Samenvatting

Samenvatting: Sociologie

13 keer verkocht

Vak
Sociologie

Instelling
Haagse Hogeschool (HHS)

Boek
Grondbeginselen der sociologie

Samenvatting van het boek 'Grondbeginselen der sociologie' (veertiende druk) hoofdstuk 1 t/m 18 en 20 geschreven door Hugo de Jager, Albert L. Mok en Pauwke Berkers.

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 44 pagina's

Bekijk voorbeeld

Heel boek samengevat? Nee
Wat is er van het boek samengevat? H1 t/m h18 en h20
Geupload op 17 oktober 2019
Aantal pagina's 44
Geschreven in 2018/2019
Type Samenvatting

sociologie
hugo de jager
pauwke berkers
veertiende druk
noordhoff
grondbeginselen der sociologie
albert l mok
inzicht in sociale relaties

Volgen

joellevanschajik Lid sinds 5 jaar 30 documenten verkocht

€4,99

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Samenvatting Sociologie H1 t/m H18 + H20

Boek: Grondbeginselen der sociologie

DEEL 1
Hoofdstuk 1: Wat verstaan we onder sociologie
1.1 Waarneming
Filosoof Popper: Je kunt niet zomaar waarnemen. Er is namelijk zoveel te zien en te horen
dat een mensen dat niet allemaal tegelijk kan waarnemen.

Verschillende mensen kunnen een verschillende kijk op hun (sociale) omgeving hebben.
Hoewel we allemaal in dezelfde maatschappij leven, hebben we daarvan niet per se allemaal
dezelfde voorstelling = selectieve waarneming.

1.2 Zingeving
Sociologie = de wetenschap die het samenleven van mensen binnen grotere en kleinere
verbanden empirisch bestudeert. Het gaat hier dus om het samenleven van mensen.

Filosoof Cassirer: Behalve over taal beschikken mensen over mythen, kunst en godsdienst.
Vandaar zijn voorstel: De mensen als ‘animal symbolicum’, dat wil zeggen dat mensen
toekennen aan ervaringen, dingen en verschijnselen. Hierover kunnen mensen met elkaar
communiceren.

Een andere manier om mens en dier van elkaar te onderscheiden wijst op wat mensen in
vergelijking met dieren niet of nauwelijks bezitten: instincten. De mens is in deze visie een
Mängelwesen = een wezen waaraan juist iets ontbreekt.

Ook is een uitermate een belangrijk aspect. Bij dieren worden gedragspatronen en eventuele
samenlevingsvormen van generatie op generatie biologisch doorgegeven (mieren). Voor
mensen betekent de afwezigheid van aspecten dat iedere generatie opnieuw van alles moet
leren. Verschillende mensen kunnen verschillende dingen leren:
 In dezelfde periode kunnen op verschillende plaatsen uiteenlopende soorten
samenlevingen vormen
of
 Dezelfde samenleving kan na een korte of lange tijd veranderen (sociale
leerprocessen)

Mensen hebben leerprocessen waarbij de vraag gesteld wordt: Wat leren mensen, van wie
en aan wie? Mensen krijgen tijdens hun leven steeds meer kennis om dingen op een
bepaalde manier te verklaren. Daarnaast hebben mensen ook geleerd positief of negatief te
oordelen over wat zij weten en eventueel zien gebeuren. Ieder van ons heeft dus een
bepaalde beeld van de samenleving.

Dus: Door kennis, verklaringen en oordelen maakt de mens deel uit van de samenleving.

1.3 Referentiekader
Door kennis, verklaringen en oordelen maakt de mens deel uit van de samenleving, de
mensen heeft dit geleerd door middel van leerprocessen = referentiekader.

Het gaat de socioloog om het referentiekader dat voortkomt uit de gemeenschappelijke
ervaringen van verscheidende mensen in ongeveer dezelfde sociale situatie: sociale bril.
Door de sociale bril en culturele lens, waar de leden van een groepering of samenlevingen
door heen kijken, zien en interpreteren zij de dingen op ongeveer dezelfde wijze.

