren bedragen worden aangepast.
- Termijnfacturering -> de eerste 10% bij tekenen contract, dan 10% als eerste deel is
uitgevoerd, vervolgens 10% na uitvoeren tweede deel enz.
11.3 De productievoorbereiding
Voordat het project echt van start kan gaan, moet er een aantal zaken geregeld worden:
1. Een gedetailleerde voorcalculatie (technische voorcalculatie) opstellen:
De globale voorcalculatie heeft als doel een prijs te bepalen en daarmee de klant binnen te
halen. De technische voorcalculatie vormt de basis voor de productiebeheersing. Er moet wel
een relatie zijn tussen deze twee. Het is verstandig functiescheiding toe te passen met
betrekking tot beide voorcalculaties.
2. Het openen van een project in de projectadministratie:
De projectadministratie is een sub administratie van de grootboekrekening Onderhanden
projecten en vormt een centraal onderdeel van het ERP-systeem. Hierin wordt per project de
werkelijke kosten geregistreerd. Deze worden afgezet tegen de voorcalculatie, die dan ook
als eerste in de projectadministratie wordt opgenomen. Deze administratie wordt gevoerd
door iemand die noch betrokken is bij de voorcalculatie, noch bij de uitvoering. Dit gebeurt
daarom op de Financiële administratie. Een zeer belangrijk aspect voor de projectbeheersing
is dat de kosten van het project op het juiste project komen en niet op het verkeerde ->
verschuivingsgevaar. Dit verschuivingsgevaar is groter als het bedrijf zowel opdrachten op
basis van regiewerk heeft als aangenomen werk.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper shayenneu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
