Samenvatting van het hele boek. Hierin staat alles wat je moet weten uit dit boek. Je hoeft je dan ook geen zorgen te maken als je het boek niet hebt!
Begeleiden van actief leren door Linda van den Bergh en Anje Ros (eerste druk).
BEGELEIDEN VAN ACTIEF LEREN
Hoofdstuk 1: Actief leren: Zelfsturen en samenwerking
Leerdoelen:
Je weet dat we onder actief leren, zelfsturing en samenwerken verstaan en wat deze
termen inhouden.
Je weet welke principes bij actief leren horen en waarom actief leren van belang is.
Je kent de theoretische achtergrond van actief leren: het sociaal-constructivisme.
Weet je voor welke doelen actief leren een geschikt middel is.
Weet je welke basisbehoeften een rol spelen bij de motivatie van leerlingen.
Definitie en omschrijving van zelfsturing en samenwerken
Zelfstandig werken
De kinderen verwerken de leerstof na de introductie zelfstandig door opdrachten te maken.
Het is dus een leerkracht gebonden les met een moment waarop de leerlingen zelfstandig
bezig zijn met de leerstof.
Zelfsturend leren
Kinderen bereiken met begeleiding van de leerkracht zelfstandig hun leerdoelen. De
leerlingen werken hierbij zelf of samen en hebben zelf invloed op wat en hoe zij leren.
Hierdoor stelt zelfsturend leren hoge eisen aan de leeractiviteit en het bijbehorende
materiaal. De leerkracht stelt de leerdoelen vast en heeft een coachende rol.
De bedoeling is dat leerlingen leren door kennis met elkaar uitwisselen en ideeën en
strategieën te bespreken. Zij verwoorden dan hun eigen kennis en bekijken andere
invalshoeken. Ook leren zij van elkaars feedback. Dit gebeurt alleen als de samenwerking
aan bepaalde voorwaarden voldoet.
Actief leren
Omschrijving voor klassensituaties waarin de leerlingen in duo’s of kleine groepjes werken.
Zij werken vaak aan verschillende taken waarbij een bepaalde vorm van zelfsturing wordt
verwacht.
Het gaat erom dat leerlingen leren om uit de beschikbare informatie de juiste gegevens te
halen, ze te verwerken en betekenis te geven.
De begeleidende rol van de leerkracht staat hier centraal. Als leerkracht creëer je een
leeromgeving waarin leerlingen gemotiveerd zijn om actief te leren met hun klasgenoten. Zo
krijgen de kinderen de kans om verschillende activiteiten te ontplooien. Denk aan informatie
opzoeken, bespreken en verwerken.
1
, De twee pijlers van actief leren
Zelfsturing (leren leren)
Leren zelfstandig nieuwe kennis te ontwikkelen. Dit heb je voor de rest van je leven
nodig.
De vaardigheden die hierbij centraal staan heten metacognitieve vaardigheden. Dit
hebben leerlingen nodig om zelf hun leerproces te sturen. Het gaat hierbij om de
activiteiten voor, tijdens en na de leeractiviteit.
- Voor: oriënteren en maken van een planning
- Tijdens: monitoren van de voortgang
- Na: evalueren en reflecteren.
Samenwerking
Het samenwerkend leren door leerlingen. Dit kan leiden tot betere prestaties mits de
leerkracht de samenwerkende groepjes op de juiste manier begeleid (zie hoofdstuk 3
en 6).
5 uitgangspunten:
1. De leerdoelen staan centraal
De leerlingen weten aan welke leerdoelen zij werken. Ook worden vaardigheden als
samenwerken, communiceren, probleemoplossend denken en ICT-vaardigheden
geoefend.
2. De leerdoelen sluiten aan bij het niveau van de leerlingen
De leerdoelen zijn afgestemd op niveau. Hierbij horen de bijbehorende
leeractiviteiten. Om dit te bereiken is er differentiatie nodig.
3. De leerkracht heeft een begeleidende rol
De leerkracht helpt de leerlingen “leren leren”. Ook zorgt hij ervoor dat de
zelfstandige leeractiviteiten ook zelfstandig worden uitgevoerd.
