Samenvatting
samenvatting deeltentamen 1
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Samenvatting van deeltentamen 1 van Medische sociologie
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 37 pagina's
Voorbeeld 4 van de 37 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Overzicht stof deeltentamen 1Hoofdstuk 1
Vijftig jaar geleden dachten mensen bij gezondheid en ziekte aan ziekenhuizen, dokters,
verplegers, etc. Hedendaags is er een breder beeld van gezondheid en ziekte waarbij ook
gezonde voedsel, vitaminepillen, etc worden meegenomen. Gezondheid en ziekte zijn niet
alleen een medisch verschijnsel maar ook een maatschappelijk verschijnsel, die bestudeerd
kunnen worden. Gezondheid en ziekte zijn dus biopsychosociale verschijnselen. Ziekte en
gezondheid werden als eerste op deze manier beschouwd door Lalonde in 1974.
In de media is ook veel aandacht voor gezondheid, gezondheid is dus niet langer slechts het
bezit van gezondheidsexperts. Iedereen heeft tegenwoordig ervaring en kennis over
gezondheid.
De moderne westerse geneeskunde berust op het biomedische model. Het biomedische
model focust op de biologische processen die ten grondslag zouden liggen aan ziekte. Het
model is gebaseerd op vijf assumpties;
1. Dualisme tussen lichaam en geest; lichaam en geest staan los van elkaar, tussen
lichaam en geest kan onderscheid gemaakt worden.
a. Bijvoorbeeld als het virus uit het lichaam is dan zou men zich volgens dit
model weer gezond moeten voelen, kijkt niet naar de psychische effecten van
een virus op het lichaam.
b. Kritiek; onderscheid tussen lichaam en geest is niet makkelijk te maken.
Bijvoorbeeld een bepaalde geestelijke gesteldheid kan leiden tot een
specifieke fysieke ervaring, en vice versa.
2. Mechanische metafoor; het lichaam kan gezien worden als een machine. Het lichaam
is te repareren, het onderdeel dat niet werkt zou hierbij hersteld kunnen worden.
a. Deze metafoor wordt vaak ver doorgevoerd, in bijvoorbeeld terminologie
(klokgenen – biologische klok).
b. Bijvoorbeeld botbreuken, dan hoeft enkel de breuk hersteld te worden en dan
zou het lichaam weer ‘gerepareerd’ zijn.
3. Technologisch imperatief (dwingend); men ontwikkelt een behandeling en vervolgens
kan men een nieuwe ziekte definiëren die men met deze behandeling kan herstellen.
a. Bijvoorbeeld men gebruikt een app om nachtritme in de gaten te houden,
hierdoor kom je erachter dat je niet goed slaapt terwijl je nog nooit klachten
van slecht slapen hebt ervaren.
b. Eerst was het medicijn Ritalin ontwikkeld en daarna is pas de diagnose ADHD
naar voren gekomen.
c. Morning-afterpil was niet ontwikkeld als een morning-afterpil maar was
eigenlijk een bijwerking van een ander medicijn.
4. Reductionisme; vooral ijken naar de biologische veranderingen die een ziekte
teweegbrengt terwijl de sociale en psychologische factoren niet mee worden
genomen. Kijkt alleen naar wat er fysiek mis is in het lichaam.
a. Het reductionisme staat tegenover het holisme waarbij er gekeken wordt naar
de hele mens, in de hele context.
, 5. Doctrine van een specifieke etiologie; het constant op zoek gaan naar een verklaring
voor een ziekte, of een ziekte entiteit. Als de ziekte niet fysiologisch aangetoond kan
worden dan bestaat de ziekte niet.
a. We gaan er bijvoorbeeld vanuit dat een ziekte veroorzaakt wordt door een
identificeerbaar agent zoals een parasiet, bacterie en virus.
Het biomedische model is gebaseerd op objectiviteit, iets moet gemeten/geobjectiveerd
worden. Op deze manier kan ziekte en gezondheid ook gevangen worden criteria en
afkappunten.
