Hoofdstuk 1
Sociale psychologie: de wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten,
gevoelens en gedragingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of voorgestelde
aanwezigheid van andere mensen.
• Mens is een sociaal dier; alles staat onder invloed van anderen (denk aan gaap)
• Need to belong: men wil erbij horen, ze zorgden tijdens evolutie voor
overlevingswaarde en zaten in onze instincten
• Probeert vast te stellen of uitspraak waar is en onder welke omstandigheden, het
waarom staat centraal en wordt onderzocht op empirische basis
Centrale uitgangspunt: situatie à perceptie à cognitie, motivatie, gedrag.
• Maar mensen onderschatten de situatie en overschatten persoonlijkheid en
rationaliteit
Social tuning: het onbewust op elkaar afstemmen van gedrag, gedachten en gevoelens.
Kameleon-effect: het overnemen van elkaars bewegingen en mimiek.
Verondersteld wordt dat automatische imitatie een kenmerk is van alle sociale dieren. Alle
sociale dieren beschikken over spiegelneuronen die ervoor zorgen dat ze datgene wat ze
zien automatisch nadoen.
• Spiegelneuronen: hersencellen die de activiteiten en ervaringen van anderen
weerspiegelen in het eigen brein
• Spiegeling niet alleen beperkt tot beweging; ook emotionele en lichamelijke
ervaringen worden weerspiegeld à basis van empathie: versterkt groepsband en
bevordert samenwerking
* Automatische imitatie is niet gebonden aan ervaring. Wel worden bewegingen intensiever
gekopieerd door mensen die meer ervaring hebben met die beweging.
Conformisme: de neiging om ons aan te passen aan anderen.
Emotionele besmetting: automatisch elkaars emoties overnemen.
Hindsight bias: als je eenmaal iets weet, lijkt het vaak alsnog je het altijd al wist, achteraf lijkt
alles heel logisch.
Romantische attractie à mensen die op elkaar lijken, trekken elkaar aan.
Als mensen in een groep bij elkaar zitten om te brainstormen, komen ze uiteindelijk met
minder ideeën dan wanneer iedereen apart zit.
• Mensen doen in groep soms minder hun best dan wanneer ze in hun eentje
verantwoordelijk zijn
• Luisteren naar ideeën van anderen kan de eigen gedachtegang en het uiten daarvan
verstoren
Een eerste indruk van mensen is gebaseerd op uiterlijke kenmerken en stereotypen over de
categorie of groep waar iemand toe behoort.
• Mensen kunnen er ongemerkt zelf voor zorgen dat hun eerste indruk wordt bewaard
doordat je iemand op een bepaalde manier behandelt, beïnvloed je zijn gedrag
• Deze invloed treedt ook onbewust op. Hierdoor kan een eerste indruk zichzelf gaan
bevestigen à selffulfilling prophecy: voorspelling die zichzelf werkelijkheid maakt
Gedrag van mensen is resultaat van interne (factoren binnen persoon) en externe (factoren
buiten persoon) krachten à mensen worden sterk beïnvloed door de omgeving en dus de
situatie waar ze zich in bevinden à kracht van situatie:
, Ø Milgram’s experiment: schokapparaat en kijken hoe ver mensen konden gaan
o Mensen willen vooral autoriteit gehoorzamen als ze het idee hebben dat hij
precies weet wat hij doet en dat het een goede zaak dient
o Ook nabijheid van autoriteit heeft invloed; als slachtoffer dichtbij is gaan meer
mensen weigeren
Ø Stanford Prison Experiment: doorsnee jongens gesplitst in bewaker of gevangen,
werd na 6 dagen stopgezet omdat het helemaal mis ging
o Grote invloed van situatie!
Omstandereffect: hoe meer omstanders, des te kleiner de kans op hulp.
• Mensen voelen zich niet persoonlijk verantwoordelijk om hulp te bieden wanneer er
anderen in de buurt zijn à diffusion of responsibility: verantwoordelijkheid lijkt
verspreid over meerdere mensen (diffuus) waardoor het onduidelijk is wie
verantwoordelijk is
Mensen reageren op hun eigen interpretatie en waarneming van de situatie à het zijn niet
de objectieve kenmerken van de situatie zelf waar mensen op reageren maar hun eigen
interpretaties ervan.
• Subjectieve situatie: de situatie zoals deze door een persoon wordt waargenomen,
geïnterpreteerd en soms zelfs verdraaid (Lewin)
Basisprincipes die bepalen hoe mensen informatie over de omgeving interpreteren:
1. Mensen geven betekenis aan wat ze zien à ze zoeken een samenhang
a. Het selectief toevoegen, weglaten of veranderen van info leidt ertoe dat er
geen perfecte overeenstemming is tussen werkelijkheid daarbuiten en beeld
daarvan dat we in ons hoofd hebben
2. Mensen gebruiken hun cognitieve capaciteit efficiënt
a. Onbelangrijke dingen à minder goed opletten waardoor beeld eerder
onvolledig of onjuist is à zo blijft er cognitieve capaciteit over voor dingen die
wel belangrijk zijn
3. De waarnemingen van mensen worden gekleurd door hun motieven en belangen
a. Wishful/motivated thinking: mensen zien vaak vooral wat ze verwachten te
zien of wat ze graag willen zien, je denkt dat iets zo is omdat je hoopt en
omdat het strookt met je motieven en belangen
b. Behoefte aan positief zelfbeeld: goed gevoel over onszelf hebben en de wil
dat anderen gunstig over ons denken
c. Behoefte aan controle en voorspelbaarheid: prettig idee dat we greep hebben
op onze omgeving en wat ons overkomt, het gevoel van controle vermindert
stress
d. Nadeel; we herkennen risico’s minder snel doordat we ten onrechte denken
dat we alles in de hand hebben, het verlangen naar controle heeft ook tot
gevolg dat we de invloed van toevallige, situationele factoren op ons gedrag
onderschatten
4. Mensen reageren vaak automatisch op basis van onbewuste processen
a. Mensen weten vaak zelf niet waarom ze reageren zoals ze doen doordat het
onbewuste associaties zijn
Grootste deel van wat mensen doen, denken en voelen komen vooruit uit onbewuste
drijfveren en associaties. Dit komt doordat het onbewuste altijd werkt, dat kost geen moeite
en gebeurt vanzelf.
• Bewust, expliciet geheugen: bevat kennis waarvan we weten dat we die hebben
• Onbewust, impliciet geheugen: bevat kennis en ervaringen waar we onbewust
gebruik van maken, meestal zonder dat we dat goed beseffen. Het is kennis die ons
denken en handelen beïnvloedt zonder dat we kunnen aangeven waardoor dat komt
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinemadern. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.