Probleem 3 Verbintenissenrecht.
Leerdoelen: Wat zijn algemene voorwaarden?, Wanneer maken algemene voorwaarden deel uit van het contract?, Hoe verwijs je naar algemene voorwaarden? en Wat mag je wel en niet bedingen in de algemene voorwaarden?
Inclusief: stappenplan
Begrip algemene voorwaarden
In art. 6:231 sub a BW staat de beschrijving van algemene voorwaarden: “een of meer bedingen die
zijn opgesteld teneinde in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen, met uitzondering van
bedingen die de kern van de prestaties aangeven, voor zover deze laatstgenoemde bedingen
duidelijk en begrijpelijk zijn geformuleerd.” Deze algemene voorwaarden hoeven niet per se
schriftelijk te zijn. Zuiver mondelinge voorwaarden kunnen daarom tegenwoordig ook als algemene
voorwaarden worden gezien.
Bestemmingscriterium
De bedingen moeten voldoen aan het bestemmingscriterium, dus de voorwaarden moeten voor
meermalig gebruik bestemd zijn. De bewijslast rust op de wederpartij jegens wie de voorwaarden zijn
gehanteerd. Meestal zal dit bewijs geen probleem opleveren. In de meeste gevallen zet de gebruiker
de ‘Algemene Voorwaarden’ boven de clausules en geeft daarbij zelf al aan dat ze zijn opgesteld om
in een aantal contracten te worden opgenomen. Dat de voorwaarden voldoen aan dit criterium kan
uit de volgende omstandigheden blijken:
‘Algemene Voorwaarden’ staat bovenaan de clausule weergegeven;
De voorwaarden zijn in flinke oplage gedrukt;
De voorwaarden zijn in het verleden al meerdere keren gebruikt (ongeveer 4 à 5 keer). Of de
voorwaarden uiteindelijk voor meerdere overeenkomsten worden gebruikt (en of de
gebruiker dat überhaupt van plan was), is niet van belang. Het gaat erom dat dit
redelijkerwijs van de bedingen mag en moet worden aangenomen.
Uitzondering voor kernbedingen
De uitzondering op art. 6:231 sub a BW zijn de bedingen die kern van de prestaties aangeven: de
kernbedingen. Het is een kernbeding als zonder het beding de overeenkomst niet tot stand zou
komen, omdat het niet voldoet aan de bepaalbaarheidseis (art. 6:227 BW). Onder de kern van de
prestaties zijn de essentiële punten van de overeenkomst te verstaan: bij koop de aanwijzing van de
zaak en de vaststelling van de prijs, bij huur de aanwijzing van de woning en de bepaling van de
verschuldigde huursom.
De bedingen moeten de kern aangeven. Dit moet heel strikt worden opgevat, het gaat dus niet om
bedingen die de kern betreffen (een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld dat het bedrag na een week
betaald moet worden). De Hoge Raad heeft besloten om de uitzondering van het kernbeding ‘zo
beperkt mogelijk’ op te vatten. Daarnaast stelt hij dat de kernbedingvraag naar objectieve
maatstaven moet worden beantwoord (en dus niet naar het subjectieve inzicht van partijen).
De uitzondering van de kernbedingen moet gezien worden tegen de achtergrond van het feit dat de
iustium pretium-leer in het contractenrecht is verworpen. Deze leer houdt in dat een onaantastbare
overeenkomst alleen tot stand kan komen indien de prestatie en de tegenprestatie een min of meer
gelijke waarde vertegenwoordigen. Onze contractsvrijheid ketst dit af, een overeenkomst is ook
geldig en onaantastbaar als het aanmerkelijk gunstiger is voor een van de partijen.
Om te voorkomen dat in het kader van de algemene voorwaarden de rechter het contractuele
evenwicht toch op zijn redelijkheidsgehalte zou (moeten) gaan toetsen, is de uitzondering voor
kernbedingen in de wet opgenomen. Geeft een overigens als algemene voorwaarden te beschouwen
beding de kern van de te verrichten prestaties aan, dan is dit per saldo geen algemene voorwaarde.
