HOOFDSTUK 1: HISTORISCHE EN THEORETISCHE ACHTERGRONDEN VAN HET SANCTIESTELSEL ................................................ 3
1.2 ONTWIKKELING VAN HET SANCTIESTELSEL VANAF 1800........................................................................................................................... 3
1.3 VRIJHEIDSBENEMING ALS STRAF .......................................................................................................................................................... 3
1.4 HET SANCTIESTELSEL VAN HET WETBOEK VAN STRAFRECHT VAN 1881 ....................................................................................................... 4
1.5 THEORETISCHE ACHTERGRONDEN........................................................................................................................................................ 5
1.6 ONTWIKKELING VAN HET SANCTIESTELSEL VANAF 1900........................................................................................................................... 6
HOOFDSTUK 2: HOOFDLIJNEN VAN HET STRAFRECHTELIJKE SANCTIERECHT ............................................................................... 9
2.2 BEGRIPSAFBAKENING EN VERHOUDING TOT ANDERE RECHTSGEBIEDEN......................................................................................................... 9
2.2 LEGALITEIT EN BRONNEN VAN HET SANCTIERECHT ................................................................................................................................... 9
2.4 SOORTEN SANCTIES ........................................................................................................................................................................10
2.5 STRAFTOEMETING EN STRAFMOTIVERING ............................................................................................................................................11
2.6 COMBINATIE VAN SANCTIES .............................................................................................................................................................12
2.7 STRAFMINIMA EN -MAXIMA .............................................................................................................................................................12
2.8 SAMENLOOP.................................................................................................................................................................................13
2.9 HET RECHTERLIJK PARDON ...............................................................................................................................................................14
2.10 UITVOERBAARHEID ......................................................................................................................................................................14
2.11 GRONDEN VOOR UITSTEL OF AFSTEL VAN EXECUTIE .............................................................................................................................14
2.12 BIJZONDER SANCTIERECHT .............................................................................................................................................................15
HOOFDSTUK 3: VERDELING VAN VERANTWOORDELIJKHEDEN ...................................................................................................17
3.2 OPENBAAR MINISTERIE ...................................................................................................................................................................17
3.3 MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE ..............................................................................................................................................18
3.4 RECHTER .....................................................................................................................................................................................18
3.5 RECLASSERING ..............................................................................................................................................................................19
4.2 AARD VAN DE VRIJHEIDSSTRAF ..........................................................................................................................................................20
4.3 MOGELIJKHEDEN TOT OPLEGGING .....................................................................................................................................................20
4.4 VERANTWOORDELIJKHEDEN IN HET KADER VAN DE TENUITVOERLEGGING ...................................................................................................22
4.5 UITGANGSPUNTEN EN DOELSTELLING VAN DE TENUITVOERLEGGING .........................................................................................................23
4.6 INDELING EN DIFFERENTIATIE VAN INRICHTINGEN ..................................................................................................................................26
4.7 SELECTIE EN PLAATSING VAN GEDETINEERDEN ......................................................................................................................................27
4.8 VOORWAARDELIJKE INVRIJHEIDSSTELLING ...........................................................................................................................................27
5.2 PLAATSING IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS .....................................................................................................................................29
5.3 TERBESCHIKKINGSTELLING ...............................................................................................................................................................30
5.4 PLAATSING IN EEN INRICHTING VOOR STELSELMATIGE DADERS .................................................................................................................36
