,Hoofdstuk 3 Leertheoretische benaderingen van psychopathologie
Paragraaf 3.1
Kenmerkend voor de leerpsychologie = translationele benadering: de voortdurende wisselwerking
tussen onderzoek en praktijk. Aan de basis hiervan staan Thorndike en Pavlov met hun
experimenten.
Thorndike: Dier heeft nieuw gedrag verworden: acquisitie (van acquirere = verkrijgen, verwerven).
De wet van effect = gedrag dat tot een aangename uitkomst leidt, zal in frequentie toenemen, terwijl
gedrag dat tot een onaangename uitkomst leidt in frequentie zal afnemen. = instrumentele
conditionering
Pavlov: testte speekselaanmaak bij honden: neutrale stimulus leidt tot acquisitie = klassieke
conditionering.
Skinner onderzocht operante conditionering = verder geborduurd op de instrumentele
conditionering. Hij kwam met de Skinner-Box, hierbij wordt het gedragsverloop van het dier gemeten
zonder dat de onderzoeker erbij is, dit was niet het geval bij Thorndike.
Terminologie:
S = situatie
R = respons
O = outcome
OR = onvoorwaardelijke reactie
VP = voorwaardelijke prikkel
VR = voorwaardelijke reactie
OP = onvoorwaardelijke prikkel
Paragraaf 3.2
Leren = gedragsveranderingen van een organisme die het resultaat zijn van regelmatigheden in de
omgeving (alles wat meer inhoudt dan slechts 1 stimulus op een uniek moment in de tijd).
Traditionele verklaring voor conditionering = leren vindt plaats door associatievorming in het
geheugen. Mentale representatie kan worden gezien als psychologische of interne datastructuur met
informatie over een stimulus of respons. Klassieke conditionering wordt beschouwd als stimulus-
respons leren.
Recentere verklaring voor conditionering = vorm van stimulus-stimulus leren. De geconditioneerde
respons wordt dan gemedieerd door een VP-OP-associatie.
Propositionele theorie = verklaart conditionering via dezelfde geheugen- en redeneerprocessen die
ingeroepen worden om bijvoorbeeld schaken of ander complex gedrag te verklaren. De hond hoort
de zoemer en weet dat die de vorige keer voedsel kreeg. Hij stelt de definitie dat die dan deze keer
ook voedsel zal krijgen. Er is dus geen associatie tussen zoemer en voedsel maar een propositie van
de vorm ‘als ik de bel hoor, zal ik voedsel krijgen’.
Ontogenetische adaptatie = aanpassing aan de omgeving tijdens de levensloop van één organisme.
, Paragraaf 3.3
3.3.1 Appetitieve conditionering
Appetitieve conditionering kan ons helpen bij het begrijpen van onder meer verslaving en obesitas.
Ze worden door een sterke craving met een product gekarakteriseerd. De theorie stelt dat stimuli
(VP’s) geassocieerd raken met de inname van het product (OP) en/of de lichamelijk effecten ervan
(OR). De VP’s kunnen daardoor craving naar het product uitlokken.
De consumptie van het product is ook instrumenteel gedrag dat wordt beloond door positieve
consequenties. In tegenspraak met de wet van het effect zorgen de negatieve gevolgen van het
gedrag niet ervoor dat men stopt met het productgebruik.
Instrumenteel gedrag staat onder controle van 2 systemen:
1. Doelgericht gedrag → gebaseerd op associaties tussen respons en uitkomsten = R-O leren
(trekken aan touw associëren met krijgen van voedsel)
2. Gewoontegedrag → gebaseerd op associaties tussen stimuli en responsen maar niet
gemedieerd door uitkomst die het gedrag genereert = S-R leren (touw in kooi associëren met
trekken)
Uitkomstdevaluatieprocedure = bij respons krijgen dieren beloning → net zoveel tot ze verzadigd
zijn, als dit leidt tot het verminderen van de respons was het doelgericht gedrag. Leidt het niet tot
vermindering van het gedrag, dan gaat het om gewoontegedrag.
Pavloviaans-instrumentele transfer (PIT) = er is eerst sprake van zowel klassieke als instrumentele
conditionering. Mevrouw X heeft geleerd dat het kopen van een fles drank een aangenaam gevolg
van alcoholinname als gevolg heeft. Ook heeft ze geleerd dat ze bij vermoeidheid gestimuleerd wordt
tot alcoholinname. Als ze vermoeid thuiskomst is de kans de groot dat ze daarna een fles drank gaat
kopen.
3.3.2 Aversieve conditionering
Watson toonde aan dat angstreacties kunnen ontstaan via klassieke conditionering: als baby een wit
ratje zag sloeg iemand met een hamer op een ijzeren staaf → later was kind al bang bij zien van wit
ratje. Conclusie: initieel neutrale gebeurtenissen die gepaard gaan met een akelige of gevaarlijke
gebeurtenis zullen angst gaan uitlokken.
Kritiek op het experiment: [1] niet iedereen die aan angst lijdt heeft een relevante geschiedenis van
aversieve conditionering weerlegging: je kan ook angst voor honden krijgen als andere mensen
gebeten worden, daarvoor hoef je niet eerst zelf gebeten te worden. [2] niet iedereen die een
trauma of akelige gebeurtenis meemaakt heeft een angststoornis ontwikkeld er wordt daarom
rekening gehouden met interindividuele verschillen tussen mensen.
Latente inhibitie = verwijst naar de observatie dat conditionering trager verloopt indien de VP vooraf
enkele keren zonder OP aangeboden is. VB: rat zal mild reageren wanneer hij 1x een elektrische
schok krijgt in een kooi, maar als de rat in een andere kooi meerdere elektrische schokken had
gekregen zal de reactie heel angstig zijn.
Aangeleerde hulpeloosheid = geleerd om passief en hulpeloos te zien → zou een mechanisme
kunnen zijn dat een rol speelt bij het ontstaan van een depressie en langdurige angstklachten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper boekenwurm123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.