Samenvatting
Beroep op onderzoek, 2e druk, Joep Brinkman & Hilbrand
Oldenhuis
,Hoofdstuk 1 Beginnen aan onderzoek
- Wat wordt er met onderzoek bedoeld?
- Wat zijn redenen om onderzoek te doen?
- Hoe formuleer je onderzoeksvragen?
1.1 Kenmerken van onderzoek
1.1.1 Het begrip ‘onderzoek’
*Het kan zijn dat je informatie nodig hebt, maar deze informatie er nog niet is. Dan voer je een
onderzoek uit. Hiervoor is kennis en inzicht belangrijk.
Onderzoek heeft verschillende betekenissen. In dit boek gaat het om het volgende:
Onderzoek = de doelgerichte activiteit om voor het helpen van oplossen van een onderkend
probleem kennis op te doen die nieuw is
- Kennis: je wilt iets weten en dus levert het kennis/inzicht/begrip van de werkelijkheid op.
- Die nieuw is: onderzoek levert kennis op dat voor het onderzoek plaatsvond nog niet
bestond. (Leren of studeren is dus géén onderzoek!)
- Voor het oplossen van een onderkend probleem: probleem als in; in onderzoek moet iets
worden ‘opgelost’. Hiermee kunnen vragen bedoeld worden (hoe moeten de klanten
aangesproken worden?), maar ook theoretische problemen die een oplossing nodig hebben
(gaten in de theorie over de afstamming van de mens).
- Activiteit: in een onderzoek onderneem je iets.
- Doelgerichte: je doet die kennis op die relevant is voor de oplossing van het probleem.
Onderzoek kan variëren van:
- Kortdurend;
- Routinematig;
- Eenmalig;
- Privé tot sterk theoretisch;
- Langdurig;
- Via verschillende methoden uitgevoerd door vele onderzoekers en hun medewerkers.
1.1.2 Praktijkgericht onderzoek
Fundamenteel/ zuiver wetenschappelijk onderzoek = staat ten dienste van de ontwikkeling van de
wetenschap; de theorie verder helpen.
In dit boek hebben we het over praktijkgericht onderzoek.
Praktijkgericht onderzoek = de verbetering van de praktijk of het oplossen van een probleem voorop
staat voorop
Dus: onderzoek dat praktisch relevant is. Want: iemand neemt een beslissing of wil een beslissing
nemen op basis van jouw onderzoeksresultaten.
Bijvoorbeeld:
- Onderzoeken koopgedrag jongeren: er kunnen keuzes worden gemaakt voor de
marketingstrategie.
- Effectiviteit van 2 werkmethoden vergelijken: er kan worden besloten welke methode er
voortaan moet worden gebruikt.
Er moeten aan een aantal eisen worden voldaan om aan de wetenschappelijk verantwoorde weg te
voldoen. Dit zijn:
, - Objectiviteit: je wil tot ware uitspraken komen. Dus de onderzoeker ziet af van zijn eigen
meningen, oordelen, vooroordelen, wensen en overtuigingen. Je laat de werkelijkheid zelf
spreken, ook wanneer jij het hier niet mee eens bent, hier geen belang bij hebt of dit ten
nadele is van jou.
- Controleerbaarheid: het is belangrijk dat het onderzoek controleerbaar is. Open zijn over de
methoden die je kiest, de redeneringen die je volgt, de manier waarop alles verloopt en de
uitkomsten die je vindt. Dit is belangrijk omdat onderzoek vaak gepaard gaat met geld,
macht, status en erkenning. Onderzoekers geven dan halve waarheden bijvoorbeeld of
houden gegevens achter omdat dit in hun voordeel werkt.
- Herhaalbaarheid: een onderzoek is zo gedaan dat anderen dit in principe na kunnen doen en
kunnen nagaan of de resultaten gelijk zijn. De resultaten zijn reproduceerbaar. Is dit niet het
geval dan is er dus iets niet goed gegaan bij controleerbaarheid.
- Systematiek: er zit een systeem in de aanpak van het onderzoek, je bent consequent en
houdt oog voor de onderlinge samenhang binnen datgene waar je mee bezig bent. Dus ook
herhaalbaar.
1.1.3 Onderzoeksresultaten met een toevalskarakter
Methodologie/ onderzoeksmethodologie = levert regels en technieken om onderzoek
wetenschappelijk verantwoord uit te voeren.
*Methodologie bevat een begrippenkader, zodat iedereen die onderzoek uitvoert, dezelfde taal
spreekt. Dit verhoogt de controleerbaarheid van de resultaten.
Dit boek: methodologie voor praktijkgericht onderzoek.
Bij natuurwetenschappelijk onderzoek is het mogelijk alles tot op het bot uit te pluizen. Hierna zijn
nauwkeurig, algemeen geldende uitspraken mogelijk die soms resulteren in de formulering van
wetten.