1
, Wanneer maken algemene voorwaarden deel uit van het contract?
Aanbod en aanvaarding
Aangezien algemene voorwaarden gewone contractuele bedingen zijn, kunnen zij alleen inhoud van
een overeenkomst worden (en dus partijen binden) indien de ene partij ze aanbiedt (gebruiker), en
de andere partij (wederpartij) ze aanvaardt. Dat betekent, dat voor de vraag of de algemene
voorwaarden tot contractsinhoud geworden zijn, gewicht toekomt aan het model van aanbod en
aanvaarding zoals vervat in art. 6:217 BW aanbodaanvaardingsmodel.
Aangezien aanbod en aanvaarding rechtshandelingen zijn, is art. 3:33 e.v. ook van toepassing (wil,
verklaring en vertrouwen). De Hoge Raad heeft herhaaldelijk overwogen dat voor het overeenkomen
van algemene voorwaarden, ook in het handelsverkeer, geen andere eisen gelden dan voor het tot
stand komen van overeenkomsten in het algemeen.
Voor het aanbod geldt: de gebruiker moet ter gelegenheid van de contractssluiting zijn wederpartij
op enigerlei wijze aangeven dat hij de algemene voorwaarden in de te sluiten overeenkomst
opgenomen wenst te zien. Dit kan door een mondelinge mededeling of schriftelijk.
Voor de aanvaarding geldt: er is sprake van aanvaarding van de voorwaarden indien de wederpartij
haar wil uitdrukt (art. 3:33 BW) of een gedraging verricht waaruit de gebruiker in de gegeven
omstandigheden redelijkerwijs een aanvaardingswil mag afleiden (vertrouwensbeginsel: art. 3:35
BW). Het mag ook stilzwijgend (want: aanvaarding is een vormvrije rechtshandeling, art. 3:37 lid 1
BW) of door de ander uit een stilzwijgen mogen worden afgeleid (art. 3:35 BW).
Wat rechtens is als de contractanten elk naar hun eigen algemene voorwaarden verwijzen (‘battle of
the forms’), wordt geregeld in art. 6:225 lid 3 BW, dat deel uitmaakt van de wettelijke regeling van
aanbod en aanvaarding.
Indien de algemene voorwaarden pas na het sluiten van de overeenkomst worden geïntroduceerd, is
er sprake van een aanbod tot uitbreiding van het contract met algemene voorwaarden. Als de
wederpartij hier niet op reageert, mag hier geen stilzwijgende aanvaarding af worden geleid. De
algemene voorwaarden behoren dan niet tot de contractsinhoud.
Aanvaarding voorwaarden als complex
De aanvaarding van algemene voorwaarden wordt in de praktijk veelal gekenmerkt, doordat de
wederpartij akkoord gaat zonder de clausules inhoudelijk te hebben bestudeerd.
Art. 6:232 BW geeft antwoord op de vraag of iemand gebonden is indien hij de algemene
voorwaarden niet kende en de gebruiker er ook niet op mocht vertrouwen dat hij ze kende. Dit
artikel geeft aan dat de wederpartij gebonden is aan de algemene voorwaarden, ook als de gebruiker
begreep of moest begrijpen dat de wederpartij de inhoud niet kende. Dit lijkt heel onvoordelig voor
de wederpartij, maar in art. 6:233 e.v. wordt dit glad getrokken. Hier wordt namelijk geregeld dat
onredelijk bezwarende voorwaarden opzij kunnen worden geschoven (art. 6:233 sub a BW).
Uitleg algemene voorwaarden
Net als andere contractuele afspraken zijn algemene voorwaarden niet altijd kristalhelder. De uitleg
van algemene voorwaarden geschiedt door een algemene regel: de uitleg kan niet door een
taalkundige benadering geschieden, maar het komt neer op wat de partijen over en weer
redelijkerwijs aan de bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs
van elkaar mochten verwachten. Aangezien algemene voorwaarden door één partij worden
opgesteld (de gebruiker), is de wederpartij vaak in het voordeel (immers: dan had de gebruiker maar
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tax-student. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
