Samenvatting K tentamen 4
november
Bente Palsgraaf
Deze samenvatting bevat alle aantekeningen van de kennisclips en
werkgroepen, alle aantekeningen van alle hoorcolleges en een
duidelijke uitwerking van alle leerdoelen. Alles staat per vak gesorteerd;
beginnend bij rechten, waarna economie volgt en als laatste beleid. De
leerdoelen die niet zijn uitgewerkt gaan over je eigen academische
vaardigheden, je weet dus zelf of je aan de eisen van die leerdoelen
voldoet of dat je er nog even aan moet werken. Zie deze dus niet over het
hoofd. Veel succes met leren!
Inhoudsopgave
Rechten aantekeningen kennisclips en werkgroepen K | WG1 | Recht | Inleiding
in het (gezondheids)recht...............................................................................5
Aantekeningen: wat is recht?......................................................................................5
Aantekeningen: indelingen in het recht.......................................................................5
Aantekeningen: rechtsbronnen...................................................................................7
K | C3 | Recht | Inleiding in het (gezondheids)recht........................................................9
Aantekeningen: trias politica.......................................................................................9
K | WG3 | Beleid en Recht | Gezondheidszorgbeleid en Grondrechten: close reading...10
Aantekeningen: verdragen........................................................................................10
AVV | WG5 | Recht | Juridische basisvaardigheden - & - I..............................................12
Aantekeningen: het lezen van vonnissen en arresten...............................................12
K | WG6 | Recht | Privaatrecht in de gezondheidszorg..................................................13
Aantekeningen: burgerlijk recht in het BW................................................................13
Aantekeningen: overeenkomst aspecten..................................................................16
Aantekeningen: overeenkomsten handelingsonbekwaam en verkeersopvattingen. .17
Aantekeningen: overeenkomsten in de zorg.............................................................18
Aantekeningen: civiele aansprakelijkheid..................................................................21
K | C10 | Recht | Privaatrecht in de gezondheidszorg...................................................24
Aantekeningen: een vonnis met mensenrechtelijke aspecten in een overeenkomst.24
Aantekeningen: schadeplichtigheid...........................................................................24
Aantekeningen: schuld en risicoaansprakelijkheid....................................................25
Aantekeningen: Kelly-arrest......................................................................................28
K | WG11 | Recht | Bestuursrecht in de gezondheidszorg.............................................29
Aantekeningen: introductie in het bestuursrecht......................................................29
Aantekeningen: bestuursorgaan, belanghebbende en legaliteitsbeginsel.................31
K | WG12 | Recht | De functie van rechtspraak in de gezondheidszorg.........................34
Aantekeningen: procesrecht......................................................................................34
Aantekeningen: burgerlijk procesrecht......................................................................34
Aantekeningen: bestuursprocesrecht........................................................................34
Aantekeningen: alternative dispute resolution..........................................................35
K | C19 | Recht | Bestuursrecht in de gezondheidszorg.................................................36
Aantekeningen: besluiten.......................................................................................... 36
1
, Aantekeningen: normen en beginselen in het bestuursrecht....................................38
K | WG14 | Recht | Gezondheidsrecht...........................................................................42
Aantekeningen: de Europese Unie met iconen..........................................................42
Aantekeningen: Verenigde Naties.............................................................................43
Aantekeningen: werkgroep.......................................................................................44
Rechten aantekeningen hoorcolleges............................................................45
Wet- en regelgeving (09-09-24)....................................................................................45
Rechten (16-09-24)....................................................................................................... 46
Verdiepingscollege aansprakelijkheid en overeenkomstenrecht (30-09-24).................47
Bestuursrecht (15-10-24)..............................................................................................48
Rechten/ beleid en recht uitwerking leerdoelen.............................................50
K | WG1 | Recht | Inleiding gezondheidsrecht...............................................................50
K | WG3 | Beleid en recht | Gezondheidszorgbeleid en grondrechten: close reading....51
K | WG6 | Recht | Privaatrecht in de gezondheidszorg..................................................53
K | WG11 | Recht | Bestuursrecht in de gezondheidszorg.............................................56
Bijeenkomst 'K | C18 | Bestuursrecht in de gezondheidszorg' is het college dat hoort bij
deze WG....................................................................................................................... 59
K | WG12 | Recht | De functie van rechtspraak in de gezondheidszorg.........................60
Bijeenkomst K | C19 | Invloed van het procesrecht op het Nederlandse zorgstelsel' is
het colleges dat hoort bij deze WG...............................................................................62
K | WG14 | Recht | Gezondheidsrecht...........................................................................62
Bijeenkomst 'K | C22 | Gezondheidsrecht' is het college dat hoort bij deze WG...........64
K | WG15 | Beleid en Recht | Van 'street' level naar 'screen' en 'system'
level bureaucrat: digitalisering van de verzorgingsstaat..............................................64
Economie aantekeningen kennisclips en werkgroepen...................................66
K | C4 | Economie | Solidariteit, collectieve financiering en schaarste in de zorg..........66
Aantekeningen: financiering & ontwikkeling van de zorguitgaven............................66
Aantekeningen: stijgende zorguitgaven: oorzaken & gevolgen.................................66
Aantekeningen: uitgavenbeheersing & kiezen in de zorg..........................................68
Samenvatting videocolleges......................................................................................69
K | C8 | Economie | Marktfalen en overheidsingrijpen vanwege tekortkomingen bij de
vraag naar gezondheid en zorg....................................................................................70
