Samenvatting artikelen minor Levensloop begeleiding bij autisme OWE1
Lesweek 1:
Bron: Hulpgids (2019). Hulpgids: de gids voor geestelijke gezondheidszorg. Geraadpleegd op 20
mei 2019, van https://hulpgids.nl/informatie/ziektebeelden/neurobiologische-ontwikkelingsstoornissen/
autistische-stoornis/autistische-stoornis-dsm
Autisme volgens de DSM-5
1. Blijvende tekorten in sociale communicatie en interactie
- Tekort in sociaal-emotionele wederkerigheid
- Tekort in sociale omgang met non-verbaal gedrag
- Tekort in aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties
2. Beperkte zich herhalende gedragspatronen, zoals
- Stereotype of repetitieve motorische bewegingen, gebruik van voorwerpen of spraak
- Vasthouden aan dezelfde routines
- Gefixeerde beperkte interesses
3. Verschijnselen zijn aanwezig vanaf de vroege kindertijd (vaak later pas bekend)
4. Verschijnselen veroorzaken klinische lijdensdruk of beperkingen in het sociale of
beroepsmatige functionere of in andere belangrijke levensgebieden.
5. Kan niet verklaard worden door een verstandelijke beperking/ globale
ontwikkelingsachterstand. De sociale achterstand moet qua niveau lager zijn dan het
cognitieve niveau.
Specificeren: met of zonder medisch, met of zonder taalstoornis, met of zonder genetische conditie.
,Bron: Breetveld, I. (november 2000). "Bekwaam, maar wereldvreemd. Normaal begaafde
volwassenen met een autistische stoornis". Wetenschap, pp. 490-494
Volgens de DSM-4 is er sprake van autisme wanneer zich drie symptoomgroepen voordoen:
gestoorde sociale interactie, gestoorde communicatie en stereotiepe of rigide gedragspatronen.
Bij mensen met een normale intelligentie en ASS ook wel ‘hoog-functionerend autisme’ (HFA)
genoemd, ziet dit er als volgt uit.
- Gestoorde communicatie: Correct taalgebruik, maar niet gepast aan de situationele
context (bijv. te weinig afstemming op behoeften partners en taal wordt letterlijk begrepen
of lichaamshouding en oogcontact zijn afwijkend).
- Tekortkomingen in sociale interactie: Sociale kennis ontbreekt, varieert van sterk in
zichzelf gekeerd zijn tot een indringende ongepaste wijze van communicatie.
- Rigide of stereotiepe gedragspatronen of interesses: Dwangmatige rituelen,
interesses of lichaamshandelingen
Voorheen bij de DSM-4 waren er drie diagnostische labels: autistische stoornis, het Asperger
syndroom of PDD-NOS.
Kenmerken Asperger: extreme interesses, ouderwetse manier van spreken, normale intelligentie en
taalontwikkeling en motorische onhandigheid.
Kenmerken PDD-NOS: Restcategorie (bepaalde kenmerken die voorkomen).
Cognitief:
De capaciteiten zijn disharmonisch. Zoals aandachtsconcentratie is goed, maar zinvol vasthouden is
lastig door de vele prikkels. Metacognitief denken is zwak, plannen, oplossingsgericht denken.
Taalvaardigheid is vaak lastiger, taalproductie is makkelijker dan taalperceptie.
Volgens de Theory of mind ontbreekt het vermogen om gevoelens of gedachten aan een ander te
kunnen toeschrijven. Dit wordt ook wel mindblindness genoemd.
De Executive functioning theory is gebaseerd op de overeenkomst met het cognitief defect van
autisten en die van mensen met lesies in de frontale cortex. Frontale cortex zorgt o.a. voor
verschuiven aandacht, afsluiten externe context en terugkoppelingsvermogen.
De central coherece theory benoemt als essentieel kenmerk de onevenwichtigheid in de verwerking
en integratie van informatie op verschillende niveaus.
Neurologisch:
Aangenomen wordt dat autisme een ontwikkelingsstoornis van de hersenen is. Er worden minder
verbindingen gemaakt in de hersenen en andere gebieden worden gestimuleerd.
Behandeling:
Nog te weinig bekend om een effectieve medische behandeling mogelijk te maken. Oefening kan het
executieve functioneren verbeteren, zodat het handelen en denken beter georganiseerd kan worden.
Soms worden medicijnen ingezet om hinderlijk gedrag te verminderen. Antipsychotica (Ritalin of
stimulantia bijvoorbeeld) tegen agressie of impulsiviteit.
,Bron: Hellingman, C. (2003). De grabbelton van het autismespectrum. Uitgave van de NVA.
Autisme valt onder de pervasieve ontwikkelings stoornissen (POS). Het woord pervasief duidt erop dat
de stoornis veel invloed heeft op verschillende ontwikkelingsgebieden. Het woord spectrum van
autisme spectrum stoornis geeft hetzelfde weer.
Toen autisme nog onderverdeeld werd, waren er een aantal vormen autisme:
- Klassiek autisme: beperking sociale interactie, non-verbale communicatie en routine.
- Rett-syndroom en Desintegratiestoornis van de Kinderleeftijd: Dit zijn neurologische
aandoeningen die autistische kenmerken geven (zeldzaam). Rett is verlies van vaardigheden van 5 tot
30 maanden na de geboorte en desintegratief is verlies van vaardigheden na het tweede jaar.
- Syndroom van Asperger: Zelfde kenmerken als klassiek autisme, met hoge of normale intelligentie.
Vaak motorisch stijf of onhandig.
- PDD-NOS: Je hoeft hiervoor maar een of twee kenmerken te hebben van autisme. Restgroep.
Volgens Lorna Wing zijn er vier verschillende verschijningsvormen van autisme.
1. De aloof groep: inalerte groep, die afzijdig is en in zichzelf gekeerd
2. De passive groep: laat contact wel toe maar neemt geen initiatief
3. De active but odd groep: Actief op zoek naar contact maar op een vreemde opdringerige
manier
4. De over-formal stilted groep: Houterig en overmatig beleefd.
Differentiaal diagnostiek = uitsluiten andere stoornissen
Comorbiditeit = vaak samen voorkomen van stoornissen
Non Verbal Learning Disorder (NLD) = Leerstoornissen die geen betrekking hebben met taal. Er zou
sprake zijn van een stoornis in de rechterhersenhelft.
Kinderen met autisme en ADHD vertonen tekenen van impulsiviteit. Bij ADHD is het vluchtig gedrag bij
autisme komt dit voort uit stress en angst (voor controle verlies).
, Bron: Vermeulen, P. (2009). Brein bedriegt. Berchem: EPO
Hoofdstuk 9: Als het toch gewoon een buiten gewone benadering vraagt.
Mensen met autisme worden zowel overschat (je kunt het niet aan ze zien), als onderschat (die autist
snapt toch niks).
Mensen met autisme hebben een groot gevoel voor rechtvaardigheid.
Richtlijnen in omgang met cliënten met autisme:
- Geef duidelijke en concrete informatie
- Maak taal visueel
- Praat op een gepast tempo en voorkom meerdere opdrachten achter elkaar.
- Geef mensen met autisme voldoende tijd om de informatie te verwerken
- Breng samenhang weer (vertel het gevolg)
- Pas trainingen/ leermomenten toe in meerdere contexten
- Benader positief
