Samenvatting van alle voorgeschreven literatuur van het boek 'kern van het internationaal publiekrecht' voor het vak inleiding internationaal publiekrecht, eerstejaars vak aan de uni Leiden.
Systematische samenvatting voor het tentamen.
Inhoud
Week 1 I grondslagen van de internationale rechtsorde........................................................................2
Literatuur............................................................................................................................................2
Hoofdstuk 1....................................................................................................................................2
Hoofdstuk 10 Vrede en Veiligheid..................................................................................................6
Week 2 I Subjecten van het internationaal publiekrecht......................................................................12
Literatuur..........................................................................................................................................12
Hoofdstuk 2 Rechtssubjecten.......................................................................................................12
Hoofdstuk 3 Staten.......................................................................................................................14
Hoofdstuk 4 Internationale organisaties.......................................................................................15
Week 3 I Bronnen van het internationaal publiekrecht........................................................................20
Literatuur..........................................................................................................................................20
Hoofdstuk 5 Rechtsbronnen.........................................................................................................20
Hoofdstuk 6 Verdragenrecht........................................................................................................24
Week 4 I Handhaving en geschilbeslechting.........................................................................................29
Literatuur..........................................................................................................................................29
Hoofdstuk 12 Geschillenbeslechting.............................................................................................29
Week 5 I Aansprakelijkheid...................................................................................................................38
Literatuur..........................................................................................................................................38
Hoofdstuk 7..................................................................................................................................38
Week 6 I Rechtsmacht en immuniteiten...............................................................................................41
Literatuur..........................................................................................................................................41
Hoofdstuk 8 Afbakening van staatsgezag.....................................................................................41
Week 7 I Nederland en de internationale rechtsorde...........................................................................43
Literatuur..........................................................................................................................................43
Hoofdstuk 13 Doorwerking in de nationale rechtsorde................................................................43
,Week 1 I grondslagen van de internationale rechtsorde
Literatuur
Kern van internationaal publiekrecht H1 en H10 t/m 10.6.4.
Hoofdstuk 1
1.1 inleiding
Grote delen van internationaal publiekrecht zijn wereldwijd van toepassing, het is dus een groot
rechtsgebied. Het belang vloeit voort uit onderlinge afhankelijkheid en speelt een belangrijke rol bij
het vormgeven van samenwerkingen en het realiseren van gemeenschappelijke belangen.
Internationaal publiekrecht is ook van belang in het nationaal recht binnen staten. Afspraken hebben
pas effect wanneer staten hieraan binnen hun nationale rechtsorde toepassing geven, ze bepaalt
daarom op belangrijke punten ook de reikwijdte en inhoud van nationaal recht.
Nederland heeft groot belang bij dat het handelen van andere staten wordt geleid door
internationaal recht en niet uitsluitend door macht want het biedt meer stabiliteit en beschermt
zwakke staten zoals Nederland, de Grondwet weerspiegelt dit belang en geeft de regering de taak de
ontwikkelingen te bevorderen. De Nederlands rechter mag internationale verdragen en
verplichtingen rechtstreeks toepassen en ze hebben voorrang op formeel recht en de Grondwet.
De inhoud van internationaal recht sluit niet altijd aan bij de democratische en rechtsstatelijke
waarborgen, het komt ook tot stand zonder betrokkenheid van het parlement. Dus alhoewel
internationaal recht wordt verbonden met nobele idealen moet worden gewaakt tegen een al te
kritiekloze omarming.
1.2. geschiedenis
Internationaal publiekrecht heeft een lange geschiedenis van al ver voor het Romeinse Rijk vooral om
handel mogelijk te maken en invloedsferen af te bakenen, dit was wereldwijd. Gedurende grote
delen van de geschiedenis waren politieke organisatievormen te zwak om gecentraliseerd publiek
gezag uit te oefenen en stabiele betrekkingen te onderhouden met andere entiteiten. De monarchen
moesten hun macht delen met de adel en de kerk én er was geen scheiding tussen publiek en privaat
recht.
Het ontstaan van soevereine staten is het begin van het internationaal publiekrecht want vrijheid en
gelijkheid van staten kunnen alleen worden gewaarborgd door een systeem van
rechtsregels(internationaal publiekrecht) en vreedzame co-existentie vraagt om een rechtsstelsel dat
deze onafhankelijkheid beschermt. Ten tijde had publiekrecht de functie om vreedzaam samenleven
te bevorderen.
