H2 Sociale beïnvloeding
H2.1 beïnvloeding door:
- Klassiek conditioneren ongeconditioneerde stimulus geeft ongeconditioneerde respons
geconditioneerde stimulus geeft diezelfde nu respons
-Operant conditioneren leren door straf en beloning
-Sociaal leren ook wel modelling andermans gedrag (onbewust) observeren en vervolgens
imiteren, voornamelijk wanneer dit positieve gevolgen heeft
-Sociale normen gedrag en meningen (onbewust) aanpassen om bij de groep te horen, ook als
men dan moet liegen
-Macht gedrag aanpassen onder invloed van een machthebber
-Beloningsmacht, positieve consequenties toedienen, negatieve wegnemen
-Bestraffingsmacht, negatieve consequenties toedienen, positieve wegnemen
-Legitimiteitsmacht, formele positie die macht geeft, denk aan politie
-Referentiemacht, iemand identificeert met iemand en wil zoals diegene zijn, een idool
-Deskundigheidsmacht, macht door specifieke kennis die anderen nodig hebben om hun
doelen te bereiken
Macht is constructief als: groepsbelang voorop, effectiviteit van de groep vergroot,
groepsleden instemmen
Macht is destructief als: men gedwongen word iets te doen wat hij niet wilt, machthebber
alleen denkt aan eigenbelang
-Emotionele besmetting onbewust emoties/lichaamshouding/gezichtsuitdrukking van anderen
overnemen (lichamelijke synchronie = gapen, lachen etc) snellopend
proces, lastig te sturen,
-Sociale vergelijking vergelijken met anderen om informatie over jezelf, de situatie en prestaties
te verzamelen. Voornamelijk in onzekere situaties vind vergelijking plaats
opwaartse vergelijkingen = iemand die hoger zit dan jij
neerwaartse vergelijken = iemand die lager zit dan jij
laterale vergelijking = iemand die op hetzelfde niveau zit als jij
je kan je identificeren (wat zijn de overeenkomsten) maar ook
contrasteren (in welke aspecten verschillen we van elkaar)
onbewust en ook snellopend proces, kan ook bewust en sloom verlopen
Opwaarts contrast teleurstelling, afgunst, schaamte, schuld
neerwaarts contrast opluchting, trots
opwaarts identificatie inspiratie, hoop
neerwaarts identificatie bezorgdheid, medelijden
-Priming datgene wat men eerder heeft gezien, gehoord of meegemaakt, zorgt onbewust voor
verhoogde sensitiviteit voor bepaalde prikkels men raakt gesensitiseerd door door de
prime. Hierdoor worden oordelen en beslissingen beïnvloed.
-Overreding mensen proberen elkaar met woorden en argumenten te overtuigen van iets
attitude =mening/oordeel over een attitudeobject (mens, dier, object etc)
, Elaboration Likelihood Model (ELM) onderscheid twee psychologische routes naar
overtuiging centraal (bewust en zorgvuldig over de overreding na denken, voor en
nadelen schetsen=elaboratie vervolgens is er een positieve of negatieve attitude
verandering) en perifeer (oppervlakkige verwerking, bij onvoldoende aandacht/motivatie)
H2.2 Resistentie tegen sociale invloed
In hoeverre heeft de mens een sociale wil als hun handelen wordt beïnvloed door (onbewuste)
processen? Volgende factoren kunnen ervoor zorgen dat sociale invloed wel of geen grip heeft op
mensen
-Bewust of onbewust sociale beïnvloeding stuurt gedrag sneller wanneer men niet doorheeft dat
hij beïnvloed word. Je kunt je beter wapenen tegen beïnvloeding wanneer je er bewust mee
bezig bent
-Geloof in vrije wil iemand die niet gelooft in vrije wil zal eerder conformeren aan de groep dan
iemand die wel gelooft in vrije wil. Waarom? Iemand die gelooft in vrije wil is meer
gemotiveerd om weerstand te bieden.
Externe locus of control = men heeft het gevoel dat de controle over het eigen leven buiten
zichzelf ligt. (=aangeleerde hulpeloosheid)
Interne locus of control = men heeft het gevoel dat ze voor een belangrijk deel hun eigen
leven en lot kunnen beïnvloeden
-persoonlijkheid min of meer stabiele kenmerken van een persoon die hem of haar
onderscheiden van andere mensen. Eigenschappen hangen samen met gevoeligheid
voor sociale invloed. Men geeft ook zelf vorm aan de situatie waarin die zich bevind:
-Situatieselectie: men zoekt (on)bewust de situatie op die bij persoonlijkheid past
-Evocatie: Mensen roepen onbewust bepaalde reacties op bij hun omgeving
-Manipulatie: Mensen roepen bewust bepaalde reacties op bij hun omgeving
-Attitude versus gedrag een attitude leidt niet altijd tot gedrag
theorie van gepland gedrag (bij bewust gedrag) = gedrag van mensen wordt bepaald door de
intentie om het betreffende gedrag te vertonen, de intentie wordt bepaald door:
-de attitude die mensen hebben ten aanzien van het vertonen van het gedrag
-de subjectieve norm
-waargenomen gedragscontrole, in welke mate is iemand in staat bepaald gedrag te
vertonen
Toch kan gedrag niet vertoont worden, omdat intenties door de dag heen fluctueren
of intenties worden ondermijnd doordat andere zaken de aandacht opeisen (door stres bv)
-Defensieve reacties Cognitieve dissonantie = wanneer men een verschil bemerkt tussen hun
gedrag en een gedachte. Dit zorgt voor innerlijke spanning, een onprettig gevoel
men kan dit gevoel tegengaan door:
-het gedrag aanpassen
-gedachten aanpassen
-afleiding zoeken/krijgen
onrealistisch optimisme = de neiging van mensen om te denken dat hun alleen positieve
dingen zullen overkomen en weinig negatieve
Cognitieve dissonantie en onrealistisch optimisme zijn defensieve reacties en helpen
bepaald gedrag in stand te houden
