Samenvatting inleiding voedingsleer (NTI)
Voeding (H1)
Slechte voeding kan nadelige effecten hebben en de kans op ziekten vergroten of de
status van een ziekte verslechteren. Drie chronische ziekten uit de top 10
doodsoorzaken in de US worden geassocieerd met slechte voeding. Dit zijn hart- en
vaatziekten, hartaanval en diabetes.
De zes groepen voedingsstoffen zijn:
Koolhydraten Organisch Levert energie 4kCal/g = 17kJ
Vetten Organisch Levert energie 9kCal/g = 38kJ
Eiwitten Organisch Levert energie 4kCal/g = 17kJ
Vitaminen Organisch
Mineralen Anorganisch
Water Anorganisch
Voedingsstoffen zijn organisch als ze elementen van koolstof en waterstof bevatten.
De voedingsstoffen die energie leveren worden ook wel Macronutriënten genoemd.
Macronutriënten zijn de voedingsstoffen die men in relatief grotere hoeveelheden nodig
hebben ter ondersteuning voor normale functie en gezondheid. (Alcohol levert wel energie
(7kCal/g) maar wordt niet gezien als macronutriënt omdat het een gif is voor het lichaam)
Basisstofwisseling: de hoeveelheid energieverbruik die nodig is in rust. Gemiddeld 4
kilojoule per minuut.
Koolhydraten zijn de primaire bron van energie voor het menselijk lichaam.
‘Kool’ verwijst naar koolstof en ‘hydraten’ verwijst naar waterstof
Vetten zijn ook een belangrijke bron van energie.
Zijn ook opgebouwd uit koolstof en water maar bevatten in verhouding minder
zuurstof en water, waardoor ze meer energie opbrengen per gram dan
koolhydraten en eiwitten.
Eiwitten ondersteunen de groei-, repareren- en behouden- van weefsel.
Bevatten ook koolstof en water maar onderscheiden zich omdat ze ook stikstof
bevatten.
Vitaminen assisteren in de regulatie van fysiologische processen.
Bevatten geen energie maar hebben wel een belangrijke rol in het vrijgeven en
benuttigen van de energie die verkregen is uit de macronutriënten. Vitaminen
zijn ook belangrijk voor het opbouwen en behouden van gezonde botten, bloed
en spieren
Mineralen assisteren in de regulatie van vele lichaamsfuncties.
Behouden hun structuur ondanks de omgeving. Assisteren bij het regelen van
vloeistoffen en energieproductie.
Water assisteert alle lichaamsfuncties.
Water is een anorganische voedingsstof die vitaal is voor ons bestaan.
De ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) geldt alleen voor gezonde mensen. De ADH
bestaat uit vier waarden: gemiddelde behoefte, aanbevolen hoeveelheid voeding,
voldoende inname en aanvaardbare bovengrens.
,Er zijn drie termen om serieuze voedingsproblemen te omschrijven:
Verkeerde voeding: wanneer iemands voedingsstatus uit balans is.
Ondervoeding: wanneer iemand een tekort heeft aan energie of voedingsstof.
Overvoeding: wanneer iemand een overschot heeft aan energie of voedingsstof.
Om vast te stellen of iemand een voedingsprobleem heeft kunnen deze
beoordelingsinstrumenten gebruikt worden: fysiek onderzoek,
gezondheidsgeschiedenis vragenlijst, dieet geschiedenis, 24uur dieet
overzicht/terugblik, voedselfrequentie vragenlijst, dieet dagboek, lichaamsmetingen.
Primair tekort komt voor als iemand een voedingsstof niet voldoende opneemt in het
dieet. Dit is ‘direct’ merkbaar bij het te weinig innemen.
Secundair tekort komt voor als iemand een voedingsstof niet voldoende kan opnemen in
zijn/haar lichaam. Dit is vaak een vorm van een afwijking.
Vier typen onderzoek:
1. Dierlijke versus menselijke onderzoeken
Hier worden resultaten van dieren vergeleken met resultaten bij mensen.
2. Observatie onderzoek
Is een objectieve waarneming van gedragingen/gebeurtenissen die wordt
uitgevoerd met een doel voor ogen. Kan geen bewijzen leveren van oorzaak/gevolg.
3. Patiënt controle onderzoek
Vergelijkbaar met Observatie onderzoek, maar is dan een specifieker onderzoek.
Er wordt een groep met een aandoening vergeleken met een groep die de aandoening
niet heeft. Geeft geen 100% garantie.
4. Klinische proeven
Zijn streng gecontroleerde experimenten waarin een interventie wordt gegeven
om het effect te bepalen op een bepaalde ziekte/gezondheidsstand.
- Gerandomiseerd onderzoek: onderzoekers kiezen willekeurig welke kandidaten
worden toegewezen aan interventie (wel behandeling) en welke kandidaten bij
de controle groep horen (geen behandeling).
- Enkel- en dubbelblind experiment: bij enkelblind weten de kandidaten niet welke
behandeling ze krijgen en bij dubbelblind weten de kandidaten en de
onderzoekers niet wie welke behandeling krijgt.
Wanneer er een artikel gelezen wordt waarin een theorie omschreven wordt die
gebaseerd is op een onderzoek, moet je jezelf de volgende vragen stellen:
- Wie heeft het onderzoek gedaan, wie heeft dit betaald?
- Wordt de studie gefinancierd door een bedrijf dat kan profiteren van bepaalde
resultaten?
- Krijgen de onderzoekers extra’s van de sponsor, of hebben ze investeringen in
bedrijven dat gerelateerd is tot hun onderzoek?
Er kan namelijk sprake zijn van een belangenverstrengeling tussen de onderzoekers en
de financier. Als dit het geval is, kan dat het onderzoek beïnvloeden.
,Gezond dieet & Schijf van vijf (H2)
Een gezond dieet biedt de juiste combinatie van energie en nutriënten. Het heeft vier
kenmerken:
- Voldoende: Geeft voldoende energie, nutriënten en vezels om iemands
gezondheid te behouden. Wat voldoende is voor de een, hoeft voor een ander niet
voldoende te zijn. Dit is nl afhankelijk van de lichaamsmetingen en activiteit.
- Matig: Alles wat er gegeten wordt moet met mate. Eet niet te veel of te weinig van
bepaald eten, anders worden de gezondheidsdoelen niet bereikt.
- Gebalanceerd: Zorg voor diverse combinaties in voedingsmiddelen die de juiste
proporties voedingsstoffen bevatten. Het lichaam heeft verschillende typen eten
nodig in verschillende hoeveelheden om gezond te blijven
- Gevarieerd: Eet verschillende voedingsmiddelen op regelmatige basis.
Om een gezond dieet vorm te geven en te behouden is het belangrijk om de labels op de
verpakkingen te lezen en te begrijpen. Vijf componenten moeten genoemd worden op
voedsel labels:
1. Verklaring van identiteit - wat is het product?
2. Netto-inhoud van de verpakking - hoeveel zit er in de verpakking?
3. Ingrediënten lijst - het ingrediënt bovenaan de lijst zit er het meest in verwerkt.
4. Naam en adres van de fabrikant - voor als je meer informatie wilt over het product.
5. Voedselwaarde informatie - het belangrijkste stuk informatie die kan helpen bij het
maken van gezondere keuzes
Voedselwaarde informatie bestaat uit: portiegrootte of aantal porties per verpakking,
calorieën per portie, lijst voedingsstoffen, percentage dagwaarden, voetnoot.
Voedsel labels kunnen twee typen beweringen weergeven
- Voedingsstof beweringen (zoals ‘laag natriumgehalte’)
- Gezondheidsbeweringen (zoals ‘kan cholesterol verlagen’)
Er is nog een type bewering, namelijk structure-function claims (zoals ‘verbeterd
geheugen’ en ‘voor sterkere botten’), maar deze beweringen hebben geen bewijs en is
daardoor geen garantie.
Dieetvoorschriften:
1. Een belangrijke strategie om je calorieën te balanceren is om continu te kiezen voor
voedzame voedingsmiddelen. Dit zijn voedingsmiddelen die de meeste voedingsstoffen
bevatten en de laagste hoeveelheid energie = een hogere nutriëntdichtheid.
2. Consumeer minder voedingsmiddelen van zorg. Consumeer daardoor minder
natrium, vet, suiker en alcohol.
3. Consumeer meer gezonde voedingsmiddelen maar blijf wel binnen de gewenste
calorie-inname dat past bij uw dagelijkse energie behoefte.
4. Volg gezonde eetpatronen/gewoontes. Dit geldt ook voor hygiëne.
Lege calorieën komen vanuit vaste vetten en/of toegevoegd suikers. Ze bevatten weinig
tot geen voedingsstoffen.
Oz-equivalent (=ounce equivalent) betekend dat dit gelijk is een ons. (1 Oz-equivalent =
1 ons. 1 ons is 100 gram)
, Richtlijnen schijf van vijf
De schijf van vijf is het Nederlandse voorlichtingsmodel over voeding. Hiermee voorziet
het voedingscentrum consumenten van wetenschappelijk onderbouwde en
onafhankelijke informatie over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze
De vakken van de schijf van vijf zijn:
- Groenten, fruit
- Smeer- en bereidingsvetten
- Zuivel, noten, vis, peulvruchten, vlees, ei
- Brood, graanproducten, aardappelen
- Dranken
Uit deze productgroepen passen alleen de gezondere voedingsmiddelen in de schijf.
Door vooral schijf-van-vijf-producten te kiezen wordt de inname van voedingsmiddelen
met een mogelijk ongunstig effect op de gezondheid beperkt.
Algemene adviezen bij de voedingsmiddelen binnen de schijf van vijf:
1. Eet uit elk valk de aanbevolen hoeveelheden
2. Eet dagelijks groenten
3. Eet dagelijks fruit
4. Eet dagelijks ongezouten noten
5. Neem dagelijks zuivel, waaronder melk of yoghurt en kaas
6. Eet dagelijks voldoende volkoren of bruin brood, kies voor volkoren graanproducten
7. Kies voor de gezondere smeer- en bereidingsvetten
8. Kies vaker voor plantaardige eiwitbronnen
9. Eet wekelijks vis, bij voorkeur vette vissoorten
10. Eet wekelijks peulvruchten
111. Beperk het eten van vlees tot niet meer van 500gram per week
12. Drink kraanwater, groene- en zwarte thee, kies voor gefilterde koffie
13. Voeg aan eten en drinken zo min mogelijk suiker en zout toe
Algemene adviezen bij producten buiten de schijf van vijf:
1. Niet te vaak en hou het klein
2. Let op het verschil wat dagelijks in een gezond patroon past en wat eenmaal per week
3. Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken
4. Drink geen alcohol, of niet meer dan een glas per dag
5. Eet niet teveel bewerkt vlees.
- Monitor je gewicht, beweeg voldoende en eet niet meer dan nodig.
- Koop en eet wat je nodig hebt en verspil daarbij zo min mogelijk.
- Maak binnen elke productgroep een duurzamere keuze en let daarbij op
keurmerken
- Besteed aandacht aan hygiëne en veiligheid tijdens het kopen, bereiden en
bewaren van voedsel
- Wees je bewust van de voedselomgeving en het effect daarvan op jouw
voedselkeuzes. Bedenk een concrete actie hoe om te gaan met ongezonde
verleidingen in situaties die jij lastig vind.