HOOFDSTUK 6: MATERIELE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN ............................................................................................39
6.2 HET REGIME VAN HUIZEN VAN BEWARING EN GEVANGENISSEN ................................................................................................................39
6.3 NADERE INVULLING VAN HET REGIME IN GEVANGENISSEN EN HUIZEN VAN BEWARING ..................................................................................41
6.3.2 CONTROLEBEVOEGDHEDEN .......................................................................................................................................................... 41
6.3.3 CONTACTEN MET DE BUITENWERELD .............................................................................................................................................. 42
6.3.4 VERZORGING, ARBEID EN ANDERE ACTIVITEITEN ................................................................................................................................ 43
6.3.5 ORDEMAATREGELEN EN STRAFFEN ................................................................................................................................................. 45
,6.3.6 TIJDELIJK VERLATEN VAN DE INRICHTING .......................................................................................................................................... 47
HOOFDSTUK 7: RECHTSBESCHERMING IN HET KADER VAN VRIJHEIDSBENEMING DRIE BEGINSELENWETTEN ZIJN RELEVANT:
.......................................................................................................................................................................................................48
7.2 AARD VAN DE RECHTSBESCHERMING ..................................................................................................................................................48
7.4 BEKLAG TEGEN EEN BESLISSING DOOR OF NAMENS DE DIRECTEUR IN DE PBW .............................................................................................48
7.5 BEROEP NA BEKLAG ........................................................................................................................................................................51
7.6 BEZWAAR EN BEROEP IN DE PBW ......................................................................................................................................................51
7.8 SPECIFIEKE RECHTSGANGEN VAN DE BVT ............................................................................................................................................52
11.2 ONTZETTING VAN BEPAALDE RECHTEN .............................................................................................................................................72
11.3 ONTZEGGING VAN DE RIJBEVOEGDHEID ............................................................................................................................................73
11.4 OPENBAARMAKING VAN DE RECHTERLIJKE UITSPRAAK ..........................................................................................................................73
HOOFDSTUK 13: AFZIEN VAN (VERDERE) TENUITVOERLEGGING ................................................................................................75
13.2 AMNESTIE EN ABOLITIE .................................................................................................................................................................75
13.3 GRATIE ......................................................................................................................................................................................75
, Hoofdstuk 1: historische en theoretische achtergronden van het sanctiestelsel
Verschillen veroordeling Gerards (1584) en Van der Graaf (2003) gericht op generale preventie:
- Ongekende wreedheid bij dat van Gerards t.o.v. Van der Graaf
- Voorwerp van de bestraffing: lichaam tegenover vrijheid
- Gedetailleerde beschrijving van de tenuitvoerlegging in het vonnis van Gerards tegenover alleen het aangeven van
de duur van de straf
- Spiegelende karakter van de straf van Gerards (hand waarmee moord is gepleegd eraf gebrand)
- Ruime publieke uitwerking van de straf van Gerards: tentoonstelling lichaam
De verschillen tussen de oplegging en tenuitvoerlegging van de straffen van Balthasar Gerards in 1584 en Volkert van der
Graaf in 2003 illustreert de tijd- en cultuurgebondenheid van het sanctierecht. Zelfs als er sprake is van een gedeeld
strafdoel als generale preventie, kunnen de opgelegde sancties en de executie daarvan erg verschillend zijn. De inrichting
van het sanctiestelsel draagt de sporen van de op het moment van totstandkoming heersende strafrechtelijke stromingen.
Voor een goed begrip van ons huidige sanctiestelsel dient te worden teruggegaan tot de tweede helft van de 18e eeuw,
waarin nieuwe denkbeelden over de inrichting van het strafrecht opkwamen, die af te leiden waren uit de Verlichting. De
burger kwam in deze opvatting meer centraal te staan en het verzet groeide tegen nodeloos wrede strafpraktijken onder het
‘Ancien Regime ‘.
1.2 Ontwikkeling van het sanctiestelsel vanaf 1800
Beccaria verzet zich in zijn traktaat tegen wrede praktijken, maar ook tegen het betrekkelijk willekeurige en weinig rationele
proces van straftoemeting onder het ‘Ancien Regime’. Door een gebrek aan straftoemetingsregels kon de rechter in grote
mate van vrijheid de straf bepalen. Die vrijheid bracht corruptie, regionale ongelijkheid en de bevoordeling van de hogere
klassen met zich mee. Het traktaat van Beccaria vormt een pleidooi voor een strafrechtspleging die op rationele beginselen,
zoals het gelijkheidsbeginsel, het legaliteitsbeginsel en de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit, is gebaseerd. De
wetgever zou van tevoren de op te leggen straffen moeten bepalen, zodat de straftoemetingsvrijheid van de rechter wordt
ontnomen.