De Vrede van Westfalen had een beslissende rol in het ontstaan van onafhankelijke staten waarin
300 politieke eenheden zich los worstelden van de kerk en het Rooms Rijk, ze kwamen overeen de
territoriale integriteit te respecteren en werden formeel onafhankelijk. Er kwam ook een scheiding
tussen publiek en privaat recht.
,Tot 1783 was er vooral Europees publiekrecht, na de onafhankelijkheid van de V.S. werd die ook
betrokken maar speelde een ondergeschikte rol. Europa breidden hun staten uit naar andere
werelddelen. Veel onafhankelijke groepen werden onderworpen aan koloniaal gezag. Via de VOC
speelde Nederland ook een belangrijke rol. Europese staten sloten capitulaties met relatief machtige
en georganiseerde politieke entiteiten – overeenkomsten die de belangen van hun onderdanen in die
gebieden beschermden (met bijv. China over handel en godsdienstvrijheid). Het internationaal
publiekrecht kreeg een mondiaal karakter met de kolonisatie maar het rechtssysteem was niet
universeel omdat Europa de macht had en het was dus vooral Europees internationaal publiekrecht.
Uit deze tijd ontstond ook de juridische term annexatie.
Na de eerste Wereldoorlog verloor Europa haar greep op de internationale rechtsorde – dit kwam
mede door de opkomst van de V.S., de Sovjet Unie en de stagnerende koloniale expansie. Het
beginsel van zelfbeschikking speelde ook een rol – het recht om over je eigen lot te beschikken. De
koloniën werden zelfstandig en werden lid van de Verenigde Naties, het internationaal publiekrecht
omvat nu wereldwijd (na 1945). Na de val van de Sovjet unie was de schijn er dat de V.S. en Europa
nog een dominante rol hadden maar het proces van globalisering leidde tot verdergaande groei van
andere staten en de handel/investeringen/verspreiding kennis. Het Westerse model bleef echter
dominant en bepalend.
In het heden is na de oorlog in Oekraïne de kloof tussen staten weer groter geworden en zwakt
globalisering af en veel staten kiezen niet voor de kant van het westen. Het aantal autoritaire staten
en de druk op mensenrechten neemt toe. De positie van Europa is minder sterk ondanks haar
ambities en idealen, het internationaal recht wordt steeds minder gedomineerd door Europa en dat
is niet zoals gewenst. Hoewel de staat de belangrijkste organisatievorm blijft lijkt het internationale
publiekrecht steeds minder op zijn oervorm.
1.3 Omschrijving
Internationaal publiekrecht regelt de uitoefening van publiek gezag in de internationale
gemeenschap. Het kent bevoegdheden toe aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen en biedt
juridisch kader waarbinnen zij die kunnen uitoefenen. Onder internationaal publiekrecht valt
volkenrecht en internationaal recht
Volkenrecht – het recht dat op alle burgers van toepassing is tijdens het Romeinse Rijk en later om
het recht om aan te duiden dat tussen staten gold. De term is niet veelzijdig genoeg om alle actoren
te bevatten
Internationaal recht – dit omvat strikt genomen zowel internationaal publiekrecht als privaatrecht. In
de praktijk wordt het gebruikt als een synoniem voor alleen publiekrecht.
De betekenis en reikwijdte kunnen worden omschreven door:
1. Het ‘internationaal’ element -> onderscheidt internationaal recht van nationaal recht, het
karakter van een rechtsregel wordt bepaald vanuit de rechtsbron – feiten, gebeurtenissen of
procedures. In Nederland zijn dat contracten en de wet. Internationaal recht erkent
gewoonterecht, verdragen, besluiten en algemene rechtsbeginselen. Of nationaal en
internationaal recht echt gescheiden is valt te betwisten -> dualistisch en monistisch.
Dualistisch – ontwikkeld door Triepel en Anzilotti die vinden dat nationaal en internationaal
geheel gescheiden zijn. De klassieke vorm vind de soevereine staat het hoogste gezag. Het
internationaal recht is daarbij extern. Nadeel - De individuele wil ging op in de wil van de
staat, er is een verheerlijking van de staat en opoffering van het individu.
Monistisch – er is één rechtsorde, het individu staat dan centraal en de centrale macht is
ondergeworpen aan internationaal recht. Het is niet extern maar beperkt de macht van de
staat wat rechten van individuen beschermt.
