Samenvatting Verdiepend Arbeidsrecht | Bo Baars
Let op: formuleren van rechtsvraag in PROC model is algemeen, niet casuïstisch.
PROC MODEL = JURISPRUDENTIE, ANDERS NIET.
Week 1 – Definitie van de arbeidsovereenkomst, Uitzendovereenkomst, Overeenkomst van
opdracht en Platformarbeid.
SDU: Arbeidsverhoudingen en totstandkoming en inhoud van de arbeidsovereenkomst.
Boek: H 3 t/m 3.2.3
Arrest Groen/ Schroevers: Wanneer is er sprake van een arbeidsovereenkomst in de zin van
art. 7:610 BW? De HR kijkt ook naar wat de partijbedoeling was en hoe partijen feitelijk
uitvoering hebben gegeven aan de overeenkomst. Er moet worden gekeken naar feiten en
omstandigheden van het geval. Zie de 4 gezichtspunten hier onder toegelicht.
Arrest ABN AMRO/ Malhi: of de inleenovereenkomst stilzwijgend gewijzigd in een
arbeidsovereenkomst is afhankelijk van wat partijen aan elkaar hebben verklaard en wat zij
van elkaars verklaringen hebben afgeleid en redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten
(Haviltex norm). Het antwoord op de vraag of ABN Amro en Malhi zich aan elkaar verbonden
hebben, is afhankelijk van hetgeen zij naar elkaar hebben verklaard en wat zij uit elkaars
verklaringen en gedragingen hebben afgeleid en redelijkerwijs mochten afleiden.
Arrest Beurspromovendi/ UvA: Beurspromovendi vordert een verklaring voor recht dat er
tussen hen en de UvA sprake is van een arbeidsovereenkomst. R.o. 4.4.2, 4.5.2, 4.6.De HR
oordeelt dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst, ook het rechtsvermoeden van art.
7:610a BW wordt toegepast. Beurspromovendi (groepje personen), werkzaam zijn bij UvA op
grond van opdracht zeggen ze. Principale beroep is degene die als eerst beroep instelt.
Arrest STR/ PGGM: de criteria van Groen/ Schroevers zijn ook van belang als er een derde
partij bij betrokken is. Het gaat naast de bedoeling van partijen ook om de feitelijke
uitvoering, er is hier feitelijk sprake van een arbeidsovereenkomst.
Arrest C4C/ StiPP: Is er sprake van een uitzendovereenkomst? Uit de
totstandkomingsgeschiedenis van art. 7:690 BW kan volgens de HR niet worden afgeleid voor
het aannemen van een uitzendovereenkomst andere eisen gelden dan vermeld in het artikel.
Het omvat niet alleen de klassieke uitzendrelatie, maar alle soorten. De allocatiefunctie is
geen vereiste voor het zijn van een uitzendonderneming.
WAB Wet Arbeid in Balans
Opbouw transitievergoeding gaat om laag bij vast contract
Ontslag wordt ook mogelijk bij een optelsom van omstandigheden, het combineren van
omstandigheden, de genoemde i-grond
Werknemer krijgen tijdens de proeftijd recht op transitievergoeding, dus de verplichte 24
maanden zijn niet meer van toepassing
Ketenregeling wordt verruimd naar 3 jaar i.p.v. 2 jaar
Payrolling vastgelegd in de wet (valt niet meer onder uitzendovereenkomst)
Oproepovereenkomsten opgenomen in de wet
Verschil tussen de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd en de overeenkomst van opdracht De
gezagsverhouding tussen partijen.
Is een stage een arbeidsovereenkomst? vaak niet, als de werkzaamheden primair gericht zijn op
het vergroten van eigen kennis en het opdoen van werkervaring niet.
Voor – en nadelen van de overeenkomst van opdracht.
Voordelen werkgever: geen vakantiedagen/vakantiegeld, geen doorbetaling bij ziekte, geen
proeftijd + je kan te allen tijde opzeggen.
, Nadelen werkgever: geen concurrentiebeding, opdrachtnemer kan meerdere opdrachten
tegelijk aannemen, verzwakt instructierecht.
Kwalificatie van de arbeidsovereenkomst – art. 7:610 BW
Bij een arbeidsovereenkomst kan werknemer een beroep doen op beschermende bepalingen (zoals
recht op loondoorbetaling bij ziekte). Ook bestaat er een verzekeringsplicht voor sociale
werknemersverzekeringen.
Wanneer is er sprake van een arbeidsovereenkomst?
Werknemer is verplicht arbeid te verrichten, dit moet hij persoonlijk doen. Werkgever moet
een economisch belang hebben bij het verrichten van de arbeid, bij een stage is meestal
geen sprake van een arbeidsovereenkomst, omdat de werkzaamheden primair zijn verricht
op het vergroten van eigen kennis en het opdoen van werkervaring. Art. 7:659 BW.
Loon is de afgesproken tegenprestatie voor de verrichte arbeid. De hoogte van het loon is
niet van belang, kosten en inwoning kunnen ook loon zijn. Fooi is echter geen loon. Bij
vrijwilligerswerk is er ook geen sprake van een arbeidsovereenkomst, want hij ontvangt geen
loon. Art. 7:617 W.