De ideeën van Beccaria kunnen terug worden gevonden in de wetboeken die eind 18e en begin 19e eeuw onder invloed van
de idealen van de Verlichting tot stand kwamen. In de Franse Code Penal kon de rechter alleen de door de wetgever per
delict gefixeerde straf uitspeken. De Nederlandse wetgever had vertrouwen in de wijze waarop de rechter gebruik zou
maken van zijn discretionaire bevoegdheden. In het Crimineel Wetboek van 1809 kreeg de rechter een ruime mate van
straftoemetingsvrijheid, al waren er wel beperkingen aan gebonden. Het wetboek was niet in alle opzichten verlicht, want
het kende twee doodstraffen: het zwaard en de strop. Op verzoek van Koning Lodewijk Napoleon verdween de mogelijkheid
van het tentoonstellen van het lichaam van de ter dood veroordeelde. Deze wijziging illustreerde het verzet tegen de
openbaarheid en het lijfelijke karakter van de strafvoltrekking. Dit verzet zou het aanzien van het sanctiestelsel in de
komende eeuwen ingrijpend veranderen.
Het Crimineel Wetboek kende vier schavotstraffen: geseling en brandmerking, louter geselen, het zwaaiden met het zwaard
boven het hoofd en het te pronk staan. Daarnaast was er een gevangenisstraf in opgenomen die ten hoogste twintig jaren
kon bedragen. Tot slot had je de verbanning, geldboete, verklaring van eerloosheid, verklaring van onbekwaamheid en de
vervallenverklaring van ambten, posten of bediening. Met de overname van de Franse Code Penal kwam er een teruggang.
De straftoemetingsvrijheid van de rechter was veel beperkter. De doodstraf bleef gehandhaafd, maar de gruwelijke vormen
van tenuitvoerlegging werden vervangen. Er kwamen onterende straffen bij en nog meer andere straffen: dwangarbeid,
algemene verbeurdverklaring, etc. Tot 1886 bleef dit wetboek van kracht tot onze eigen Wetboek van Strafrecht in werking
trad.
In de loop van de 19e eeuw voltrokken zich ontwikkelingen die voor de vormgeving van het huidige strafstelsel bepalend zijn
geweest. Als gevolg van de voortgaande civilisatie groeide het verzet tegen lijfstraffen en de publieke voltrekking daarvan.
Het object van bestraffing verschoof van het lichaam naar de vrijheid. Vrijheidsstraffen werden hiermee belangrijker. De
tenuitvoerlegging van de straffen gebeurde steeds minder voor de ogen van het grote publiek. In 1854 werden de schavot-
en lijfstraffen afgeschaft. In 1860 werd de laatste ter dood veroordeelde opgehangen. De doodstraf werd afgeschaft en in
plaats daarvan kon men voor een aantal feiten levenslange tuchthuisstraf opgelegd krijgen.
1.3 Vrijheidsbeneming als straf
In de loop van de 19e eeuw werd vrijheidsbeneming de belangrijkste strafsoort. Het was echter niet nieuw. De Code Penal
en het Crimineel Wetboek kende ook vormen van vrijheidsbeneming. Daarnaast had je ook tuchthuizen, daar was
vrijheidsbeneming echter een middel in plaats van een doel: het verblijf werd vooral dienstbaar gemaakt aan de
disciplinering van de veroordeelde. De wijze van tenuitvoerlegging van de vrijheidsbenemende straf was wel een punt van
zorg. De omstandigheden voor de veroordeelden waren niet bepaald rooskleurig in Europa, al deed de Nederlandse
tuchthuis het gemiddeld wel iets beter.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper suysal1994. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.