Inleiding burgerlijk recht
Week 1
Burgerlijk recht gaat over de verhoudingen tussen mensen, verhoudingen tussen
mensen en organisaties, verhoudingen tussen mensen en dingen,
rechtsverhoudingen.
De transactie wat betreft onroerende zaken is met veel waarborgen omgeven.
Roerende zaken wat dat betreft niet. Daar is het heel informeel en simpeler.
Schuldeiser = crediteur
Schuldenaar = debiteur
Vorderingsrechten speel zicht af tussen twee personen. Je moet een
grondslag hebben voor een vorderingsrecht. Bronnen van vorderingsrechten:
- Onrechtmatige daad (6:162)
- Zaakwaarneming (6:198)
- Onverschuldigde betaling (6:203)
- Ongerechtvaardigde verrijking (6:212)
- Overeenkomst (6:213)
De Hoge Raad is de hoogste civielrechtelijke instantie. De uitspraken van de
Hoge Raad zijn erg belangrijk omdat de wetgever niet van elke situatie een
voorstelling kan maken waarin de regel moet worden toegepast. De Hoge Raad
vult dit dan in.
Goederenrecht is de relatie tussen mensen/organisaties en zaken/goederen. Het
contractenrecht/aansprakelijkheidsrecht is de relatie tussen mensen onderling.
Blaauboer vs Berlips
Blaauboer is makelaar. Berlips had een groot stuk grond en een gedeelte van dat
stuk grond verkoopt en levert hij aan Blaauboer. Ze spreken daarbij af, op
verzoek van Blaauboer, dat meneer Berlips de weg die hun twee stukken grond
zal scheiden zal ophogen. Dus meneer Berlips belooft het stuk grond op te hogen
en te bestraten. De grond wordt overgedragen en na een tijd vraagt Blaauboer
zich af wanneer Berlips de weg gaat ophogen. Berlips antwoord zegt dan dat die
de eigendom heeft overgedragen aan iemand anders. Hij kan er niet meer bij,
dus je moet bij haar zijn. Blaauboer gaat naar mevrouw Maks. Mevrouw Maks
zegt dat ze daar niks mee te maken heeft, met de afspraken die zijn gesloten
tussen Blaauboer en Berlips.
Deze zaak werd voorgelegd aan de Hoge Raad. We hebben te maken met
twee soorten rechten. Aan de ene kant Maks, die zich beroept op haar
eigendomsrecht. Ik ben eigenaar van de grond, ik mag ermee doen wat ik wil.
Met uitsluiting van anderen kan ik doen met de grond wat ik wil. Als we het
hebben over vorderingsrechten, relatieve rechten, zijn in beginsel alleen
tegenover de andere partij inroepbaar. Derden hoeven zich daar in beginsel niets
van aan te trekken. De Hoge Raad zegt dat het gaat om relatieve rechten, die
gaan tussen Blaauboer en Berlips. Maks staat daarbuiten. Blaauboer trok aan het
kortste eind. Blaauboer kan nog wel aan Berlips vragen om de grond te verhogen
alleen komt Berlips er niet meer bij. Dit zal leiden tot wanprestatie en Berlips zal
dan aan Blaauboer schadevergoeding moeten betalen. De verbintenis wordt
immers niet nagekomen.
Absolute rechten Relatieve rechten
Eigendom Vorderingsrecht
,Relatie Persoon – goed Persoon – persoon
Reikwijdte Jegens een ieder Louter jegens de ander
Exclusiviteit Ja, gerechtigde bij Nee, derden behoeven
uitsluiting van anderen zich in beginsel niets aan
te trekken van relatief
recht
Gevolg Recht blijft rusten, ook Recht geldt alleen tussen
als het goed in andere de twee personen
handen komt
Een vorderingsrecht is relatief. Het is een schuldbetrekking tussen twee
bepaalde personen: schuldeiser en schuldenaar. Heeft A €1000 uitgeleend aan B,
dan kan A zijn vorderingsrecht (tot terugbetaling van €1000) slechts geldend
maken jegens B en niet tegen bijvoorbeeld de oom van B die dit bedrag wellicht
beter kan missen. Eigendom is een absoluut recht. Het kan worden
gehandhaafd jegens iedereen. In het eigendomsrecht staat de eigenaar
tegenover de rest van de wereld. Dit absolute karakter van de eigendom heeft
twee aspecten: exclusiviteit en gevolg (droit de suite).
Eigendom is naast dat het een absoluut recht is, ook een exclusief recht.
De eigenaar behoeft niet te dulden dat een ander van de zaak gebruikmaakt. A
hoeft geen genoegen te nemen met het feit dat X, Y en Z van zijn fiets
gebruikmaken.
Eigendom heeft gevolg. Het eigendomsrecht blijft op de zaak rusten, ook al
raakt zij in andere handen. Als A’s fiets wordt gestolen door X, blijft de fiets
eigendom van A en gaat het niet behoren tot het vermogen van X. A kan met
behulp van een eigendomsvordering (revindicatie) zijn eigendom ‘vervolgen’
onder X (5:2).
Eigendomsrecht kan ook in stukjes worden geknipt. Je kan afstand doen van een
bepaald onderdeel van jouw recht. Dat kan je bijvoorbeeld aan je buurman
geven. Je kan tegen je buurman zeggen dat die over jouw grond mag lopen,
erfdienstbaarheid (5:70/71). Dit kan ook tegen de opvolgers van de buurman
worden ingeroepen en tegen de opvolgers van jou. Je maakt er een zakelijk recht
van, die je moet inschrijven in de registers.
