Taak 2 verslaving is aangeleerd
1. Hoe wordt een verslaving aangeleerd?
Havermans Het aanleren van een verslaving
- Instrumenteel conditioneren biedt een eenvoudige verklaring voor de ontwikkeling
van een verslaving. Wat alle drugs (alcohol incluis) gemeen hebben is dat ze de
dopaminetransmissie in bepaalde hersendelen bevorderen, wat als sterk belonend kan
worden ervaren. Kortom, drugsgebruik loont. Met het leren van een associatie tussen
dit gebruik en de beloning die het oplevert, zal drugsgebruik dan ook in sterkte en
frequentie moeten toenemen. Drugsgebruik wordt in deze zin positief bekrachtigd.
Een drugseffect heft ook mogelijk ervaren onthoudingsverschijnselen op, zoals een
negatieve stemming. Ook dit is bekrachtigend en
wordt ook wel negatieve bekrachtiging genoemd.
Echter biedt dit geen verklaring voor instandhouding
van gebruik op lange termijn.
- Hoewel drang dus een belangrijke rol speelt bij een
verslaving, lopen verslaafden niet voortdurend rond
met een vrijwel onweerstaanbare drang om te
gebruiken. Drang neemt af tijdens en vlak na
drugsgebruik. Wellicht belangrijker is de observatie
dat drang vooral toeneemt in de aanwezigheid van
stimuli die gerelateerd zijn aan drugsgebruik.
- zullen stimuli gerelateerd aan drugsgebruik dus
geconditioneerde lichamelijke reacties ontlokken.
Deze worden ervaren als drang, wat drugsgebruik motiveert. Drugsgebruik leidt
vervolgens weer tot een drugseffect, wat de voorspellende waarde van de drugstimuli
bevestigt.
- Inmiddels zijn er twee rivaliserende leermodellen van verslaving ontwikkeld die de
instandhouding van verslaving verklaren en er rekening mee houden dat een bewust
ervaren toename in drang geen noodzakelijke voorwaarde voor drugsgebruik is. Deze
modellen zijn het sensitisatiemodel van Robinson en Berridge en het automatische-
gewoontemodel van Everitt, Dickinson en Robbins. Het eerstgenoemde model
veronderstelt dat drang een directe geconditioneerde respons is in plaats van de
indirecte beleving van lichamelijke reactiviteit. Bovendien hoeft volgens dit model
drang niet bewust te worden ervaren. Everitt en collega’s gaan nog een stap verder. Zij
stellen dat verslaving gewoontegedrag is dat niet afhankelijk is van enige vorm van
motivatie. Hiermee wordt drang dus gedegradeerd tot niet meer dan een
bijverschijnsel.
- Everitt veronderstelt dat verslaving instrumenteel geconditioneerd gedrag is dat steeds
meer een automatische gewoonte wordt en daardoor uiteindelijk niet meer onder de
controle valt van de gevolgen van dit gedrag. In plaats daarvan wordt het gedrag
automatisch ontlokt door de situationele stimuli die altijd gepaard gaan met
drugsgebruik. Waarom nu instrumenteel gedrag een gewoonte wordt, is nog altijd
onduidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat vooral drugsgebruik erg snel een gewoonte
wordt.
1
, - Volgens Robinson en Berridge zijn er twee
belangrijke problemen met dit model. Ten eerste,
hoewel drugsgebruik zelf een zeer sterke
automatische gedraging is, zijn veel gedragsmatige
aspecten van een verslaving helemaal niet
automatisch te noemen. Verslaafden zijn bijzonder
vindingrijk in het verkrijgen van drugs of alcohol.
Volgens dit model is het dwangmatige karakter van
verslaving gelijk aan gewoontegedrag. Dit is
eigenlijk wat vreemd, want mensen hebben vaak
een boel gewoontegedragingen die geen enkel
probleem vormen. het dwangmatige karakter van
verslaving alleen kan worden verklaard door een
sterke motivatie. Een dergelijke motivatie is drang.
Drang wordt net als honger en dorst centraal door
de hersenen wordt gereguleerd. Bij herhaald
drugsgebruik worden bepaalde hersenstructuren
steeds toleranter voor de effecten van drugs. Andere delen van de hersenen zullen
echter steeds gevoeliger worden. Dat zijn vooral de structuren die belangrijk zijn voor
de ervaring van beloning, zoals de nucleus accumbens. Dit steeds gevoeliger worden
voor drugs in deze hersendelen noemen Robinson en Berridge neurale sensitisatie.
Wanneer drugsgebruik tot sensitisatie leidt, zou het effect van drugs op psychomotore
activatie dus steeds sterker moeten worden. Dat is inderdaad precies wat er gebeurt.
Neurale sensitisatie blijkt nagenoeg permanent te zijn; zelfs na lange periodes van
abstinentie zal drugsgebruik tot psychomotore activatie leiden. Belangwekkender is
echter de bevinding dat deze uiting van neurale sensitisatie sterk wordt gecontroleerd
door stimuli die drugsinname voorspellen. door neurale sensitisatie men gevoeliger is
voor de belonende waarde van drugs en alcohol. Men ontwikkelt hierdoor een sterke
aandachtsbias voor deze stimuli. Deze aandachtsbias uit zich als een selectieve
aandacht voor druggerelateerde stimuli en grote moeite om de aandacht hier weer van
af te wenden. Dit proces noemen Robinson en Berridge beloningsgevoelige
sensitisatie: bij herhaaldelijk drugsgebruik wordt men steeds gevoeliger voor stimuli
die een beloning voorspellen en men leert deze voorspellers te herkennen door
Pavloviaanse conditionering. De drang die deze stimuli ontlokken, uit zich als
dwangmatig zoeken naar en het gebruiken van drugs, maar niet noodzakelijkerwijs als
een bewust ervaren verlangen om drugs te gebruiken.
- het sensitisatiemodel en het automatische-gewoontemodel elkaar niet uitsluiten.
Sterker nog, zowel Pavloviaans als instrumenteel leren zouden parallel optreden bij de
ontwikkeling van een verslaving en de interactie tussen deze twee leermechanismen
zou de instandhouding en het dwangmatige karakter van een verslaving goed kunnen
verklaren. Pavloviaans instrumentele overdracht: Door neurale sensitisatie en
Pavloviaanse conditionering zullen drugstimuli sterke drang kunnen ontlokken wat
instrumenteel drugsgebruik extra motiveert. Zelfs wanneer drugsgebruik is
geëscaleerd en de gevolgen van dit gebruik vooral negatief zijn, dan nog zullen
drugstimuli drugsgebruik extra kunnen motiveren. Dit gedrag zal dan inmiddels een
automatische stimulus-responsgewoonte zijn.
- Robbins en Everitt stellen dat de veranderde dopaminehuishouding ten gevolge van
het leren van een verslaving mogelijkheden biedt voor een farmacologische
behandeling. Een dergelijke behandeling zou de eerder geleerde automatische
gewoonte kunnen wegnemen of op zijn minst inhiberen. Aangezien leerprocessen een
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper veravogels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.