Beperkingen van het biomedische model;
Het lichaam wordt geïsoleerd van de persoon
De sociale en materiële oorzaken van ziektes worden genegeerd
De subjectieve interpretaties en betekenis van gezondheid en ziekte worden als
irrelevant beschouwd.
Ook gaat het ervanuit dat objectieve wetenschap (positivistisch), dus gaat ervanuit
dat er maar één waarheid is voor het begrijpen van ziekte en gezondheid.
Bij illness wordt er gekeken naar de ziekte ervaring van de persoon, voelt de persoon zich
ziek? Daarentegen wordt er bij disease gekeken of er een oorzaak is waardoor de ziekte
gediagnosticeerd kan worden, ziekte moet echt fysiek aanwezig zijn.
Whig history, hierbij wordt de geschiedenis van de geneeskunde als een lineaire vooruitgang
gepresenteerd. Bij geneeskunde werd de vooruitgang als een constante en lineaire
ontwikkeling gezien, we kunnen steeds meer ziektes genezen door nieuwe ontwikkelingen.
In de loop van de tijd is er veel kritiek gekomen op het biomedische model, 7 punten van
kritiek;
1. De effectiviteit van de geneeskunde wordt overschat
a. De afname van mortaliteit had meer te maken met verbeteringen van
leefomstandigheden (hygiëne en voeding) dan met het invoeren van
behandelingen en preventie (vaccinaties).
b. Sommigen critici zeggen dat geneeskunde meer kwaad dan goed doet. In
plaats van te genezen zou de geneeskunde voornamelijk bijdrage aan ziekte
via iatrogene effecten, die zijn effecten die veroorzaakt worden medische
behandelingen (bijvoorbeeld antibiotica heeft gezorgd voor
antibioticaresistentie).
i. Respons op dit kritiek heeft geleid tot het vormen van evidence-based
medicine.
c. Naast schadelijke effecten zou het er ook voor hebben gezorgd dat mensen
vaardigheden hebben verloren en afhankelijk zijn geworden van medische
experts.
i. Self-care en zorg voor familie/vrienden werd als minderwaardig gezien
ten opzichte van zorg dat werd aangeboden door getrainde
gezondheidsprofessionals.
2. Het biomedische model kijkt niet naar de plaats van het lichaam in de sociale
omgevingscontext.
a. Alternatief voor het biomedische model is het bio-psychosociale model.
, b. Biomedische model richt zich op biologische/fysieke veranderingen in het
lichaam maar zou de interactie met materiële omgeving van mensen en ziekte
onderschatten.
c. Gezondheid en ziekte hebben een sociaal patroon, de gezondheidsstatus is
duidelijk het gevolg van andere factoren dan enkel biologische. Patronen van
mortaliteit en morbiditeit zijn gerelateerd aan sociale structuren en variëren
tussen sekse, sociale klasse, ras en leeftijd.
i. Het biomedische model slaagt er dus niet in om de sociale
gezondheidsverschillen te verklaren.
3. Geneeskunde behandelt patiënten als passieve objecten in plaats van ‘hele’
personen.
a. Sociaalculturele aspecten beïnvloeden hoe ziekte en gezondheid door
mensen worden ervaren.
b. Het gedrag van mensen dat gebaseerd is op gevoelens, emoties en percepties
hebben ook invloed op gezondheid en ziekte.
4. Normale levensgebeurtenissen worden behandeld als een medisch probleem
(gemedicaliseerd)
a. Zwangerschap en bevalling worden nu gezien als iets medisch terwijl dit
voorheen een gewone levensgebeurtenis was, mensen zijn steeds meer gaan
denken in risico’s.
b. Normale levensgebeurtenissen worden getrokken/overgenomen door het
medische veld.
5. Biomedische model veronderstelt dat door onderzoek DE waarheid over ziekte wordt
geïdentificeerd. Sociologen veronderstellen echter dat hetgeen dat we verstaan
onder een bepaalde ziekte sociaal geconstrueerd is (wanneer is er sprake van astma,
heeft de maatschappij vastgesteld).
a. Ziektecategorieën zijn geen nauwkeurige beschrijving van DE anatomische
stromingen (hoe het lichaam echt is) maar is eerder sociaal gecreëerd.
b. Sociaal wordt bepaald dat bepaalde symptomen samen de ziekte diabetes
vormen of een verkoudheid vormen, etc.
