! In de samenvattingen van week 5 worden de relevante arresten en artikelen uitvoerig besproken
Complete samenvattingen van de hoorcolleges van het vak Privaatrecht in werking (PIW).
Het vak is opgedeeld in 6 onderwerpen, verdeeld over 6 weken. Elke week is een ander onderwerp aan de beurt, die...
PIW Hoorcollege 5B – Burgers & belangen 2
Vandaag: Burgers en belangen 2
Onderwerp: civielrechtelijke vordering in het strafproces
Hoe werkt het civiele aansprakelijkheidsrecht?
- Ieder draagt zijn eigen schade,
- Tenzij hij deze kan afwentelen
Voor het afwentelen zijn verschillende routes:
- Private verzekering (bijv. een inboedelverzekering voor als er bij je wordt ingebroken)
- Sociale zekerheid zoals de bijstand, of het schadefonds geweldsmisdrijven (hierbij
krijg je een tegemoetkoming uit belastinggeld uit maatschappelijke solidariteit, het
plafond hierbij is €35.000 euro bij ernstig letsel als gevolg van geweldsmisdrijven)
- Civiele aansprakelijkheid:
o Dekking door een verzekering mogelijk? Zie Frenk, Schijns
o Of dekking door de ‘voorschotregeling’ in het strafproces? Zie Stevens
De vraag is dus telkens; wie gaat dat betalen?
Bij een verzekering gaat de verzekeraar niet uitbetalen wanneer het gaat om ‘misdrijven’. De
verzekeraar beroept zich dan op de opzetclausule, waardoor hij de schade die de dader
heeft aangericht niet hoeft te vergoeden.
Bij een voorschotregeling is het voordeel dat de Staat wanneer niet binnen 8 maanden is
betaald door de dader, het slachtoffer het bedrag uitkeert als ‘voorschot’.
Frenk 2015, Schijns 2017:
- Verzekeraars willen geen ‘crimineel gedrag’ verzekeren
- Ratio: crimineel gedrag niet in de hand willen werken of ‘belonen’
- Keerzijde: het slachtoffer kan zijn schade dus niet verhalen op de verzekeraar. Blijft
vaak zitten met de schade, omdat de dader geen geld heeft/geld wegmaakt.
- Dit terwijl je de verzekering ook zou kunnen zien als ‘contractueel model’ waarbij de
verzekeraar altijd uitkeert aan het slachtoffer, maar in geval van opzet/misdrijf de
dader vervolgens aanspreekt voor dat bedrag. Het verzekeringsmodel staat dan niet
in de weg aan het vergoeden van de schade aan het slachtoffer!
De oude opzetclausule (voor 2000) stelde dat alleen geen dekking plaatsvond als de opzet
was gericht op het ontstaan van letsel (dus op het gevolg).
Het verweer was dan dus vaak: “ik wilde hem geen letsel toebrengen, ik wilde hem alleen
slaan” of “ik wist niet dat je van een klap in de buik een gescheurde milt kon oplopen want ik
wist niet eens dat een milt bestond”
Sinds 2000 is de opzetclausule aangepast, mede om dit soort verweren te voorkomen. De
nieuwe opzetclausule is: geen dekking bij opzettelijk tegen een persoon of zaak gericht
handelen. De opzet is nu dus gericht op de handeling tegen een persoon of zaak.
Maar, wat is hiervan de reikwijdte?
1
, - Als je opzet letterlijk neemt, dan is de uitleg van de clausule te ruim.
- Tolman: je moet opzet hebben gehad op het onrechtmatige karakter van je gedrag; je
moet iemand hebben mishandelen; je moet dus opzettelijk wederrechtelijk hebben
gehandeld.
- Probleem: dit staat niet in de bewoordingen van de opzetclausule
- Daarnaast: de opzetclausule sluit niet alle opzettelijke handelen uit:
- Wanneer je door rood fietst en vervolgens schade aanricht, dan heb je volgens de
toelichting wel dekking, je handelen was namelijk alleen gericht op het door rood
fietsen
Vragen die hierbij komen kijken: zijn culpoze delicten wel gedekt, als de opzet niet tegen de
persoon of zaak is gericht? Denk aan het in de brand steken van pallets, waarbij de brand
doorslaat naar het gebouw ernaast: de gedraging was gericht op het in de brand steken van
pallets en niet op het gebouw dat er naast stond, maar had wel moeten weten dat dit zou
kunnen gebeuren
Daarnaast, is voorwaardelijke opzet gedekt? Welke mate van opzet is op welke gedraging
gemist?
Daarnaast; zijn de ouders gedekt via hun aansprakelijkheidsverzekering voor onrechtmatig
handelen van hun kinderen? De verzekerde (de ouders) handelt hier namelijk niet opzettelijk.
Overkoepelende vraag: moet er een nieuwe clausule komen?
Of moeten we hier Schijns volgen? Waarom bieden we niet gewoon altijd dekking (gunstig
voor slachtoffers) en halen we dat vervolgens terug bij de dader (ofwel via verhaal, ofwel via
premieverhoging). (of een first-party verzekering).
Arrest Shaken Baby, ECLI:NL:HR:2018:601: Uitleg opzetclausule
Casus: vader schudt een huilende baby door elkaar totdat het stopt met huilen. Het blijkt dat
de baby hierdoor ernstig hersenletsel heeft opgelopen.
Heeft de vader dekking onder de AVP? De verzekeraar zegt van niet; omdat ‘niet gedekt is
de aansprakelijkheid van een verzekerde voor schade veroorzaakt door en/of voortvloeiende
uit zijn/haar opzettelijk en tegen een persoon of zaak gericht wederrechtelijk handelen of
nalaten.
Uit alle feiten blijkt dat hij niet de bedoeling had om zijn kind letsel toe te brengen.
Maar, voldoende is dat het gaat om een opzettelijke gedraging en handelen tegen een
persoon. De vraag is dus of het handelen tegen het kind gericht was.
Dit is waarschijnlijk wel zo, tenzij je zegt dat er ook opzet moet zijn op het willen kwetsen van
het kind.
Knelpunt:
De verzekeraars hebben met deze aangepaste clausule geprobeerd terug te komen op
opzet op het gevolg (omdat dit onredelijke verweren in de hand werkte), maar het gevolg
daarvan is dat het handelen in deze situatie dus ook uitgesloten is van verzekering, omdat
de opzet alleen gericht moet zijn op het handelen.
De Hoge Raad legt in deze zaak uit dat het gaat om de objectieve uitleg. Twee stappen:
1. Uitgangspunt is dat er sprake moet zijn van een opzettelijke en wederrechtelijke
gedraging van de verzekerde die objectief bezien gericht is op het doen ontstaan van
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NikkiOetomo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