, Dualisme blijft waardevol omdat ze de autonomie van de in staten georganiseerde politieke
gemeenschappen benadrukt. Monisme blijft waardevol omdat ze de kwetsbare positie van
individuen beschermt.
In het heden is de verhouding tussen de internationale en nationale rechtsorde te
ingewikkeld te worden om in hokjes te stoppen er wordt daarom de voorkeur gegeven aan
een pluralistische opvatting die uitgaat van een niet-hiërarchische ordening van naast elkaar
staande rechtsordes. Er zal echter altijd een scheiding bestaan door hun rechtsbronnen en
autonomie.
In beginsel heeft een regel uit nationaal recht geen betekenis in de internationale rechtsorde,
het kan wel een bouwsteen zijn in het proces van internationale rechtsvorming maar het
heeft geen rechtsgevolgen in internationaal recht – als dat wel zo was zou één staat regels
voor andere staten kunnen stellen wat de gelijkheid schendt. Andersom is het ook zo dat
internationaal recht niet kan bepalen welke rechtsgevolgen het heeft in de nationale
rechtsorden. Rechtsorden kennen ook hun eigen organen.
Bij de formele scheiding tussen nationaal en internationaal recht moet men onthouden dat
het moderne internationale recht betrekking heeft op de rechtspositie van natuurlijke
personen (bijv. mensenrechten) en niet alleen de staat waardoor het onderscheid vager
wordt. Het internationaal recht heeft steeds meet betrekking op onderwerpen die ook door
nationaal recht worden gereguleerd wat het dualisme tegenspreekt(bijv. veiligheid en
strafrecht) er ontstaat daarom inhoudelijk een wisselwerking die het denken in gescheiden
rechtssferen minder vruchtbaar maakt. Als laatste stellen veel staten hun rechtsorde open
voor de toepassing van het internationaal recht waardoor het verweven raakt met nationaal
recht.
2. Het ‘publiek’ element – geeft een scheiding aan tussen publiek en privaat recht. Het publieke
karakter ligt besloten in de uitoefening van publiek gezag in de internationale gemeenschap
met betrekking tussen particulieren(meestal staten) en in de bescherming van publieke
belangen zoals veiligheid en welzijn wat eigenlijk belangen van staten zijn. Internationaal
publiekrecht beschermt ook bovennationale belangen van staten gezamenlijk. Er bestaat ook
internationaal privaat recht die privaatrechtelijke rechtsbetrekkingen met een
grensoverschrijdend karakter beheerst. De inhoud van internationaal privaatrecht is bepaald
door nationaal recht en aanvullende internationale verdragen. Naar de vorm genomen
maken privaatrechtelijke verdragen deel uit van internationaal publiekrecht omdat ze
worden gesloten door staten en worden beheerst door het publiekrecht. De scheiding is
daarom niet scherp. Staten leggen ook publieke taken vaak neer bij private instituties.
Internationaal publiekrecht is anders dan nationaal publiekrecht omdat nationaal niet op een
gelijk niveau gebeurt.
3. Het juridische element – onderscheidt internationaal publiekrechtelijke normen met andere
normen. Niet-juridische normen zijn belangrijk, vaak zijn internationale afspraken in niet-
juridische vorm (zoals aanbevelingen van de VN). Internationale betrekkingen worden ook
beïnvloedt door religieuze en morele normen want recht is een afspiegeling van het streven
naar gerechtigheid en rechtvaardigheid. (…)
Het onderscheid tussen juridische en morele/politieke regels kan worden bepaald door de
bron van de regel, het internationaal recht kent maar een beperkt aantal, alleen regels die uit
deze bronnen voortvloeien behoren tot het internationaal publiekrecht. Het onderscheid
tussen rechtsregels en andere regels aan de hand van een rechtsbron komt uit het
positivisme. Het onderscheid kan ook worden bepaald doordat rechtsregels onderdeel zijn
van een systeem dat schending van een norm verbindt met een sanctie. Een fundamentele
zwakte van internationaal recht is dat internationaal recht op belangrijke momenten niet kan
worden afgedwongen. Maar ze beschikt wel degelijk over procedures van handhaving die
kenmerkend zijn voor de nationale rechtsorde. De handhaving ligt wel met grote mate in de
handen van staten zelf. Internationale organisaties bezitten wel de mogelijkheid om toezicht
te houden op naleving van internationale rechtsnormen, dat gebeurt door zowel politieke
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elizabethxxx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,68. Je zit daarna nergens aan vast.
