Dit document is een samenvatting van het boek Nederlands recht begrepen (6e druk), gemaakt voor de HBO-module Inleiding Recht van NCOI. Ik ben docent Nederlands, dus verwacht (vrijwel) geen fouten in de Nederlandse taal. :) Het document bestaat uit bijna 34 pagina's en is daarmee een samenvatting v...
Recht: het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
Het doel van het recht is het ordenen van de samenleving, het voorkomen van conflicten en
het geven van regels als er toch conflicten ontstaan.
1.3 Rechtsgebieden
Het recht wordt ingedeeld in 4 rechtsgebieden:
Staatsrecht: geeft grondregels voor de organisatie van de Staat (bijv. de regering, de
gemeenteraad en de rechten van burgers). Het schetst de overheid ‘in ruste’.
Bestuursrecht: geeft regels over de bestuurstaak van de overheid (bijv. de zorg voor
het milieu, het onderwijs en de gezondheid. Het schetst de overheid ‘in actie’.
Strafrecht: beschrijft verboden gedragingen waarop straf staat. Wie zich schuldig
maakt aan zo’n gedraging, kan worden gestraft door de rechter.
Burgerlijk recht: regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling, ook wel
civiel recht of privaatrecht genoemd.
1.4 Publiekrecht en privaatrecht
Publiekrecht: de overheid heeft een geheel eigen taak of positie in een bepaald rechtsgebied.
Het staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht behoren hiertoe.
Organen van de overheid binnen het publiekrecht beschikken over specifieke bevoegdheden
waarmee ze de ‘medewerking’ van burgers en bedrijven zo nodig af kunnen dwingen.
Bij iedere bevoegdheid die de overheid heeft, hoort een mogelijkheid voor de betrokkenen
om zich te verzetten bij een rechter.
Privaatrecht: de overheid heeft geen specifieke taak. Het burgerlijk recht behoort hiertoe.
Indien een overheidsorgaan als ‘gewoon persoon’ binnen het burgerlijk recht handelt,
beweegt de overheid zich binnen het privaatrecht.
1.5 Materieel recht en formeel recht
Materieel recht: beschrijft de rechten en plichten van mensen en instellingen, de inhoud van
het recht.
Formeel recht: beschrijft hoe het materieel recht gehandhaafd wordt, het procesrecht.
Zowel het bestuursrecht, het strafrecht als het burgerlijk recht kennen een onderscheid
tussen materieel en formeel recht.
1.6 Overige indelingen van het recht
Nationaal recht: regels die alleen gelden op het grondgebied van een specifiek land.
Internationaal recht: regelt de rechtsrelaties tussen verschillende staten, wordt vooral
vastgelegd in verdragen.
Objectief recht: regels die we in wetten en verdragen vinden.
Subjectief recht: rechten en bevoegdheden die we aan het objectieve recht ontlenen.
, 2 Rechtsbronnen
2.1 Inleiding
Rechtsbron: vindplaats van het recht.
2.2 Het internationale verdrag
Internationaal verdrag: rechtsbron, maakt deel uit van ons nationaal recht.
Vooral richtlijnen en verordeningen van de EU bepalen voor een steeds groter deel het
nationaal recht van de aangesloten landen.
2.3 De wet
Wet in formele zin: een besluit afkomstig van de ‘hoogste’ wetgever: regering en
volksvertegenwoordiging (Staten-Generaal) samen, tot stand gekomen volgens een in de
Grondwet vastgelegde procedure. De naam van zo’n wet bevat altijd de term ‘wet’ (bijv.
Burgerlijk Wetboek, Wetboek van Strafrecht en Wet milieubeheer).
Formele wetgever: regering en Staten-Generaal.
Wet in materiële zin: verzamelnaam voor alle algemeen verbindende overheidsvoorschriften,
ongeacht welk wetgevend overheidsorgaan het voorschrift heeft gemaakt, gericht tot een
onbepaald aantal personen.
De meeste wetten in formele zin hebben algemene werking en zijn ook wetten in materiële
zin. Enkele wetten in formele zin zijn geen wetten in materiële zin, veel wetten in materiële
zin zijn geen wetten in formele zin.
Wetten in de formele zin scheppen het wettelijk kader. De uitwerking van deze wetten wordt
overgelaten aan de ‘lagere’ regelgevers en is te vinden in wetten in materiële zin.
2.4 De jurisprudentie
Jurisprudentie: verzameling van alle rechterlijke uitspraken die onze rechters in de loop van
de jaren hebben gedaan.
In een vonnis geeft de rechter vaak uitleg over de betekenis van een bepaalde wet. Vooral de
uitspraken van de Hoge Raad vormen een veelgebruikte handleiding met uitleg bij
wetteksten. Als een rechter een oordeel moet vellen houdt hij rekening met de jurisprudentie
van de Hoge Raad in vergelijkbare zaken.
De uitspraken van Europese rechters oefenen ook steeds meer invloed uit op het recht.
2.5 De gewoonte
Gewoonte: rechtsbron. In het burgerlijk recht en staatsrecht zijn gewoonten die echt
ingeburgerd zijn en door veel mensen als ‘recht’ worden ervaren ook een rechtsbron, ook al
staan ze niet in de wet.
3 Volksvertegenwoordiging en regering
3.2 De staat
Staat: een samenleving van mensen die wonen op een bepaald stuk grond waar bepaalde
rechtsregels gelden, die zo nodig door dwang kunnen worden gehandhaafd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chantalpenning. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