4. De leerlingen kunnen zelf keuzes maken in het leerproces
De leerlingen krijgen de ruimte om te kiezen wat en hoe zij leren (binnen de
leerdoelen). Hierdoor wordt hun behoefte aan autonomie bevestigd.
5. De leerlingen werken samen
De leerlingen leren door kennis met elkaar uitwisselen en ideeën en strategieën te
bespreken. De taak, werkwijze en begeleiding door de leerkracht is hierop gericht.
Verschillende vormen van actief leren:
Ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO)
Volgens OGO ontwikkelen leerlingen zich niet vanzelf. Het leerproces vindt zich daarom
plaats in de zone van naaste ontwikkeling. Leerkrachten stellen zich daarom op als partner
van de leerling om hen te ondersteunen waar nodig.
De leerlingen leren interactie met de wereld om hen heen met als doel te kunnen handelen
in deze wereld.
Ervaringsgericht onderwijs (EGO)
Hier wordt geleerd te doen, door het opdoen van ervaringen. Verantwoordelijkheid, de
activiteit en de zingeving van de leerling staan centraal. Leerlingen werken op hun eigen
niveau en tempo en hebben invloed op hun eigen onderwijs.
Leerkrachten zorgen hier voor een goede en veilige leeromgeving.
2
, Natuurlijk leren
Zelf keuzes maken en het sturen van je eigen leerproces is hier de kern. Leerkrachten maken
samen levensechte opdrachten (prestaties) waardoor de leerlingen verschillende
gedragsdomeinen ontwikkelen. Hierdoor zijn zij actief en gemotiveerd bezig met hun eigen
ontwikkeling.
Betekenisvol leren – authentiek leren
Leerlingen leren door hun kennis in te zetten in realistische contexten. Leerlingen passen
hierdoor hun leerstof gemakkelijker in andere contexten toe.
Er zijn vijf betekenisvolle leertaken:
1. Besluitvormingstaken
2. Onderzoek
3. Experimenteel onderzoek
4. Problemen oplossen
5. Uitvinden/ontwerpen
Adaptief onderwijs
Onderwijs dat is aangepast aan de mogelijkheden en behoeften van de individuele leerling.
Hierin wordt een positief pedagogisch klimaat gezien als een voorwaarde voor de
ontwikkeling van kinderen. Er is ruimte voor de ontwikkelingen van de basisbehoeften
competentie, relatie en autonomie.
Ook wordt er rekening gehouden met de verschillen tussen kinderen (tempo, niveau).
Het “nieuwe leren”
Het was de bedoeling dat dit een bruikbare en motiverende vorm van actief leren was. Maar
doordat er misverstanden waren over hoe de leerkracht zich moest opstellen (niet
begeleidend, maar terugtrekkend) en meer, kwam dit in een negatief daglicht te staan.
Sociaal-constructivisme grondleggers:
Paiget en Vygotsky
Het uitgangspunt hiervan is dat leerlingen zelf hun kennis construeren, oftewel opbouwen,
door actief te werken aan leerdoelen.
Bij sociaal-constructivisme ligt de nadruk op het sociale aspect: leerlingen leren door
interactie met anderen (samenwerking). Mensen bouwen kennis op, op basis van ervaringen
en door daarop te reflecteren. Voorkennis speelt hierbij een belangrijke rol. De kennis van
leerlingen wordt gecreëerd in contact en in samenspraak met anderen.
Kennis construeren: je moet je hersenen zien als een hersenmindmap. Woorden, begrippen
en gevoelens worden aan elkaar verbonden. Hoe vaker een woord, begrip of gevoel langs
komt, hoe sterker de verbinding zal worden. Als de verbinding sterk is, is de kans klein dat je
die informatie snel vergeet. Als je de kennis niet kan koppelen aan betekenisvolle kennis of
voorkennis, zal de verbinding zwak zijn. Dit zal je dus sneller vergeten.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimzengerink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
