1 Het recht
1.2 Omschrijving en doel van het recht
Recht: het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
Het doel van het recht is het ordenen van de samenleving, het voorkomen van conflicten en
het geven van regels als er toch conflicten ontstaan.
1.3 Rechtsgebieden
Het recht wordt ingedeeld in 4 rechtsgebieden:
Staatsrecht: geeft grondregels voor de organisatie van de Staat (bijv. de regering, de
gemeenteraad en de rechten van burgers). Het schetst de overheid ‘in ruste’.
Bestuursrecht: geeft regels over de bestuurstaak van de overheid (bijv. de zorg voor
het milieu, het onderwijs en de gezondheid. Het schetst de overheid ‘in actie’.
Strafrecht: beschrijft verboden gedragingen waarop straf staat. Wie zich schuldig
maakt aan zo’n gedraging, kan worden gestraft door de rechter.
Burgerlijk recht: regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling, ook wel
civiel recht of privaatrecht genoemd.
1.4 Publiekrecht en privaatrecht
Publiekrecht: de overheid heeft een geheel eigen taak of positie in een bepaald rechtsgebied.
Het staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht behoren hiertoe.
Organen van de overheid binnen het publiekrecht beschikken over specifieke bevoegdheden
waarmee ze de ‘medewerking’ van burgers en bedrijven zo nodig af kunnen dwingen.
Bij iedere bevoegdheid die de overheid heeft, hoort een mogelijkheid voor de betrokkenen
om zich te verzetten bij een rechter.
Privaatrecht: de overheid heeft geen specifieke taak. Het burgerlijk recht behoort hiertoe.
Indien een overheidsorgaan als ‘gewoon persoon’ binnen het burgerlijk recht handelt,
beweegt de overheid zich binnen het privaatrecht.
1.5 Materieel recht en formeel recht
Materieel recht: beschrijft de rechten en plichten van mensen en instellingen, de inhoud van
het recht.
Formeel recht: beschrijft hoe het materieel recht gehandhaafd wordt, het procesrecht.
Zowel het bestuursrecht, het strafrecht als het burgerlijk recht kennen een onderscheid
tussen materieel en formeel recht.
1.6 Overige indelingen van het recht
Nationaal recht: regels die alleen gelden op het grondgebied van een specifiek land.
Internationaal recht: regelt de rechtsrelaties tussen verschillende staten, wordt vooral
vastgelegd in verdragen.
Objectief recht: regels die we in wetten en verdragen vinden.
Subjectief recht: rechten en bevoegdheden die we aan het objectieve recht ontlenen.