Tegen zekere tijd
Gezagsverhouding, de werknemer verricht de arbeid in dienst van werkgever. Het is
voldoende dat werkgever de instructies kan geven, hij hoeft ze niet daadwerkelijk te geven.
Art. 7:660 BW
Het gezagselement onderscheidt een arbeidsovereenkomst van een overeenkomst van opdracht,
als er geen sprake is van een gezagsverhouding dan is er niet voldaan aan de vereisten. Bij de
overeenkomst van opdracht heeft de opdrachtgever ook vaak een verzwakt instructierecht.
In het arrest Groen/Schoevers zijn nadere gezichtspunten uitgewerkt om te kwalificeren of we te
maken hebben met een arbeidsovereenkomst:
Partijbedoeling en wijze van uitvoering, wat hadden partijen voor ogen bij het sluiten van de
overeenkomst, en hoe hebben ze dit uitgevoerd.
Formele gezagscriterium, in hoeverre zijn de werkzaamheden ingebed in de organisatie, kijk
naar de beloning, het werkrooster, vrije dagen, plaats etc.
Materiele gezagscriterium: heeft werkgever een instructiebevoegdheid?
Maatschappelijke positie: kijk naar het opleidingsniveau, economische afhankelijkheid. Als
iemand een hogere positie bekleedt mag je meer van iemand verwachten van iemand die
bijvoorbeeld ongeschoold is.
Art. 7:615 BW is de titel niet van toepassing op werknemers in dienst van de staat, provincie,
gemeente waterschap of een ander publiekrechtelijk lichaam. De rechtspositie van deze groep is
meestal geregeld in aparte besluiten. Ambtenaren werken niet op basis van een
arbeidsovereenkomst, maar op basis van een ambtelijke aanstelling.
Platformarbeid
Digitale platforms. De vraag of er dan sprake is van een arbeidsovereenkomst is lastig te
beantwoorden, schoonmakers die helpen via het platform Helping hadden geen
arbeidsovereenkomst, er was geen sprake van een gezagsverhouding, ondanks dat het platform tips
geeft, facturen stuurt en faciliteiten aanbied. Er moet worden gekeken naar hoe de werkzaamheden
feitelijk worden uitgevoerd.
Thuiswerkenden: het thuis tegen betaling voor een onderneming verrichten van arbeid. Het
kan worden verricht in de vorm van een arbeidsovereenkomst. Onderbreekt de
ondergeschiktheid dan heeft het thuiswerk de vorm van aanneming van werk/opdracht.
, Freelanceverhouding (opdracht): het gaat om incidentele arbeid die voor wisselende
opdrachtgevers wordt verricht. Afhankelijk van de omstandigheden is er sprake van een
arbeidsovereenkomst.
Overeenkomst tot aanneming van werk: art. 7:750 BW, de overeenkomst waarbij de
aannemer zich verbindt jegens de opdrachtgever werk van stoffelijke aard tot stand te
brengen. Er bestaat tussen de aannemer en opdrachtgever geen gezagsverhouding.
Oproepcontract: basis voor de oproepverhouding is een afspraak op grond waarvan de ene
partij de andere partij voor werkzaamheden oproept. Wanneer aan een oproep gevolg is
gegeven wordt de arbeid gewoonlijk op grond van een arbeidsovereenkomst verricht. Er zijn
2 mogelijkheden voor de relatie tussen partijen gedurende de periode van het
oproepcontract:
Voorovereenkomst: oproepcontract regelt alleen de condities voor het geval
partijen besluiten een arbeidsovereenkomst aan te gaan. Uit deze
voorovereenkomsten kunnen dan arbeidscontracten vloeien. In deze situatie is de
ontslagbescherming klein, maar er is ook een ketenregeling bij tussenpozen
tussen de oproepen minder dan 6 maanden geldt na meer dan 3 overeenkomsten de
laatste als overeenkomst voor onbepaalde tijd, dan heeft de oproepkracht wel
ontslagbescherming. Bij een voorovereenkomst is werkgever niet verplicht
werknemer op te roepen als er werk is, en werknemer is niet verplicht gehoor te
geven aan de oproep. Op het moment dat werknemer gehoor geeft aan een oproep,
ontstaat er een arbeidsovereenkomst volgens de eerder afgesproken voorwaarden.
Het is aan te raden om een duidelijk einde af te spreken, anders ontstaat er een
arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.
Arbeidsovereenkomst m.u.p. (met uitgestelde prestatieplicht): het oproepcontract
moet worden beschouwd als een arbeidsovereenkomst met uitgestelde
prestatieplicht. Dit is een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd waarbij is
overeengekomen dat de werknemer alleen arbeid zal verrichten na daartoe zijn
opgeroepen en werkgever alleen loon betaald voor deze arbeid. Zolang werknemer
geen werk verricht, is er sprake van een slapend dienstverband. Werknemer is in
beginsel verplicht gehoor te geven aan de oproep, kan je niet, moet je een goede
reden hebben.
