Leerdoelen les 1 – Naam, woonplaats en verwantschap
● Regelgeving met betrekking tot het verkrijgen en/of wijzigen van een (geslachts-)naam toepassen.
Verkrijgen
Art. 1:5 lid 1 – Komt het kind bij de geboorte enkel in familierechtelijke betrekking tot de moeder te staan, dan
krijgt het haar geslachtsnaam. Dit blijft zo, ook in geval van erkenning door de andere ouder.
lid 2 - Indien een kind door erkenning in familierechtelijke betrekking tot de vader komt te staan, houdt het de
geslachtsnaam van de moeder, tenzij de moeder en de erkenner ter gelegenheid van de erkenning gezamenlijk
verklaren dat het kind de geslachtsnaam van de vader zal hebben. Van deze verklaring wordt melding gemaakt in
de akte van erkenning.
lid 3 - Indien een kind door adoptie in familierechtelijke betrekking komt te staan tot beide adoptanten van
verschillend geslacht, die met elkaar zijn gehuwd, heeft het kind de geslachtsnaam van de vader, tenzij de
adoptanten ter gelegenheid van de adoptie gezamenlijk verklaren dat het kind de geslachtsnaam van de moeder
zal hebben.
lid 4 – Indien het kind door geboorte in familierechtelijke betrekking tot beide ouders komt te staan, moeten de
ouders gezamenlijk voor of bij de aangifte van de geboorte verklaren wiens geslachtsnaam het kind zal hebben.
lid 5 aanhef en sub a – Wordt er geen gezamenlijke keuze gemaakt, dan prevaleert de naam van de vader c.q
duomoeder
Wijzigen
Art. 1:4 lid 4 – Wil iemand zijn voornaam wijzigen, dan kan hij/zij of wettelijke vertegenwoordiger een verzoek
indienen bij de rechtbank.
lid 2 – De ambtenaar kan wijzigen voornamen op te nemen die ongepast zijn of die overeenstemmen met een
bestaande geslachtsnaam, tenzij deze tevens gebruikelijke voornamen zijn.
Art. 1:7 lid 1 - De geslachtsnaam van een persoon kan op zijn verzoek, of op verzoek van zijn wettelijke
vertegenwoordiger, door de Koning worden gewijzigd. Er volgt een procedure, die bij algemene maatregel van
bestuur is vastgesteld in het Besluit Geslachtsnaamwijziging.
● De graden van bloed- of aanverwantschap tussen bepaalde personen berekenen.
Bloed- en aanverwantschap gaat over de relatie tussen personen. Bloedverwantschap bestaat tussen personen
waarvan de één van de ander afstamt (zoals moeder en dochter = rechte lijn), maar ook tussen personen die een
voorouder delen (zoals broer en zus = zijlijn). Aanverwantschap ontstaat door een huwelijk of een geregistreerd
partnerschap: de ouders van je partner worden dan jouw aanverwanten.
Verwantschap wordt aangemerkt in graden. Je kunt bijvoorbeeld in de wet tegenkomen dat bloedverwanten tot de
derde graad bepaalde rechten hebben. Het is voor een jurist dus van belang om te weten óf en in welke graad
personen met elkaar verwant zijn.
Eerste graad Tweede graad Derde graad Vierde graad
(adoptie)ouders Grootouders Overgrootouders Betovergrootouders
(adoptie)kinderen Kleinkinderen achterkleinkinderen Achterneven en nichten
Broers en zussen Neven en nichten Neven en nichten
Ooms en tantes Oudooms en oudtantes
,● Het belang van het bepalen van de woonplaats van een persoon benoemen en uitleggen aan een
cliënt.
Naast een naam heeft ieder natuurlijk persoon ook een woonplaats. Dit is meestal de plek waar je staat
ingeschreven in de persoonsregistratie of daar waar je werkelijk verblijft. Wat je woonplaats is, kan van belang
zijn in zowel het materiële als het formele familierecht. Wanneer je bijvoorbeeld je voornaam wilt wijzigen, is de
rechter van je woonplaats bevoegd → art. 262 Rv. Ook in het afhandelen van een nalatenschap is de woonplaats
van de overledene van belang → art. 1:13.
art. 1:10 lid 1 → De woonplaats van een natuurlijk persoon bevindt zich te zijner woonstede, en bij gebreke van
woonstede ter plaatse van zijn werkelijk verblijf.