,Een referentiekader is niet onveranderbaar. Als onze levensomstandigheden en daarmee
onze ervaringen ingrijpend veranderen, wijzigen na verloop van tijd meestal ook onze
opvattingen en ons referentiekader; bijvoorbeeld door verhuizing, werkloosheid of emigratie.
1.4 Selectiviteit
Mensen leren in de loop van hun leven om vooral te letten op de dingen die op een of de
andere manier verband houden met hun eigen leefwijze, terwijl zij daarentegen vaak de
meest gewone en vertrouwde dingen over het hoofd zien, omdat die zo gewoon en
vertrouwd zijn.

Vormen van selectiviteit:
 Selective exposure = Waar komt men mee in aanraking?
 Selective perception = Wat wordt gezien/gehoord?
 Selective retention = Wat wordt onthouden/waargenomen?

De waarneming en waardering van mensen of groepen worden beïnvloed door de positieve
of negatieve gevoelens van de waarnemer.

Sociologen Berger en Luckmann: Sociale constructie van de werkelijkheid = mensen zijn
sociaal ‘geprogrammeerd’ om dingen op een bepaalde wijze waar te nemen en er op een
specifieke wijze op te reageren.

1.5 Definitie van de situatie
Dat ‘wat iedereen weet’ hoeft niet altijd helemaal waar te zijn, en wat iemand waarneemt
evenmin. Er is daarom onderscheid gemaakt tussen de zakelijke werkelijkheid (objectief) en
de beleefde werkelijkheid (objectief):
 De zakelijke en de beleefde werkelijkheid hoeven elkaar niet steeds te dekken: arm
zijn en zich arm voelen vallen niet altijd samen. Men kan volgens een bepaalde
maatstaf arm zijn en toch tevreden zijn met het bestaan; omgekeerd kan men zich
arm voelen, terwijl daartoe zakelijk gezien minder aanleiding bestaat. Het hangt er
maar vanaf waarmee je het vergelijkt.

Objectieve en subjectieve waarneming beïnvloeden ons gedrag.

Mensen blijken vanuit hun referentiekader niet alleen waar te nemen, maar ook te oordelen.
Dit zijn vaak vooroordelen die in de praktijk te ‘foute’ resultaten opleveren.

,Hoofdstuk 2: Sociologie als wetenschap

2.1 Ontstaan van de sociologie
3 factoren droegen bij tot het ontstaan van de sociologie:
1. Het verloren gaan van de vanzelfsprekendheden in het leven van mensen, waardoor
dat problematisch werd.
2. Het ontstaan van het begrip ‘maatschappij’ als een aparte levenssfeer, los van de
staat.
3. De opkomst van een restauratiementaliteit, die de samenleving weer boven het
individu ging stellen.

1. Vanzelfsprekendheid
Mensen worden zich de invloed van hun samenleving op hun dagelijks leven pas bewust als
er in die samenleving iets ingrijpends verandert, als dingen opeens anders worden dan men
gewenst was.

Normatieve kracht van de feitelijkheid = de feitelijke gang van zaken gaat als norm
fungeren, het is altijd zo gegaan en ‘dus’ hoort het zo (je leert dingen aan van je
ouders/volwassenen).

Kapitalisme en industriële revolutie hebben de sociale en economische relaties tussen
mensen en groeperingen van karakter veranderd.

Wetenschap en techniek maakten een ongekende bloei door. Die beïnvloedde niet alleen de
wijze van produceren, maar hadden ook grote gevolgen voor uiteenlopende zaken als
verkeer en bevolkingstoename.

Sociologen spreken van interdependentie om de onderlinge verwevenheid en
wisselwerking tussen vele sociale verschijnselen aan te duiden.

In de middeleeuwen leefden de mensen in de vanzelfsprekende overtuiging dat alles door de
Voorzienigheid was voorbeschikt. Het was een standenmaatschappij waarin iedereen zijn
vaste taak en plaats had:
 Lehrstand = geestelijkheid
 Wehrstand = adel, ridders
 Nährstand = boeren, handelswerklieden

Mensen voelden zich overvallen door de veranderingen waarvoor ze zo gauw geen
verklaring konden geven (bijvoorbeeld door een crisis).

2. Ontstaan van de maatschappij als aparte levenssfeer
Met de begrippen maatschappij en samenleving wilde men aangeven dat er een levenssfeer
bestaat waarop de staat geen invloed heeft en ook niet behoort te hebben. De ontwikkeling
van de sociologie valt samen met het ontdekken van het onderscheid tussen staat een
maatschappij. Door alle veranderingen ontstonden er ook sociale problemen: toestanden
die niet alleen als ongewenst, maar nu ook als in principe bestrijden werden beschouwd.

