Samenvatting Psychopathologie
Leerdoelen:
Thema 1.1 Inleiding psychopathologie
Je kunt aangeven wat het belang is van psychopathologie binnen het
werkveld van een pedagoog.
Ontwikkelingspsychopathologie= wetenschap (geest, ziekte/stoornis, leer)
Theorie over psychische stoornissen -> ontwikkeling staat centraal
-> niks staat op zichzelf, altijd in contact met omgeving, ouders etc.
Binnen psychopathologie staat de ontwikkeling centraal. Door te kijken naar de
DSM-5, de normale ontwikkelingstaken en opgaven per leeftijd kan worden bepaald
of er sprake is van psychopathologie.
Je kunt aangeven wat normaal en afwijkend gedrag is.
We spreken van afwijkend gedrag wanneer:
- er sprake is van een ‘abnormaal’ verschijnsel
- er sprake is van ongemak, lijden of bezorgdheid
- het past binnen een psychopathologisch begrippenkader
Je kunt de relatie tussen gedrag-probleemgedrag-stoornis toelichten.
Uit gedrag ontstaat een probleem -> dimensionele classificatie (gaat uit van de
mate waarin iets een probleem is) Hieruit ontstaat vervolgens een stoornis ->
categorale classificatie volgens de DSM-5
Je kunt de begrippen diagnostiek, categoriseren en classificeren,
ontwikkelingsopgaven en opvoedtaken, epidemiologie, comorbiditeit en
prevalentie uitleggen.
Diagnostiek: Het proberen te begrijpen en verklaren van gedrag (hoe is dat zo
gekomen, wat is er precies gebeurd)
Categoriseren & classificeren: Onderscheid maken en indelen, bijv verschillende
soorten organismen (grazers) of tussen verschillende stoornissen (wat is er aan
de hand, wat heeft het kind bijv.)
Ontwikkelingsopgaven en opvoedtaken: In iedere fase worden kinderen met
nieuwe ontwikkelingstaken geconfronteerd: opgaven die kenmerkend zijn voor
een bepaalde periode in de ontwikkeling en die om bepaalde vaardigheden
vragen
Opvoedtaken is de taak van ouders om passend te reageren op de behoeftes van
het kind kijkend naar de ontwikkelingstaken en wat het kind nog moet leren
Epidemiologie: de studie van het voorkomen en de verspreiding van ziekten
onder de bevolking
Comorbiditeit: het tegelijkertijd voorkomen van stoornissen
Prevalentie: het aantal mensen van een groep dat aan een stoornis lijdt
Je kunt vanuit verschillende invalshoeken naar gedrag kijken en deze
invalshoeken beschrijven.
Verschillende invalshoeken zijn onder andere:
, - psychoanalyse
- behaviorisme
- humanistische psychologie
- cognitieve psychologie
- biopsychologie
- systeemtheorie
- omgevingspsychologie
Zie hiervoor ontwikkelingspsychologie hoofdstuk 2
Diagnostische methoden en instrumenten
4 methodes psychische problemen in kaart brengen:
1) Diagnostisch gesprek -> luisteren, vragen stellen & observeren
2) Observeren -> doelgericht, opzettelijk & systematisch waarnemen (tijdens
contactmomenten)
3) Psychodiagnostiek -> gespecialiseerde psycholoog: vragenlijsten, testen en
beoordelingsschalen (bijv. Functietesten, zelf0invullijsten, projectieve testen)
4) Lichamelijk onderzoek -> door (kinder)arts
Literatuur: H 1&2
Thema 1.2 Risico- en beschermende factoren KOP/KOVV
Je kunt aangeven wat risico- en beschermende factoren zijn en wat de relatie is
met psychopathologie.
Risicofactoren= factoren die een risicovolle invloed hebben op de ontwikkeling van
het kind
Beschermende factoren= factoren die een kind beschermen tegen de invloed van
risicofactoren
- Relatie met psychopathologie: beschermende factoren zijn alleen actief in situatie
van een risico, bijv. Bepaalde stoornis (psychopathologie)
Effecten risico- en beschermende factoren: spelen rol bij veel problemen en
stoornissen, opeenhoping risicofactoren is van negatieve invloed,
risicofactoren zijn meer en langer van invloed dan beschermende factoren,
processen die bijdragen aan sterkte zijn: moment in ontwikkeling, sensitieve
periode, dosis-responsrelatie (hoe lang blootgesteld)
3 niveaus:
Risicofactoren op niveau kind
1) Biologische factoren (genetisch, prentaal, sekse)
2) Gedragskenmerken (temperament, gehechtheidstype, psychische stoornis)
3) Ingrijpende gebeurtenissen (echtscheiding, bepaalde overgangsfasen, langdurig
gescheiden worden van de ouders, mishandeling, verwaarlozing, misbruik, pesten,
ingrijpende angstaanjagende gebeurtenissen
Risicofactoren op niveau ouders en gezin
1) Ouders met psychische problemen
2) Echtscheiding
, 3) Eenoudergezin
4) Opvoedingsgedrag of opvoedingsstijl (vier opvoedingsstijlen)
Risicofactoren op het niveau van omgeving
1) Gezinsomstandigheden (bijv. SES)
2) Armoede
3) School (bijv. Pesten, faalervaring etc)
4) Buurt (onveiligheid)
5) Peergroup (probleemgedrag versterken)
Beschermende factoren op het niveau van het kind
1) Hoog IQ
2) Goede emotieregulatie
3) Gemakkelijk temperament
4) Interne locus of control (uitgaan van eigen kunnen)
5) Genetisch beschermd (negatieve omstandigheden hoofd bieden)
Beschermende factoren op niveau van ouders en gezin
1) Aanwezigheid minstens één volwassene (materiële en sociaal-emotionele
bescherming)
2) Positief gezinsklimaat
3) Ouderlijk toezicht
4) Ouders die goede relatie hebben en elkaar steunen
5) Kennis van ouders
6) Goede relatie met broertjes en zusjes
Beschermende factoren op niveau omgeving
1) Sociale steun (omgeving)
2) Kwaliteit van buurt
3) Positieve leerervaringen
4) Goede relatie met leeftijdgenoten
Je kunt beschrijven wat intelligentie is en waarom intelligentie een risico- of
beschermende factor is bij het ontstaan van psychopathologie.
Intelligentie kan beschermend zijn
kijkend naar de punten op deze dia.
Intelligentie kan daarentegen ook een
risicofactor zijn op het gebied van
bijvoorbeeld overprikkeling die iemand
vatbaar maken voor bepaalde psychische
stoornissen -> voorbeeld is niks is meer
interessant, ontwikkelen negatieve
gedachtes etc.
Je kunt vertellen wat KOPP/KOV-kinderen zijn en waarom bij hen het risico
bestaat op het ontstaan van psychopathologie.
KOPP= Kinderen van Ouders met Psychische Problemen