Voor de vraag tot welke rechter je moet wenden, is de woonplaats van (een der) partijen ook van belang.
● Benoemen wat op welke wijze wordt vastgelegd in de registers van de burgerlijke stand.
Zie art. 1:17 BW, geboorten, huwelijken, geregistreerde partnerschappen en overlijden. Iedereen kan de
ambtenaar van de burgerlijke stand verzoeken om een uittreksel of afschrift van een akte.
Overige aantekeningen
Persoonlijkheid begint bij de geboorte, vanaf dat moment is men een rechtssubject. Art. 1:2 schept de
mogelijkheid dat het ongeboren kind ook al drager van rechten en plichten kan zijn. Het wordt als reeds geboren
aangemerkt, indien dit in het belang van het ongeboren kind is en mits het levend ter wereld komt. De
ongeborene kan als erfgenaam optreden.
Zodra iemand geboren wordt, komt hij in een familierechtelijke betrekking tot andere personen te staan en is er
sprake van bloed- en aanverwantschap → art. 1:3.
De wet verplicht binnen 3 dagen aangifte te doen na de bevalling → art. 1:19e lid 6
Ongehuwde partners krijgen kind – achternaam moeder – art. 1:5 lid 1.
Gehuwde partners krijgen kind – achternaam vader – art. 1:5 lid 1 sub a.
Art. 1:198 BW gaat over juridische moeders- Art. 1:199 BW gaat over juridische vaders
,Opdrachten
1. Judith en Robert zijn niet gehuwd. Zij wonen in Den Haag. Gisteren is Judith bevallen van een kind van Robert
in een kraamkliniek in Wassenaar. Robert heeft het kind niet erkend. Robert wil het kind gaan aangeven bij de
burgerlijke stand.
a) Moet Robert het kind aangeven bij de burgerlijke stand van Wassenaar of van Den Haag?
Art. 1:19 lid 1 BW: Een akte van geboorte wordt opgemaakt door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de
gemeente waar het kind is geboren. In dit geval is dat Wassenaar.
b) Zal het kind de geslachtsnaam van Judith of van Robert krijgen?
Art. 1:5 lid 1. Indien een kind alleen in familierechtelijke betrekking tot de moeder staat, heeft het haar
geslachtsnaam. Omdat Judith en Peter niet gehuwd zijn of omdat Robert het kind niet erkend heeft, krijgt het kind
de achternaam van Judith.
c) Kan het kind, indien het de geslachtsnaam heeft gekregen van Judith, later nog de geslachtsnaam van Robert
krijgen?
Ja dit kan bij erkenning, art. 1:5 lid 2 BW juncto art. 1:203 BW en 1:199 sub c BW. Indien een kind door
erkenning in familierechtelijke betrekking tot de vader komt te staan, houdt het de geslachtsnaam van de moeder,
tenzij de moeder en de erkenner ter gelegenheid van de erkenning gezamenlijk verklaren dat het kind de
geslachtsnaam van de vader zal hebben.
2. Hanneke de Boer krijgt op 21 jarige leeftijd een dochter (van Fred Emmer). Het kindje wordt niet erkend en
heeft als geslachtsnaam De Boer. Als Hanneke 30 is en al enkele jaren samenleeft met Pieter van Sluis, die ook
voor haar kind zorgt, wil zij graag dat haar kind de geslachtsnaam van Pieter krijgt.
a) Hoe kan het kind de geslachtsnaam van Pieter krijgen?
Ja, als Pieter het kind zal erkennen, art. 1:203. Hiervoor moet de moeder toestemming geven, art. 1:5 lid 2 BW.
b) Wat zou zij moeten doen als het kind wel erkend was door Fred (en de geslachtsnaam Emmer had verkregen)
en zij haar kind de geslachtsnaam van Pieter zou willen geven?