Het ontstaan van sociale problemen en het crisisgevoel hebben een bijdragen aan het
ontstaan van de sociologie als wetenschap. De sociologie wordt daarom wel eens een
crisiswetenschap bij uitstek genoemd. Hoe blijft de samenleving bestaan en hoe blijft die,
ondanks grote veranderingen, de vele conflicten en de ernstige sociale problemen,
voortbestaan? = sociale cohesie.

3. Ontstaan van een restauratiementaliteit
Ingrijpen om normale toestand zoveel mogelijk te behouden = restauratiementaliteit.

, De diep ingrijpende veranderingen in de structuur van de maatschappij, die vooral in de 19e
eeuw in Europa plaatsvonden, gaven aanleiding tot maatschappijkritische
beschouwingen. De bekendste geschriften zijn die van Marx, Durkheim en Weber. Zij horen
bij elkaar, omdat deze mannen alle 3, op hun eigen manier, diep bezorgd waren over de
invloed van de industrialisatie en de ontwikkeling van het kapitalisme op het menselijk
samenleven:
 Marx:
- Meer eenheid tussen bezittende en werkende klasse. Het bezitten of niet bezitten
van productiemiddelen en het winststreven van de kapitalisten ten koste van de
proletariërs (niet-bezitters van de productiemiddelen).
 Durkheim:
- Zocht de oorzaken van het verval van de maatschappij in de ontbinding van de
vertrouwde morele maatstaven via onderwijs en beroep.
 Weber:
- Richting geven door systemen, organisaties en procedures (bureaucratie van de
staat)

2.2 Omschrijving van sociologie
Dubbelzinnigheid is een sociologisch kenmerk van de sociologiebeoefening: enerzijds
wetenschap willen zijn (distantie) en anderzijds een bijdrage willen leveren tot sociale
beheersing (actie, betrokkenheid).

De sociologie ontving haar naam van Auguste Comte. Comte legde er de nadruk op dat
sociologie empirisch moest zijn: zich moest baseren op waarneembare feiten. Hij noemde
zijn wetenschap daarom positief. Volgens het positivisme bestaat geldige kennis alleen uit
wat positief gegeven is: toetsbare uitspraken. Dit werd gedaan door:
 Falsificatie = het aantonen dat iets onwaar is.
 Verificatie = het aantonen dat iets waar is.

Gezien de onmogelijkheid om door middel van verificatie te concluderen of een uitspraak
waar is, ligt de voorkeur bij falsificatie.

Een wetenschap die dergelijke beweringen wel doet zonder deze met systematische
waarnemingen te staven = speculatief (niet controleerbaar, onzeker).

Comtes opvatting van de sociologie als een soort sociale fysica (wetten van de natuur) doet
de aarde van de samenleving geen recht, en wel om de volgende redenen:
1. We hebben niet te maken met een vast object, maar met iets dat voortdurend in
beweging is: de samenleving bestaat uit op elkaar afgestemde handelingen van
mensen (sociale processen) en is aan het veranderen.
2. Sociologen maken ook zelf deel uit van de samenleving die zij bestuderen. Door hun
wetenschappelijke activiteiten kunnen zij die samenleving ook beïnvloeden. Iets wat
aanvankelijk niet waar is, wordt uiteindelijk waar doordat mensen geloven dat iets zo
is = self-fulfilling prophecy.

Als mensen iets geloven dat op zichzelf klopt, maar zich daardoor zo gaan gedragen
dat de aanvankelijk juiste definitie van de situatie in haar tegendeel gaat verkeren =
self-destroying prophecy (continu zeggen dat je bijvoorbeeld heel slim bent, ook al
is dat zo)
3. Sociologen zijn zelf gevormd door hun sociale omgeving. Daardoor nemen ook
sociologen selectief waar en zien verschillende sociologen dezelfde maatschappij
niet allemaal op dezelfde manier. Zo zijn sociologen lange tijd stilzwijgend uitgegaan
van de opvattingen en idealen van de middle class in de samenleving, waartoe ze
meestal zelf behoorden. Sociologen moeten opstaan voor kritiek.

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.