Samenvatting dynamiek van besturen
Inhoud
Hoofdstuk 1 - De wereld van het openbaar bestuur ......................................................................................... 2
Hoofdstuk 2 – Beleid en Sturing ........................................................................................................................ 7
Hoofdstuk 3 – De beleidsomgeving ................................................................................................................. 11
Hoofdstuk 4 – Beleidsprocessen ..................................................................................................................... 16
Hoofdstuk 8 – de politieke omgeving van het openbaar bestuur.................................................................... 19
Hoofdstuk 9 – Politiek-ambtelijke verhoudingen ............................................................................................. 23
Hoofdstuk 10 – Politiek, bestuur en media ...................................................................................................... 28
Pagina 1 van 30
,Hoofdstuk 1 - De wereld van het openbaar bestuur
Paragraaf 1.4: Wat is openbaar bestuur?
Het Openbaar bestuur: Het geheel van organisaties en activiteiten dat primair is gericht op de besturing
van de maatschappij.
Het openbaar bestuur is het geheel van organisaties en activiteiten dat primair is gericht op de besturing
van de maatschappij, en kent vele spelers, belangen en logica’s. In de beperkte opvatting bestrijkt het
openbaar bestuur alleen de overheid, in de ruimte opvatting komen daar ook niet-overheidsorganisaties bij
die een publieke taak vervullen.
En ook: Het proces van voorbereiden, voorstellen, uitvoeren, evalueren en bijstellen van beleid zoals dat
zijn oorsprong vindt in en gericht is op eisen, wensen en probleem in de samenleving.
Andere termen voor openbaar bestuur:
• Overheid
• De staat
• De publieke sector
Een veelheid aan organisaties vormt het openbaar bestuur
In hoeverre een organisatie een publieke organisatie is, wordt afgemeten aan de mate waarin er sprake is
van publiek eigenaarschap, publieke bekostiging en politieke controle over de organisatie.
Organisaties kunnen ingedeeld worden in de staat, het middenveld en de markt.
• De staat is er om het algemeen belang te dienen.
• De markt om producten en diensten op commerciële grond te leveren,
• Het middenveld richt zich op doelstellingen die niet op winst maken gericht zijn, maar ook niet binnen
de sfeer van de overheid vallen.
Overheidsorganisaties bestaan uit een politieke leiding en
ambtenaren. De politieke leiding van de overheid omvat
gezagsdragers die voor hun functioneren direct of indirect
verantwoording schuldig zijn aan democratisch gekozen
vertegenwoordigende organen.
Ambtenaren zijn benoemde functionarissen die ondergeschikt zijn
aan de politiek leiding. Zij dienen de politieke leiding bij te staan en uitvoering te geven aan politieke
beslissingen.
Maatschappelijk middenveld: een veld van organisaties dat zich tussen de overheid aan de ene kant en
de bedrijven aan de andere kant bevindt. Het bestaat uit organisaties die qua rechtsvorm private
organisaties zijn, maar toch betrokken zijn bij het openbaar bestuur.
Pagina 2 van 30
, Binnen het maatschappelijk middenveld is er een tweedeling:
• Een type middenveldorganisaties vervult een bepaalde maatschappelijke functie zoals
ziekenhuizen en schoolbesturen. Dit zijn private organisaties met een publieke taak. Waren eerst
particuliere organisatie maar later in samenspraak met de overheid, de overheid voorzien bv
financiële middelen (woningcorporatie).
• Tweede type organisaties die een bepaald belangen of doel nastreven, zoals vakbonden,
werkgeverorganisaties, milieuorganisaties. Dit zijn private organisaties zonder winstoogmerk.
Proberen beleid te beïnvloeden.
Publieke sector bestaat uit alle organisaties met een publiekrechtelijke grondslag. Het gaat dus om
politiek instanties als de Staten-Generaal, maar ook gemeentes. Onderwijsbond, Greenpeace en shell
horen bij het maatschappelijk middenveld of bedrijfsleven.
Kernaanpak: het belangrijkste verschil tussen publieke en niet-publieke organisaties de rechtsstatelijk
vorm: publieke organisaties hebben een publiekrechtelijke grondslag en niet-publieke organisaties hebben
deze niet.
Publiekheid: (publicnes) mate waarin een organisatie tot de publieke sector behoort, afgemeten aan de
dimensies
• Eigenaarschap, van wie is de organisaties?
• Bekostiging, wie bekostigd de organisatie?
• Politieke controle, de mate waarin de politieke controle
plaatsvindt.
Paragraaf 1.5: Openbaar bestuur op verschillende niveaus
Verticale en horizontale dimensie
De verticale dimensie geeft aan dat het openbaar bestuur op
meerdere niveaus van omvattendheid gestalte kan krijgen. De
horizontale dimensie geeft aan dat het openbaar bestuur niet
alleen uit de overheid zelf bestaat, maar ook uit tal van
maatschappelijke organisaties.
Beide dimensies samen is Multi-leven governance: besturen
vindt plaats op meerdere schaalniveaus (Multi-level), en gebeurt
zowel door overheden als andere partijen (daarom niet
government maar governance).
Pagina 3 van 30