Nulurenovereenkomst: geen afspraken over het aantal uren dat werknemer
zal werken, werknemer wordt uitbetaald voor het aantal uur dat je werkt.
Min-maxovereenkomst: wel een minimum en maximum aantal uren per
periode afgesproken, je hebt in ieder geval recht op het minimum aantal
uren (garantie-uren).
De rechtspositie van de oproepwerknemer wordt beschermd door:
- Het rechtsvermoeden van het bestaan van de arbeidsovereenkomst en arbeidsomvang, art.
610b BW. er is onduidelijkheid over de omvang van de arbeid, de arbeidsovereenkomst
heeft ten minste 3 maanden geduurd en werknemer heeft een gemiddeld aantal uur
gewerkt.
- Minimumaanspraak op loon oorzaak komt voor rekening van werkgever, terwijl er niet
gewerkt is. Een oproepwerknemer heeft recht op hetzelfde loon als een gewone werknemer.
- Beperkte mogelijkheid om loondoorbetalingsverplichting uit te sluiten.
Oproepwerknemer heeft recht op vakantietoeslag, hij bouwt per gewerkt uur vakantiesaldo op, vaak
worden deze al verwerkt in het bruto – uurloon, je kan dan alleen onbetaald verlof nemen.
Art. 7:628a BW een minimumloonafspraak van drie uur voor iedere periode van minder dan drie
uur waarin de arbeider werkt heeft verricht. De werknemer moet wel enige arbeid hebben verricht
voor het recht heeft op loon.
, Uitzendovereenkomsten
De definitie van de uitzendovereenkomst is opgenomen in art. 7:690 BW, detachering, contracting en
payrolling staan niet in het BW. Wordt gekenmerkt door een driehoeksverhouding tussen
werknemer, uitzendonderneming en inlener. Er is sprake van een opdracht aan een derde,
terbeschikkingstelling en toezicht/leiding.
Een uitzendkracht heeft een arbeidsovereenkomst met de uitzendonderneming, de
uitzendonderneming stelt werknemers ter beschikking voor het verrichten van werkzaamheden aan
de inlener. Tussen uitzendonderneming en inlener bestaat er een overeenkomt van opdracht.
Allocatiefunctie de uitzendonderneming brengt door middel van terbeschikkingstelling vraag en
aanbod van tijdelijke arbeid bij elkaar.
Het begrip payrolling komt wel terug in de WAB (art. 7:692 BW).
Bij de uitzendovereenkomst heeft een derde leiding en toezicht en bij een arbeidsovereenkomst
heeft de werkgever dit.
Overeenkomst van opdracht – art. 7:400 BW
Een opdrachtnemer verbindt zich met een opdrachtgever om werkzaamheden te verrichten. Als we
spreken van een overeenkomst van opdracht is art. 7:401 t/m art. 7:413 BW van toepassing. Bij een
overeenkomst van opdracht geen sprake van een gezagsverhouding. De opdrachtgever heeft wel een
‘verzwakt ‘ instructierecht.
Civielrechtelijke kwalificatie Als de overeenkomst voldoet aan de criteria voor een
arbeidsovereenkomst, dan kan geen sprake zijn van een opdrachtovereenkomst op grond van Artikel
400 BW Boek 7art. 7:400 BW. Voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst moet in ieder geval
zijn voldaan aan de in Artikel 610 BW Boek 7art. 7:610 BW genoemde criteria: arbeid, loon en
gezag. Groen/SchoeversOf sprake is van een arbeidsovereenkomst hangt af van Hoge Raad 's-Gravenhage,
14-11-1997, JAR 1997/263de omstandigheden van het geval.
Fiscaalrechtelijke kwalificatie Het verschil tussen de opdrachtovereenkomst en de
arbeidsovereenkomst is ook fiscaal gezien van belang. Een opdrachtgever hoeft geen loonbelasting
en sociale premies af te dragen. Een werkgever is dit wel verplicht.
Als onduidelijk is hoe de relatie van partijen gekwalificeerd moet worden, dan is het
rechtsvermoeden van art. 7:610a BW van belang.
De opdrachtovereenkomst kan eindigen op verschillende manieren:
Volbrenging van de opdracht
Tijdsverloop bij een bepaalde tijd
Opzegging – art. 7:408 BW
Ontbinding
Beëindiging met wederzijds goedvinden
Vernietiging
Intreden van een ontbindende voorwaarde
Verplichtingen opdrachtnemer
Aanwijzingen en instructies opvolgen: opdrachtnemer houdt vrijheid in hoe de opdracht
moet worden uitgevoerd, omdat er geen sprake is van een gezagsverhouding.
Zorgplicht: de opdrachtnemer moet zich als een goed opdrachtnemer gedragen
Verplichting documenten in te leveren: opdrachtnemer moet aan het einde van opdracht
alles teruggeven aan opdrachtgever.
Opdrachtgever kan met opdrachtnemer een concurrentiebeding overeenkomen om bedrijfsbelangen
te beschermen (art. 7:653 BW is hier niet van toepassing).