Dat noemen we een beperkt recht (3:8).
Als dit toegepast zou zijn in Blaauboer en Berlips dan zou Blaauboer ook Maks
aansprakelijk houden voor de erfdienstbaarheid.
Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan
hebben (art. 5:1). Uit de volheid van zijn recht kan de eigenaar bepaalde
bevoegdheden afsplitsen en verlenen aan een ander. In dat geval ontstaat een
beperkt recht (3:8): ‘een beperkt recht is een recht dat is afgeleid uit een meer
omvattend recht, hetwelk met het beperkte recht is bezwaard’.
Bij de vestiging van beperkte rechten kan de eigenaar slechts kiezen uit de
in de wet limitatief opgesomde typen (gesloten stelsel van beperkte rechten). Zij
vallen te onderscheiden in gebruiksrechten, die de beperkt gerechtigde
bepaalde bevoegdheden tot gebruik geven (bijvoorbeeld erfpacht en
vruchtgebruik) en zekerheidsrechten, die ertoe strekken de rechthebbende
meer zekerheid te verlenen bij het verhaal van zijn vorderingsrecht (bijvoorbeeld
het recht van hypotheek).
Euromast/HDI
Het ging om de vraag of er een overeenkomst tot stand was gekomen tussen
Euromast en HDI. Volgens Euromast wel. Euromast zou aan HDI de ruimte geven
, om te adverteren. Euromast gaat naar HDI toe voor de betaling maar HDI betaalt
niet. uiteindelijk vordert Euromast nakoming van de overeenkomst en
schadevergoeding wegens wanprestatie. HDI vind dat er geen overeenkomst is.
Hof: voorop gesteld wordt dat een overeenkomst tot stand komt door een
aanbod en aanvaarding daarvan. Of sprake is van wilsovereenstemming, hangt af
van wat partijen hebben verklaard en uit elkaars verklaringen en gedragingen,
overeenkomstig de zin die zij daaraan in de gegeven omstandigheden
redelijkerwijze mochten toekennen, hebben afgeleid (3:33-35 BW).
Een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding daarvan
(6:217).
Aanbod en aanvaarding zijn op zichzelf genomen rechtshandelingen. Een geldige
rechtshandeling vereist een wil die op dat rechtsgevolg is gericht en die zich
door een verklaring heeft geopenbaard (3:33).
Zonder vrije wil wordt je niet gebonden. De wil moet gericht zijn op het
rechtsgevolg.
Hoe de verklaring wordt geopenbaard maakt niet uit, als het maar wordt
geopenbaard. Het kan elke vorm aannemen, als het maar voor je omgeving
duidelijk is wat je bedoelt. Je kan het dus niet voor je houden.
In een veiling situatie geldt het anders. Op een veiling volstaat al een knipoog.
Was er bij Euromast een geldig aanbod? In 2012 deed Euromast in een gesprek
aan aanbod aan HDI. In dat gesprek is het onderwerp van de overeenkomst
besproken, de duur ervan, de prijs en de betalingstermijnen. Heeft HDI dat
aanbod aanvaardt? De onderhandelaar zei ik moet het nog aan de afdeling Legal
voorleggen. Dat geeft aan dat je wil nog niet op rechtsgevolg is gericht. Even
later werd er een contract toegezonden, het aanbod werd van de hand gewezen.
Niet alle onderwerpen en artikelen die in het contract staan waren besproken. Als
dit het aanbod was van Euromast, dan moeten we tot de conclusie komen dat dat
niet is aanvaard door HDI. Geen wil van verklaring.
We moeten nog gaan bekijken of er misschien sprake was van vertrouwen
aan de kant van Euromast. Dit kan door een verklaring of gedraging van HDI die
niet spoort met haar wil. Euromast meent dat HDI wil wat zij verklaart, en
Euromast mocht onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijze menen dat
HDI wil wat zij verklaart (3:35). Als het vertrouwen gerechtvaardigd is, dan wordt
het vertrouwen beschermt.
Uit verschillende e-mails blijkt dat er nog geen overeenstemming was
bereikt. Dan kan je niet spreken van gerechtvaardigd vertrouwen aan de kant
van Euromast.
Er is geen overeenkomst tot stand gekomen, dus geen grondslag voor de
vordering. De vordering werd afgewezen.
Dus voor een geldige overeenkomst komt tot stand door een aanbod en
aanvaarding daarvan. Om te spreken van een geldig aanbod en geldige
aanvaarding moet er sprake zijn van een wil, neergelegd in een verklaring
(autonomiebeginsel). Ontbreekt dat? Dan kan het zo zijn dat een gebrek aan
de wil wordt geheeld door het vertrouwen van de wederpartij
(vertrouwensbeginsel).
Als een overeenkomst tot stand is gekomen, hebben we een grondslag voor een
bron van verbintenissen. Uit een overeenkomst vloeien verbintenissen voort.
Partijen sluiten een geldige overeenkomst:
- Meerzijdige rechtshandeling
- Rechtsgevolg ontstaat door aaneensluitende rechtshandelingen
- Bron van verbintenissen