Bij onderzoekers die mensen onderzoeken (psychische, sociale aspecten) is dit anders. Mensen zijn
verschillend (waar de een om moet lachen, huilt de ander om. Wat je gister lekker vond, heb je
vandaag geen zin in) en het mentale proces is dan niet zichtbaar, wat juist van belang is. Bij dit soort
onderzoeken ben je dus aangewezen op het gedrag (= gevolg van complexe processen, van een
ingewikkelde en toevallige samenloop van omstandigheden). Het is dus moeilijk om aan te geven wie
zich wanneer en hoe gedraagt. Soms kun je zien hoeveel mensen zich onder bepaalde
omstandigheden gedragen (welk type mensen levert een lagere prestatie dan normaal bij de druk
van een rijexamen). Maar toch is het gedrag van elk mens afzonderlijk onvoorspelbaar, dus: niets is
zo verraderlijk als de mens.
Onderzoek waar toeval (dieren en planten, het weer, de economie, ziektes, ongelukken, verslijting)
een rol speelt, leidt niet tot het opstellen van strikte wetten, maar tot:
Probabilistische uitspraken = uitspraken waarin kans en toeval een rol spelen (probability =
waarschijnlijkheid)
Resultaten van dit onderzoek komen termen in voor als: gemiddeld, meer, minder, zoveel kans op,
slechter, vaker, meestal, zoveel procent.
Probabilistische uitspraken:
- Mannen zijn langer dan vrouwen: dit hoeft niet, dit is vaak zo. Het moet dus zijn: de
gemiddelde lengte van mannen is groter dan de gemiddelde lengte van vrouwen
- Tachtig procent van de sportleraren klaagt over gebrek aan beweging bij schooljeugd
- De meerderheid van de kandidaten slaagt in één keer
- Eén hectare grond levert normaal gesproken minstens zes ton tarwe op.
, - Blikjes soep van het merk X bevatten gemiddeld negen soepballetjes.
1.1.4 Kwalitatief en kwantitatief onderzoek
Kwalitatief onderzoek = vooral gericht op het achterhalen van de aard van en de betekenis van
verschijnselen, waarbij de onderzoeker probeert om het perspectief van de onderzochte personen
en de context waarin die zich bevindt zo goed mogelijk voor te stellen. De onderzoeker probeert zich
in de huid van de onderzochte personen te kruipen.
- Hoe verlopen processen?
- Hoe werkt iets?
- Hoe grijpen dingen op elkaar in?
- Welke kanten zitten er aan een probleem?
- Wat motiveert mensen om…?
Kwalitatief onderzoek gaat dus om het bekijken (interpreteren) wat een ander voelt. Om een goed
beeld te krijgen, wordt dit bij een gering aantal personen gedaan. Kwalitatief onderzoek is vooral ook
het analyseren en interpreteren van lange teksten, omdat de onderzoeker veel gebruik maakt van
diepgaande open interviews.
Kwantitatief onderzoek = richt zich op het vergaren, verwerken en interpreteren van allerhande in
cijfers uitgedrukte metingen bij veel onderzoeksobjecten.
- Hoeveel mannen gaan er wel eens naar een café?
- In welke mate verliezen ouderen in de loop van de jaren longvolume?
- In hoeverre beïnvloedt het gebruik van energydrank het uithoudingsvermogen van sporters?
*Onderzoeksobjecten kunnen personen, huizen, landen, opleidingen, auto’s, etc. etc. zijn.
*Onderzochte personen krijgen een soort ‘label’ opgeplakt op basis van de gegevens, wat hen
onderscheidt van anderen. Het brengt dus niet de persoon volledig in kaart.
*Resultaten bestaan bijna altijd uit cijfermatige samenvattingen van metingen: gemiddelden,
percentages, tabellen, grafieken, etc.
Vaak wordt kwalitatief en kwantitatief onderzoek gecombineerd. Bijvoorbeeld:
De mening van eerstejaars rechten studenten. Er wordt eerst kwalitatief onderzoek uitgevoerd: er
worden enkele diepte-interviews gehouden om te kijken welke aspecten een rol spelen in het vormen
van hun mening. Ook kan er zo gekeken worden naar de juiste toon en taalgebruik voor het
kwantitatief onderzoek. Daarna kan er kwantitatief onderzoek worden uitgevoerd: er wordt een
vragenlijst gemaakt aan de hand van het kwalitatieve onderzoek.
Statistiek = de tak van de wiskunde die helpt cijfermatige gegevens overzichtelijk te verwerken en
inzicht biedt in kansprocessen
1.2 Onterecht beroep op onderzoek
Situaties waarin er onderzoek wordt gedaan, wat niet terecht is:
- Uitstellen van een moeilijke beslissing: een beslissing nemen heeft tegenstrijdige kanten,
waardoor het vaak moeilijk is om een beslissing te nemen. Door onderzoek te doen heb je
wat extra tijd om erover na te denken, zonder dat je dan gek wordt aangekeken.
- Het eigen gelijk willen bevestigen: wanneer je in een discussie dreigt te verliezen, wordt er
gevraagd om onderzoek te doen voor harde gegevens.
- Ondersteunen van een toch al genomen beslissing: wanneer de beslissing al is genomen en
er wordt vervolgens nog een onderzoek gedaan, om de beslissing goed te kunnen
onderbouwen met argumenten uit het onderzoek.
