Onderzoek 1 (deel 1)
Week 1 - Onderzoek, Cyclus, Fase 1
Beroep op onderzoek (BO): 1.1, 1.2, 1.4
Kwalitatief onderzoek (KO): 1.1, 1.2
Wat is onderzoek?
1. Wat is onderzoek?
Een doelgerichte activiteit
Wordt systematisch uitgevoerd
Levert nieuwe kennis op
Is gericht op het helpen oplossen van een onderkend probleem
Het gaat in deze module niet om: zuiver wetenschappelijk/ fundamenteel onderzoek (theorie
verder helpen/verklaren) --> maar om praktisch relevant onderzoek (bedoeld om beslissingen
te funderen, praktische problemen) --> maar het wordt wel op wetenschappelijk verantwoorde
wijze wordt uitgevoerd
o De scheidslijn tussen HBO en WO is niet zo nauw; daar doen ze ook praktijkgericht
onderzoek, en wij doen ook af en toe wetenschappelijk onderzoek
2. Waarom is onderzoek belangrijk?
3. Waarom is onderzoek belangrijk voor psychologie?
Het is de basis van psychologie
4. Welke ervaring heb je met onderzoek?
5. Welke onderzoeksmethoden ken je?
--> experiment, interview, enquête, observeren etc.
6. Welke beroemde psychologische onderzoeken of experimenten ken je?
Onterecht beroep op onderzoek
Bij deze oneigenlijke motieven kun je beter geen onderzoek doen!
Zie blz. 19 (1.2) van Beroep op onderzoek
Uitstellen van een moeilijke beslissing
Het eigen gelijk willen bevestigen
Ondersteunen van een toch al genomen beslissingen
Hopen op een wonder --> dat gegevens een beslissing kunnen maken
Geld kunnen krijgen/ het op willen maken
Status verhogen
Pappen en nathouden --> alleen maar aandacht geven, maar er verder niks meedoen
Verantwoordelijkheid ontlopen of maskeren
Bij een gesprek met de opdrachtgever kun je achter dit soort motieven komen
Kwalitatief vs kwantitatief onderzoek
Kwalitatief Kwantitatief
Betekenis geven Cijfers
Ervaring Enquête
1
,Onderzoek 1 (deel 1)
Meer details Grote hoeveelheid (100 enquêtes)
Interviews
Kleine hoeveelheid (10 interviews uur)
Kwalitatief
Wat-, waarom- en hoe-vragen
Betekenis en context van verschijnselen
(subjectieve) ervaring van onderzochte personen, zingeving en betekenis
Processen en motieven voor het handelen
Interpreteren en begrijpen
Weinig onderzoeksobjecten
Kwantitatief
Hoeveel- en hoe groot- vragen
Het vergaren, verwerken en interpreteren van cijfers (reken- en telwerk)
Belangrijke rol voor de statistiek
Veel onderzoeksobjecten
Keuze Kwantitatief Kwalitatief
Gesloten/open Gesloten, bijv.: "Hoe tevreden zijn Open, bijv.: "Wat kan er volgens
onderzoeksvraag studenten over het onderwijs?" studenten aan het onderwijs verbeterd
worden?"
Doelstelling Doel = vooral beschrijven en toetsen Doel = vooral het ontwikkelen van
van vooraf vastgelegde ideeën (nieuwe) ideeën
Resultaat Cijfers Observatie- en gespreksverslagen en
dataverzameling bestaande gegevens, zoals
dagboekfragmenten
Verwerking data Data evalueer je met statistische Observatie- en gespreksverslagen
analyses reduceer je tot labels en vervolgens
breng je daar structuur in
Eisen aan wetenschappelijk onderzoek
Altijd aan de volgende regels houden:
Objectiviteit
o Zonder eigen mening, (voor)oordeel, wensen, overtuigingen
o Werkelijkheid zelf laten spreken en accepteren
Controleerbaarheid werkwijze en resultaten
o Geef aan hoe je het gedaan hebt
Herhaalbaarheid (en reproduceerbaarheid)
o Er is ook toeval, maar het moet ongeveer hetzelfde zijn
Systematische aanpak
Algemene (probabilistische/waarschijnlijk) uitspraken
o Hele groepen, niet 1 persoon
2
,Onderzoek 1 (deel 1)
o Toeval kan een rol spelen
o Niet iedereen, niet absoluut
Vb: 80% van de bruinharige mensen is langer dan 1,80m (= objectief én algemeen)
Pas op met fraude, zelf dingen verzinnen --> je leert er niks van!
