Uitgebreide samenvatting van Hoofdstuk 10 van het boek 'Handboek Orthoped. Hulpverlening 1' van Grietens. Je kunt ook een bundel downloaden met hierin ook Hoofdstuk 3, 5, 6 en 11 uit ditzelfde boek. In de toekomst wordt dit document nog gebundeld met de overige tentamenstof voor dit vak.
Handboek jeugdhulpverlening: een orthopedagogisch
perspectief op kinderen en jongeren met problemen
Hoofdstuk 10: Minderjarige slachtoffers van mishandeling en
verwaarlozing
Inleiding
Dit hoofdstuk gaat over minderjarigen die het slachtoffer zijn van kindermishandeling. Mishandeling is
een verzamelbegrip en omvat fysieke mishandeling, verwaarlozing, seksueel misbruik, emotionele
mishandeling en getuige zijn van huiselijk geweld. Over kindermishandeling bestaan verschillende
mythen. Miller-Perrin en Perrin clusteren de vigerende mythen in onze samenleving in vijf groepen:
- Kinderen lopen het meeste risico om te worden mishandeld buiten hun gezin van oorsprong.
- Kindermishandeling neemt toe.
- Kindermishandeling wordt voorspeld door een duidelijk afgebakende set van risicofactoren.
- Kindermishandeling is onvermijdbaar, het ‘gebeurt gewoon’.
- Kleine feiten van kindermishandeling zijn altijd triviaal en hebben geen zware gevolgen.
Al deze mythen zijn intussen ontkracht door middel van wetenschappelijk onderzoek.
Definities en vormen van kindermishandeling
Kindermishandeling is een harde realiteit in onze samenleving en lijkt op het eerste gezicht een objectief
gegeven. Wanneer men echter gaat nadenken over het begrip of wanneer men probeert om gedrag van
volwassenen ten aanzien van minderjarigen te categoriseren in termen van ‘mishandelend’ versus ‘niet-
mishandelend’ stelt men vast dat het om een schijnobjectiviteit gaat. Er is geen eenduidige definitie van
wat kindermishandeling is en van sommige gedragingen is niet objectief aan te geven of ze mishandelend
zijn of niet. Het gaat om ouderlijk gedrag in ‘de grijze zone’ en hangt af van de context. Die context
kennen we niet altijd. Kindermishandeling is een ‘sociaal construct’.
De term ‘kindermishandeling’ zoals we die nu kennen heeft niet altijd bestaan. Het werk van de
Amerikaanse kinderarts Henry Kempe en zijn collega’s is hierin baanbrekend geweest. Zij kwamen in hun
pediatrische kliniek kinderen tegen met lichamelijk verwondingen. De ouders schreven deze
verwondingen toe aan ongelukken, terwijl dat in werkelijkheid niet zo bleek te zijn (non-accidental injury).
Later werden andere vormen van ernstig problematische opvoedingssituaties benoemd als
kindermishandeling, respectievelijk verwaarlozing, emotionele mishandeling, seksueel misbruik en
getuige zijn van huiselijk geweld.
Historische en culturele factoren bepalen wat men in de samenleving onder kindermishandeling verstaat
en welke acties men onderneemt wanneer het zich voordoet. Antropologische studies wijzen op het
belang van het in acht nemen van de cultuur in termen van gedeelde betekenisgeving wanneer men
gedrag van opvoeders beoordeelt.
Voorbeelden van historische verschillen zijn:
- opvattingen over slaan van kinderen (een gewettigd opvoedingsmiddel of niet?)
- getuigenissen van (jonge) kinderen over seksueel misbruik (geloof je het of niet?)
Voorbeelden van culturele verschillen zijn:
- opvattingen over slaan van kinderen (in diverse Westerse landen bij wet verboden en strafbaar,
maar in bijvoorbeeld islamitische landen wel getolereerd)
- meisjesbesnijdenis (in bepaalde islamitische groepen in het oosten van Afrika)
, Ondanks het feit dat gedrag van opvoeders ten aanzien van kinderen dus steeds in een context moet
worden geplaatst, worden sommige gedragingen door de wereldgemeenschap unaniem afgekeurd en
bestaan er universele standaarden over wat we kindermishandeling noemen.
De studie van kindermishandeling is onderwerp van diverse wetenschappelijke disciplines. Er kunnen
behoorlijke verschillen zijn tussen disciplines in definities van kindermishandeling en dat kan aanleiding
geven tot spanningen.
Er bestaan diverse algemene definities van kindermishandeling. In Nederland wordt in de Wet op de
Jeugdzorg kindermishandeling gedefinieerd als ‘elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of
gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten
opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of
passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de
minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel’.
Baartman definieert kindermishandeling als een pedagogisch probleem. In zijn omschrijving wordt niet
zozeer het gedrag van opvoeders centraal gezet als wel hun houding ten aanzien van het kind. Deze is
fundamenteel verstoord waardoor het belang en het welzijn van het kind worden geschaad.
De meeste handboeken over kindermishandeling in de context van het gezin onderscheiden vijf vormen.
Het is ook in deze volgorde dat de verschillende vormen van mishandeling in de afgelopen vijftig jaar
onder de aandacht zijn gekomen. Hoewel de vormen van mishandeling op het eerste gezicht duidelijk van
elkaar verschillen, komen in de realiteit vaak combinaties van vormen voor.
1. Fysieke mishandeling: het min of meer bewust toebrengen van lichamelijk letsel door ouders,
verwanten of verzorgers.
- Het Shaken Baby syndroom: als een baby of jong kind hersenbeschadiging oploopt ten
gevolge van het hardhandig door elkaar geschud worden door de ouder of verzorger.
- Het Münchhausen by proxy syndroom: een gevaarlijke vorm van kindermishandeling
waarbij de ouder of verzorger opzettelijk lichamelijke en/of psychische symptomen en/of
klachten bij een kind overdrijft en/of veroorzaakt en/of verzint (het kind wordt
herhaaldelijk opgenomen in het ziekenhuis waar het talrijke, pijnlijke medische ingrepen
en behandelingen ondergaat die zeer veel schade kunnen toebrengen).
2. Verwaarlozing: een situatie waarbij een verzorger die verantwoordelijk is voor het kind ofwel
opzettelijk ofwel door duidelijke onoplettendheid toelaat dat het kind een vermijdbaar lijden
ondergaat, ofwel er niet in slaagt te voorzien in de essentiële voorwaarden die nodig zijn voor de
lichamelijke, intellectuele en emotionele ontwikkeling van het kind.
- Fysieke verwaarlozing: een aantal essentiële materiële levensvoorwaarden worden het
kind ontzegd, zoals voeding, hygiëne, kleding, huisvesting, enzovoort.
- Non-organic failure to thrive: een niet-organische groeistoornis waarbij eht kind een voor
zijn leeftijd te laag gewicht heeft en/of toename in gewicht te gering is.
- Medische verwaarlozing: de nodige zorgen inzake lichamelijke of geestelijke gezondheid
worden niet toegediend.
- Emotionele / affectieve verwaarlozing: de persoon van het kind en zijn gevoelswereld
worden veronachtzaamd of genegeerd.
- Morele verwaarlozing: het kind wordt niet of onvoldoende de kans geboden zich te leren
integreren in de maatschappij en zich aan te passen aan de heersende regels.
- Pedagogische verwaarlozing: gebrek aan toezicht door de ouder(s), gebrek aan structuur
en regels in de opvoeding, alsook een ontzeggen van mogelijkheden tot onderwijs en
cognitieve ontwikkeling.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper knoopsanne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