6. Door het biomedische model wordt geneeskunde superieur gezien ten opzichte van
andere vormen van genezing.
a. Stelt dat alternatieve geneeskunde onwetenschappelijk is en daarom ook
incorrect is. Steeds meer mensen twijfelen aan de superioriteit van
geneeskunde en zeggen dat alternatieve geneeswijzen dezelfde waarde heeft.
b. Voor jezelf zorgen wordt als minderwaardig gezien ten opzichte van een
behandeling door een arts.
7. Grenzen van medische professie kunnen het best beschouwd worden als het
resultaat van sociaal-politieke strijd in plaats van demarcaties (grenzen) van
wetenschappelijke kennis.
a. Wat zijn de taken van medische experts en wat zijn de taken van jezelf? Dit
hangt niet af van de natuur of hoe het menselijk lichaam in elkaar zit, maar
hangt af van sociale ontwikkeling, politieke keuzes, enzovoort.
Als reactie op de kritiek van het biomedische model is het bio-psychosociale model
ontwikkeld. Dit bio-psychosociale model kijkt naast het biologische perspectief ook vanuit
het sociale en psychologische perspectief. Dit houdt in dat mensen ook ziek zouden kunnen
, zijn zonder een fysiologische beperking te hebben. Voorbeeld hiervan is de quarter-life crisis
die veroorzaakt wordt door een combinatie van sociale en psychologische aspecten. Deze
aandoening kan beter beschreven worden met het bio-psychosociale model in plaats van het
biomedische model.
Het bio-psychosociale model wordt toegepast naar de aanleiding van de volgende
gedachtegangen;
Interventies van het biomedische model zijn veelal gericht op het individu.
De vraag is of een sociale interventie in plaats van een individuele interventie wellicht
meer oplevert.
o Bijvoorbeeld bij overgewicht, kan op sociaal niveau worden gekeken naar
waar plaatsen we trappen en liften, waardoor ervoor gezorgd kan worden dat
meer mensen de trap zullen nemen.
Ook al wordt een ziekte voornamelijk medisch veroorzaakt zou een psychosociale
oplossing belangrijk/behulpzaam zijn.
Het bio-psychosociale model kijkt ook naar het sociale domein. Het sociale domein is de
‘maatschappij met haar structuren, patronen, instituties, normen en regelingen’. Het sociale
domein;
Beïnvloedt gedrag, wat we denken en geloven
Beïnvloedt gezondheid en ziekte
Bestudeerd door de sociologie
Sociologie bestudeert het samenleven van mensen in grotere of kleinere verbanden.
Thema’s die door sociologen bestudeerd worden zijn;
Normen en waarden
Sociale controle en macht
Dwang en afwijkend gedrag
Positie, status en rollen
Groepen, collectieven en netwerken
Sociale structuur en sociale ongelijkheid
Cultuur(overdracht), stabiliteit en veranderingen
Sociologen verklaren het sociale domein op hun eigen manier, vanuit verschillende tradities;
Sociologen nemen verschillende posities in, onderzoek binnen het beleid van de
verzorgingsstaat (in medicine) versus kritisch denken over vooronderstellingen van
ziekte en gezondheid (of medicine)
Wetenschappelijk debat over verschijnselen, oorzaken daarvan en
oplossingsrichtingen.
Sociologie in de geneeskunde (Sociology in medicine), verwijst naar sociologisch onderzoek
dat de behoeften en belangen van geneeskunde dient. Sociologen werken aan oplossingen
voor medisch gedefinieerde problemen. Bestudeert het bio-psychosociale model, gaat
ervanuit dat verschijnselen zowel een biomedisch, psychologisch en sociaal element hebben.
Gaat over het bestuderen van de gezondheidszorg van binnenuit. Ook biedt het handvaten
voor het vormen van beleid in de geneeskunde. Onderzoek wordt gedaan naar de volgende
aspecten;
Lekenkennis en leefstijl
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gzw1718. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen