H.1 Investeringsbeslissingen
1.1 De investerings- en financieringsbeslissing
Voor regelmatig terugkerende beslissingen worden vaste procedures afgesproken.
Functionarissen op de lagere niveaus hebben dan de bevoegdheid, om binnen de
gestelde normen, nieuwe aankopen te doen (grondstoffen, kantoorbenodigdheden).
Ingrijpendere beslissingen worden genomen door hogere functionarissen
(investeringsprojecten, fusie, overname).
Investeren: het aanschaffen van vaste of vlottende activa van investeringsprojecten.
→ er wordt een beslissing genomen met mogelijke gevolgen voor de toekomstige
geldstromen. De realisatie van de investeringsvoorstellen heeft gevolgen voor de
omvang en samenstelling van de activa.
Investeringsproces → ontwikkelen, beoordelen, selecteren & evalueren
Partiële en totale financiering
Partiële financiering: een financieringswijze waarbij een rechtstreeks verband bestaat
tussen een bepaalde investeringsbeslissing/bezitting en de financiering ervan.
→ kopen van voorraden met behulp van leverancierskrediet
Totale financiering: een financieringswijze waarbij de totale vermogensbehoefte van
het bedrijf het uitgangspunt is voor het aantrekken van eigen en vreemd vermogen.
→ totale vermogensbehoefte die voortvloeit uit de activa, voor zover die niet gedekt is
door partiële financiering. Voor de totale vermogensbehoefte wordt een financiering
gezocht, waarbij het bedrijf naast de financieringskosten ook let op een gunstige
verhouding tussen de omvang van eigen en vreemd vermogen & de afstemming
tussen de duur van de vermogensbehoefte en de looptijd van de financiering.
Bij het beoordelen van investeringsprojecten wordt uitgegaan van de totale
vermogensbehoefte → de kasstroom die samenhangt met de financiering (rente,
aflossing) van investeringsprojecten bij het nemen van de investeringsbeslissing
worden buiten beschouwing gelaten.
→ Er wordt een scheiding gemaakt tussen de investeringsbeslissing en de
financiering van de investering.
Primaire en secundaire geldstromen
Primaire geldstromen: geldstromen die rechtstreeks verband houden met het
primaire proces, deze zijn het gevolg van de investering (alle geldstromen met
uitzonderingen van de geldstromen van en naar de vermogensmarkt).
→ geldontvangsten door verkochte producten & gelduitgaven door inkopen
Secundaire geldstromen: alle
geldstromen van en naar de
vermogensmarkt, deze hebben te
maken met de financiering van de
investering.
,Balans
Activa (investeringsstructuur) Passiva (vermogensstructuur)
Vaste activa vreemd vermogen lang (VVL)
Vlottende activa vreemd vermogen kort (VVK)
→ nodig voor de beoordeling van liquiditeit, solvabiliteit, verhouding, marktwaarde/
boekwaarde, rentabiliteit
Indeling van de winst- en verliesrekening
→ overzicht van kosten en opbrengsten
omzet
- inkoopwaarde omzet
- bedrijfskosten (verkoopkosten, huisvesting etc.)
EBITDA
- afschrijvingskosten
EBIT = Bedrijfsresultaat
- rentekosten
Winst voor VpB
- belasting
Winst na belasting
EBITDA: earnings before interest, taxes, depreciation and amortization
→ omzet verminderd met alle kosten behalve interestkosten, afschrijvingen en
goodwill.
EBIT: earnings before interest and taxes
→ omzet verminderd met alle kosten behalve interestkosten.
Bedrijfsresultaat: omzet – alle kosten uit de gewone bedrijfsuitoefening voor aftrek
van interestkosten
Bedrijfsresultaat na belasting: bedrijfsresultaat x (1 – belastingquote)
Investeringsprojecten beoordelen → voegt de investering waarde toe aan het bedrijf?
Beoordelingen worden gebaseerd op geldstromen in de toekomst, dus verwachte
geldstromen. Hierdoor speelt onzekerheid (risico) een grote rol bij het beoordelen.
Aandeelhouderswaarde: waarde die de aandeelhouders toekennen aan het bedrijf.
→ voor beursgenoteerde bedrijven: aantal uitstaande aandelen x beurswaarde per
aandeel
De aandeelhouderswaarde hangt af van het verschil tussen de ingaande en
uitgaande primaire geldstromen. Hoe groter het positieve verschil is, hoe hoger de
vergoeding (dividend) kan zijn voor verschaffers van het eigen vermogen → gunstig
effect op de beurwaarde van aandelen & aandeelhouderswaarde.
1.2 Soorten investeringen
1. Min of meer verplichte investeringen
Kosten die gemaakt moeten worden om aan de wettelijke eisen te voldoen, de
keuzevrijheid hierbij is dus gering. (investeringen in milieuvoorschriften, techniek)
, 2. Investeringen voor onderhoud, revisie of vervanging van bedrijfsmiddelen
Het reduceren van kosten staat hier centraal. (vervanging van machines)
3. Investeringen voor capaciteitsuitbreiding van de huidige bedrijfsactiviteiten
Bij dit soort beslissingen is het nodig om voorspellingen te doen over de toekomstige
vraag naar het product en mogelijke reacties van de concurrenten. Er is een grote
complexiteit van de investeringsvraagstukken.
4. Investeringen voor het ontwikkelen, in productie nemen en op de markt
brengen van nieuwe producten
Onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe producten gaat gepaard met veel
onzekerheden. Tussen de start van onderzoek en het moment van marktintroductie
ligt een geruime tijd, waarin veel kan veranderen. Aan het begin kunnen de financiële
gevolgen van het gehele proces alleen globaal worden ingeschat.
1.3 Het proces van investeringsselectie
Investeringsselectie: keuze maken uit verschillende investeringsprojecten.
Top down-proces: vanaf bovenaf worden richtlijnen (van een globaal en strategisch
karakter) gegeven aan medewerkers lager in het bedrijf.
→ de leiding neemt op basis van de ondernemingsdoelstelling een aantal
strategische beslissingen, waarna het management aan de overige werknemers het
kader aangeeft waarbinnen zij nieuwe investeringsvoorstellen kunnen ontwikkelen.
Bottom up-proces: investeringsvoorstellen kunnen van alle niveaus in het bedrijf
afkomstig zijn, wat leidt tot meer concrete investeringsvoorstellen.
Controller → belast met het bewaken en uitvoeren van het proces.
Financieel directeur → verantwoordelijk voor het maken van een bedrijfseconomisch
verantwoorde keuze uit de investeringsvoorstellen.
*Bij kleinere bedrijven zijn deze taken in één functie samengebracht.
Een grondige analyse richt zich vooral op investeringen met omvangrijke bedragen,
zoals de introductie van een nieuw product of een nieuwe productietechniek. Bij de
beoordeling van een investeringsvoorstel moeten alle gevolgen daarvan in de
beoordeling worden betrokken.
, → bepaalt de groeimogelijkheden
→ Het management bepaalt op basis
van welke technieken de alternatieven
alternatieven beoordeeld worden.
= belangrijke
aspecten bij het
beoordelen van de
mede afhankelijk van het risico alternatieven.
→ Leiding bepaalt aan welke eisen de
investeringen moeten voldoen
→ Doel: bewaken dat het project
gerealiseerd wordt binnen de
tijdsplanning & het beschikbare budget,
zo nodig met corrigerende maatregelen
→ Verwachte vs werkelijke resultaten