Art. 3 lid 2 van Besluit naamswijziging. Ten aanzien van het verzoek tot wijziging van de geslachtsnaam van een
minderjarige die de leeftijd van twaalf jaren nog niet heeft bereikt, is het eerste lid van overeenkomstige
toepassing met dien verstande dat de termijn van verzorging en opvoeding dan ten minste vijf jaren bedraagt.
3a) Wat is het verschil tussen bloed- en aanverwantschap?
Art. 1:3 BW. Bloed- en aanverwantschap gaat over de relatie tussen personen. Bloedverwantschap bestaat
tussen personen waarvan de één van de ander afstamt (zoals moeder en dochter), maar ook tussen personen die
een voorouder delen (zoals broer en zus). Aanverwantschap ontstaat door een huwelijk of een geregistreerd
partnerschap: de ouders van je partner worden dan jouw aanverwanten.
b) In welke graad is mijn schoonzus mijn verwant?
2e graads aanverwant
Horizontale lijnen tellen niet mee.
c) In welke graad is de dochter van mijn neef mijn verwant?
, a) als neef = zoon van tante = 5e graads
b) als neef = zoon van zus = 4e graads
d) Geef een voorbeeld uit de wet waaruit blijkt dat de graad van verwantschap relevant is.
4:12 lid 3 BW - 4:10 BW - 1:379 BW - 1:432 BW
4a) Van welke vier voor het vak personen- en familierecht relevante gebeurtenissen wordt een register
bijgehouden?
Zie art. 1:17 BW, geboorten, huwelijken, geregistreerde partnerschappen en overlijden.
b) Wie zijn bevoegd tot de aangifte van een geboorte?
Zie art. 1:19e BW, bevoegd is de moeder, verplicht is de vader of de duomoeder.
c) Wordt de akte van overlijden opgemaakt in de woonplaats van de overledene of in de plaats van overlijden?
Zie art. 1:19f BW, de plaats van overlijden.
d) Wie kan een afschrift van een akte van erkenning van het vaderschap aanvragen?
Zie art. 1:23b lid 2 BW, iemand die kan aantonen hierbij een gerechtvaardigd belang te hebben.
Leerdoelen les 2 - Samenlevingsvormen
Brochure
● De vereisten voor de totstandkoming van een huwelijk benoemen.
18 jaar of ouder → art. 1:31 BW
Om een huwelijk te mogen aangaan moeten een man en een vrouw de leeftijd van achttien jaren hebben bereikt.
Gestoorde geestvermogens → art. 1:32 BW
Een huwelijk mag niet worden aangegaan, wanneer de geestvermogens van een partij zodanig zijn gestoord, dat
deze niet in staat is haar wil te bepalen of de betekenis van haar verklaring te begrijpen.
Met één persoon → art. 1:33 BW
Een persoon kan tegelijkertijd slechts met één andere persoon door het huwelijk verbonden zijn.
Curatele → art. 1:37 en 1:38 BW
1. Hij die wegens gewoonte van drank- of drugsmisbruik onder curatele staat, mag geen huwelijk aangaan zonder
de toestemming van zijn curator.
2. Voor zover die toestemming niet wordt verkregen, kan zij op verzoek van de onder curatele gestelde door
toestemming van de kantonrechter worden vervangen.
Hij die wegens een zijn lichamelijke of geestelijke toestand onder curatele staat, mag geen huwelijk aangaan
zonder toestemming van de kantonrechter.
Geen familie → art. 1:41 BW
1. Een huwelijk mag niet worden gesloten tussen hen die elkander, hetzij van nature hetzij familierechtelijk,
bestaan in de opgaande en in de nederdalende lijn of als broeders, zusters of broeder en zuster.
2. Onze Minister van Justitie kan om gewichtige redenen ontheffing van het verbod verlenen aan hen die broeders,
zusters of broeder en zuster door adoptie zijn.
Wordt niet aan de vereisten voldaan dan is er sprake van een huwelijksbeletsel. Is de ambtenaar van de
burgerlijke stand op de hoogte van een huwelijksbeletsel, dan mag hij niet meewerken aan de voltrekking van het
huwelijk → art 1:57 BW.
Formele vereisten
Voornemen melden bij gemeente → art. 1:44 BW
