Een samenvatting voor 5 vwo uit Nectar hoofdstuk 15: Waarnemen. Het is een duidelijke samenvatting met definities en afbeeldingen. Door de voorbeelden en overzichtschema's lijkt het een lange samenvatting, maar het is letterlijk alles wat je moet weten / kunnen voor dit hoofdstuk.
Herhaling 4 vwo
Zintuigen: is een orgaan dat op prikkels reageert.
Zintuigcellen: vangen prikkels op en zetten deze om in impulsen. Een impuls is een
elektrisch signaal dat door een zenuwcel wordt afgegeven.
Zintuigstelsel: Al je zintuigen samen.
1. Warmtezintuigen: reageren op warmte
2. Koude zintuigen: reageren op kou
3. Drukzintiugen: reageren wanneer er licht op je huid wordt gedrukt
4. Tastzintuigen (liggen in tastknopjes): reageren op lichte aanrakingen met je
huid. Hiermee kun je waarnemen hoe voorwerpen voelen.
De meeste tastzintuigen zitten in je vingertoppen: daar zitten namelijk de meeste
zenuwuiteinden.
Hersencentra: delen van de grote hersenen met speciale functie:
Gevoelscentra: (= sensorisch)
Hier worden de binnenkomende impulsen verwerkt en treedt er bewust wording op.
de gevoelscentra voor gezicht, gehoor en reuk liggen vaak per zintuig bij elkaar in
de hersenen.
De bewegingscentra (= motorisch)
Hier ontstaan impulsen voor gewilde bewegingen/ bewuste reactie.
de bewegingscentra voor schrijven en spreken liggen apart in de hersenschors.
, 2
15.1 Zintuigcellen
Evenwichtszintuig:
Het binnenoor bevat het evenwichtszintuig: registeren hoe de stand van je hoofd is
ten opzichte van de richting van de zwaartekracht en welke bewegingen je hoofd
maakt.
Het is een zeer fragiel orgaantje en ligt daarom
verscholen achter het rotsbeen, het stevigste bot van
het lichaam.
Je hebt er twee typen evenwichtsorganen in je oor
maculae en cupulae
Bestaat uit 3 halfcirkelvormige kanalen en een
vestibulum met endolyme (= ook vocht in
slakkenhuis)
Waar In ovaal en rond blaasje = vestibulum Waar In de verbreding van de
halcirkelvormige kanalen
Wat - Positiezin / rechtlijnige Wat - Rotatiezin (draaiende
bewegingen, reageren ook op bewegingen) of dynamisch
veranderingen snelheid bij evenwicht.
rechtlijnige beweingen - Geeft info over: de
- Geeft info over: de stand van het bewegingen van je hoofd.
hoofd t.o.v. zwaartekracht
Functie Signalen worden via het ruggenmerg Functie Signalen worden via de hersenstam
s naar de skeletspiergen gestuurd zodat je s naar de ogen gestuurd zodat het
reuchtop blijft staan beeld op het netvlies stabiel blijft
Werking Werking
Principe steunt op zwaartekracht: werkt in op Principe steunt op traagheid:
kalkkristallen 1. Bij beweging hoofd: vloeistof blijft achter
1. Kristallen drukken op de wimpers van de op de verplaatsing van de wand.
zintuigcellen 2. Cupulae buigt af in bepaalde richting
2. Prikkeling zintuigcellen 3. Prikkeling zintuigcellen
3. Impuls doorgeven naar hersenen via 4. Impuls doorgeven naar hersenen via
zenuwen zenuwen
, 3
Werking macula:
De kalksteentjes op de gelei laag van de maculae drukken
op de zintuigharen. Aan het begin en einde van een rechtlijnige
beweging verschuift de gelei laag met de kalksteentjes
ten opzichte van de zintuigcellen. Het buigen van de haren
geeft info over de richting van de beweging.
Werking Cupulae:
Beweeg je je hoofd van rechts naar links. Dan spelen de horizontale
halfcirkelvormige kanalen een rol. Je hoofd en kanalen bewegen naar links, maar de
endolymfe blijft achter bij de bewegingen. De endolymfe beweegt ten opzichte van
het hoofd en kanalen naar rechts. Daardoor beweegt de cupula ook naar rechts. De
zintuigharen buigen en deze sensorische prikkel wordt doorgegeven.
Verwerking zintuigelijke informatie:
Misselijkheid: het evenwichtsorgaan, het zicht en de spieren geven
tegenstrijdige informatie.
Klein hersenen: spelen een grote rol bij het terugkoppelen van informatie
naar spieren. Hierdoor kunnen ze bijgestuurd worden.
Informatie uit evenwichtszintuigen, ogen, gewrichten, pezen, spieren, huid en kleine
hersenen komt terecht in evenwichtscentrum in hersenstam: dit centrum
combineert en verwerkt de informatie.
Al die informatie gecombineerd maakt het mogelijk dat we naar een voorwerp
blijven kijken, terwijl we bewegen en voorkomt duizeligheid als we bewegen of dat
we ons evenwicht verliezen.
Prikkels: veranderingen in het milieu
1. Uitwendige prikkel: verandering in de omgeving . Bijvoorbeeld: geluiden,
geuren en lichtbeelden
2. Inwendige prikkel: verandering in het inwendige milieu. bijvoorbeeld: 1
hoeveelheid CO2 in het bloed 2 lichaamstemperatuur 3 honger
Adequate prikkel: Prikkel, die bij een zintuig past. Voor deze prikkel is de drempelwaarde
van het zintuig het laagst.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper av1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