Onderzoekscyclus
Verschillende fasen:
1. Oriënteren: verhelderen van de achtergrond en doelstelling (literatuuronderzoek)
2. Formuleren probleemstelling
3. Ontwikkelen van de onderzoeksopzet (kwalitatief/kwantitatief, soort vragenlijst, observeren
etc.)
4. Verwerven van gegevens
5. Verwerken van gegevens (SPSS)
6. Interpreteren van gegevens; conclusies trekken
7. Evaluatie + terugkoppeling naar het probleem
8. Rapporteren
Side-notes:
Ook mislukt onderzoek moet je rapporteren
Deze verschillende fasen hoeven niet lineair te verlopen
Fase 1: Probleemanalyse
1. Wat is het probleem?
2. Hoe groot is het probleem? --> vindt de opdrachtgever het onderzoek het geld waard?
3. Wat is de aanleiding om onderzoek te doen?
4. Voor wie is het een probleem?
5. Wat zijn de gevolgen van het probleem?
Casus ziekteverzuim
1. Probleem = hoog ziekteverzuim bij deze instelling. De oorzaak is: stress of hoge werkdruk,
vermoedelijk na reorganisatie
2. Het probleem is heel groot
a. Grote wachtlijst
b. Instelling kan geen continuïteit garanderen in hulp
2. Aanleiding onderzoek: de directeur wil dat er een cursus komt, maar de ondernemingsraad
wil dat er maatregelen komen om de werkdruk te verlagen
3. Voor wie is het probleem: hulpverleners (hoge werkdruk), directeur (ziekteverzuim hoog),
patiënten op wachtlijst
4. Gevolgen van het probleem
a. Grote wachtlijst
b. Instelling kan geen continuïteit garanderen in hulp
3
, Onderzoek 1 (deel 1)
Week 2 - Fase 2
BO: 1.3, 1.5
KO: 1.3, 1.5
Fase 2: Formulering doelstelling/probleemstelling
Formulering doelstelling
Doelstelling = de reden waarom je het onderzoek gaat doen. Wat moet het onderzoek
opleveren?
Formuleren (blz. 20 KO) --> Het onderzoek heeft tot doel het verkrijgen van kennis over en
inzicht in… bij …(onderzoekspopulatie) om…
Bij een onderzoek kunnen verschillende partijen betrokken zijn, die elk een eigen belang
hebben. Dit kan erin resulteren dat er verschillende doelstellingen zijn
Vb: blz. 21 BO krantenartikel -->
o Mijn antwoord: Doelstelling is aantonen dat er seksuele omgang is tussen arts en
patiënt. Meer aandacht tijdens medische opleidingen voor de omgang et erotische en
seksuele gevoelens in arts-patiëntrelatie --> voorkomen van seksuele contacten tussen
arts en patiënt.
o Antwoord: Het onderzoek heeft tot doel in kaart te brengen hoeveel huisartsen
seksueel contact met patiënten hebben (gehad) om te kunnen beoordelen of er naast de
eed van Hippocrates aanvullende protocollen nodig zijn.
Formulering probleemstelling
De probleemstelling van een onderzoek = vraag waarop onderzoek antwoord moet geven
PAS OP begripsverwarring
Het hele onderzoek draait hierom!
Moet dus zeer goed doordacht en geformuleerd worden
Onderscheid tussen zogenaamde open en gesloten onderzoeksvragen
o Bij open onderzoeksvragen past kwalitatief onderzoek
o Bij gesloten onderzoeksvragen past veelal kwantitatief onderzoek
Het is dus belangrijk dat de onderzoeksvraag concreet en eenduidig is
Het kan nodig zijn om hoofd- en deelvragen te onderscheiden.
Vb: blz. 21 BO krantenartikel -->
o Mijn antwoord: Hoeveel (Nederlandse) huisartsen hebben ooit seksueel contact met
patiënten gehad?
o Is goed!
De doelstelling heeft dus te maken met het waarom, en de probleemstelling met het wat
van het onderzoek
Richtlijnen formuleren probleemstelling
Vraagvorm gebruiken
Gebruikte termen specificeren
Te vergelijken aspecten specificeren
Beslissingscriteria specificeren
Geen oordelen vragen
Geen voorschriften vragen
'waarom' en 'waardoor'- vragen liever vermijden (zijn nogal eindeloze vragen, weinig
grenzen)
4
