Inhoudsopgave Samenvatting IPR
1. W1 Aard & Bronnen....................................................................................................1
2. W2 Verdragenrecht & Doorwerking............................................................................8
3. W3 Staten & Afbakening van staatsgezag.................................................................20
4. W4 Rechtssubjecten..................................................................................................36
5. W5 Vrede en veiligheid..............................................................................................49
6. W6 Aansprakelijkheid................................................................................................55
7. W7 Geschillenbeslechting..........................................................................................67
1. W1 AARD & BRONNEN
Programma Week 1
• Rol van het internationaal recht
• Aard van het internationaal rechtssysteem
• Bronnen van internationaal recht
Internationaal publiekrecht
• Begrip
- Internationaal publiekrecht regelt de uitoefening van publiek gezag in de
internationale gemeenschap. Het kent bevoegdheden toe aan entiteiten die publiek
gezag uitoefenen en biedt een juridisch kader waarbinnen zij deze bevoegdheden
uitoefenen.
- Het internationale dan wel nationale karakter van een rechtsregel wordt in
hoofdzaak bepaald aan de hand van de rechtsbron waaruit deze regel voortvloeit
• Publieke element
- Internationaal publiekrecht legitimeert en reguleert de uitoefening van publiek
gezag in de internationale gemeenschap.
- Internationaal publiekrecht beschermt publieke belangen, zoals veiligheid,
welzijn, bescherming van de natuur, etc.
Scheiding met nationale rechtsorde vertroebeld
,(a) Modern internationaal recht heeft in belangrijke mate betrekking op de rechtspositie van
natuurlijke personen, vooral in de vorm van mensenrechten
(b) Internationaal recht heeft steeds meer betrekking op onderwerpen die ook door nationaal
recht wordt gereguleerd.
(c) Steeds meer staten hebben hun nationale rechtsorde opengesteld voor de toepassing van
internationaal recht.
Het onderscheid tussen juridische regels enerzijds en politieke en morele regels anderzijds kan aan
de hand van twee criteria worden bepaald
(a) De bron van een norm
- Positivisme: recht wordt door de mens gemaakt en kan naar tijd en plaats
verschillen.
(d) Rechtsregels zijn onderdeel van een systeem dat schending van een norm verbindt met een
sanctie.
Internationale rechtsorde
Nationaal is gedecentraliseerd. Bij internationaal wordt publiek gezag niet zozeer uitgeoefende door
boven de partijen staande instituties, maar door de staten zelf. Komt omdat staten soeverein zijn.
Internationale rechtsorde bestaat o.a. uit:
(1) Recht van co-existentie
(1) Recht van samenwerking
(2) Recht van integratie
Bronnen IPR
• Artikel 38 ICJ-S
(1) Verdragen
(2) Gewoonterecht
• Incl. met de status jus cogens
(3) Algemene Beginselen (incl. billijkheid)
(4) ** Subsidiair: gerechtelijke beslissingen (en juridische geschriften) **
(2)
,• Niet in het Statuut:
(5) Besluiten (Resoluties) Internationale Organisaties
(6) Eenzijdige handelingen
• In het Statuut maar buiten het recht:
(7) ‘Redelijkheid en Billijkheid’ (ex aequo et bono)
Ad (1) Verdragen
• Geschreven recht:
- Plicht tot registratie en publicatie
• Belang registratie en publicatie = kenbaarheid
• Wilsovereenstemming
- Tussen 2+ staten om een door het internationaal recht beheerste rechtspositie in
het leven te roepen (pacta sunt servanda)
- Indien staten niet uitdrukkelijk hebben aangegeven dat zij de bedoeling hadden
een verdrag te sluiten, moet uit de aard en inhoud van de overeenkomst, alsmede
uit de overige omstandigheden van het geval worden afgeleid of er sprake is van
een verdrag.
• Niet beperkt tot bepaalde onderwerpen:
- Omvat bijvoorbeeld zeerecht, kinderontvoering, immuniteiten, gezondheid,
terrorismebestrijding, voedsel, mensenrechten, ontwapening, de ruimte,
vluchtelingen, milieu, enz
• Verdragen scheppen in beginsel geen algemeen toepasselijk recht
- Contractuele verdragen - bevatten wederzijdse rechten en plichten voor de partijen
bij het verdrag en creëren geen rechten of verplichtingen voor staten die geen
partij zijn bij het verdrag.
- Staten kunnen ervoor kiezen om geldend internationaalrechtelijke
regels(=gewoonterecht) in verdragen te codificeren teneinde de inhoud van het
recht met een grotere duidelijkheid vast te stellen.
• Sommige verdragen hebben meer algemene gelding, deze worden aangeduid als
rechtscheppende of collectieve verdragen.
• Voordelen verdragen
(3)
, - Komen in het algemeen sneller tot stand dan gewoonterecht.
- Staten kunnen op de inhoud grotere invloed hebben.
- In meer detail de rechten en plichten formuleren.
- Meer duidelijkheid en zekerheid.
Ad (2) Gewoonterecht
• Niet alles wordt gedekt door verdragen
• Ontstaat uit een opeenvolging van elkaar ondersteunende gedragingen van staten die, door
actief aan een praktijk deel te nemen dan wel deze te dulden,
• Voorwaarden ontstaan
(a) Er moet sprake zijn van een algemene praktijk (objectief)
• Kan bestaan uit handelingen van alle staatsorganen (regering, rechter etc.)
• Omvangrijk (extensive) zijn (North Sea Continental Shelf)
- Praktijk door relatief veel staten moeten worden gevolgd
• Vrijwel uniform (virtually uniform) zijn
- Voldoende consistent, op gelijke omstandigheden gelijk gedragen
- Gedraging hoeft niet altijd consistent conform te zijn (Nicaragua)
(b) Er moet sprake zijn van een rechtsovertuiging (opinio juris) (subjectief)
- Overtuiging hebben dat deze gedragingen door internationaal recht
worden toegestaan, geduld of gevorderd
- Staten dienen een praktijk niet uitsluitend te volgen omdat deze politiek of
economisch wenselijk is, maar omdat zij van oordeel zijn dat deze praktijk
door internationaal recht wordt vereist.
- Deze praktijk zodanig te aanvaarden dat erop mag worden vertrouwd dat
zij zich ook in de toekomst in overeenstemming met die praktijk zullen
gedragen.
- Af te leiden uit o.a. (i) stemgedrag leden bij de AVVN (Legality of
Nuclear Weapon, GA), (ii) veroordelingen gedrag andere staten, (iii)
nationale wetgeving
(4)