Aantekeningen: marktwerking en prijsmechanisme..................................................70
Aantekeningen: tekortkomingen vraag naar gezondheid en zorg.............................71
Aantekeningen: elasticiteiten....................................................................................72
K | C9 | Economie | Marktfalen en overheidsingrijpen vanwege dominante
marktposities, ‘adverse selection’ en ‘moral hazard’....................................................74
Aantekeningen: imperfecte marktwerking in de zorg................................................74
Aantekeningen: voor- en nadelen van zorgverzekeringen.........................................74
Aantekeningen: overheidsingrijpen op zorgmarkten en overheidsfalen....................75
K | C14 | Economie | De structuur en financiering van de langdurige zorg...................77
Aantekeningen: hoofdlijnen en internationaal perspectief........................................77
Aantekeningen: gevolgen van vergrijzing voor de langdurige zorg...........................77
Aantekeningen: houdbaarheid en hervorming langdurige zorg.................................78
Aantekeningen: kenmerken en knelpunten nieuw stelsel langdurige zorg................79
Aantekeningen: samenvatting en uitdagingen voor de toekomst.............................82
2
, K | C13 | Economie | De structuur en financiering van de curatieve zorg.....................84
Aantekeningen: gereguleerde marktwerking en concurrentiemodaliteiten...............84
Aantekeningen: zorgverzekeringswet.......................................................................84
Aantekeningen: belangrijke uitdagingen...................................................................86
K | WG10 | Beleid en Economie | Commissie Dekker (1987).........................................87
Aantekeningen: Commissie Dekker (1987)...............................................................87
K | C17 | Economie | Historische ontwikkeling van het Nederlandse zorgstelsel:
curatieve zorg 1900-heden........................................................................................... 89
Aantekeningen: historische ontwikkeling van het Nederlandse zorgstelsel: curatieve
zorg 1900-heden....................................................................................................... 89
K | WG13 | Beleid en Economie | Inperking van de vrije artsenkeuze: asociaal of een
goede keuze?................................................................................................................ 92
Inperking van de vrije artsenkeuze: asociaal of een goede keuze?...........................92
K | C21 | Economie | Ontwikkeling doelmatigheidsprikkels in de curatieve zorg: 1990 -
heden........................................................................................................................... 94
Aantekeningen: ontwikkeling doelmatigheidsprikkels in de curatieve zorg: 1990-
heden........................................................................................................................ 94
Aantekeningen: doelmatigheidsprikkels voor zorgverzekeraars................................95
Aantekeningen: selectieve zorginkoop......................................................................96
Bekostiging: waar komen we vandaan?....................................................................97
Aantekeningen: bekostiging: waar staan we nu?......................................................98
K | C24 | Economie | Nederlandse zorgstelsel in internationaal perspectief................101
Aantekeningen: typologieën van zorgstelsels: curatieve zorg.................................101
Aantekeningen: prestaties van het Nederlandse zorgstelsel...................................101
Aantekeningen: is er één ideaal zorgstelsel?...........................................................103
Economie aantekeningen hoorcolleges........................................................104
Solidariteit, collectieve financiering & schaarste in de zorg (10-09-24)......................104
Verdiepende bestuurswetenschappen (10-09-24)......................................................104
Markfalen en overheidsingrijpen vanwege tekortkomingen bij de vraag naar
gezondheid (19-09-24)...............................................................................................105
Marktfalen en overheidsingrijpen vanwege dominante marktposities, ‘adverse
selection’ en ‘moral hazard’ (26-09-24)......................................................................106
Structuur en financiering van de curatieve zorg (op genezing gerichte zorg) (03-10-24)
................................................................................................................................... 107
Structuur en financiering van de langdurige zorg (03-10-24).....................................108
Ontwikkeling doelmatigheidsprikkels in de curatieve zorg: 1990 – heden (21-10-24) 109
Het Nederlandse zorgstelsel in internationaal perspectief (22-10-24)........................111
Economie/ beleid en economie uitwerking leerdoelen...................................115
K | WG2 | Economie | Solidariteit, collectieve financiering en schaarste in de zorg....115
K | WG4 | Economie | Marktfalen en overheidsingrijpen vanwege tekortkomingen bij de
vraag naar gezondheid en zorg..................................................................................118
K | WG5 | Beleid en Economie | Marktfalen & overheidsingrijpen: Liberalisering van de
mondzorg................................................................................................................... 120
K | WG8 | Economie | De structuur en financiering van de curatieve zorg & de
langdurige zorg........................................................................................................... 124
K | WG10 | Beleid en Economie | Commissie Dekker (1987).......................................134
K | WG13 | Beleid en Economie | Inperking van de vrije artsenkeuze: asociaal of een
goede keuze?.............................................................................................................. 136
3
,Beleid aantekeningen kennisclips en werkgroepen......................................138
K | C5 | Beleid | Beleid & bestuur in de zorg: een verkenning.....................................138
Aantekeningen: zorg als publiek probleem..............................................................138
Aantekeningen: inleiding bestuurswetenschappen.................................................143
K | WG7 | Beleid | Bestuurskundige kaart van de gezondheidszorg in Nederland.......146
Bestuurskundige kaart van de gezondheidszorg in Nederland................................146
K | WG9 | Beleid | Street level bureaucracy................................................................151
Street level bureaucracy......................................................................................... 151
Vragen bij de werkgroep......................................................................................... 151
K | C15 | Beleid | Wicked problems en netwerk governance.......................................154
Aantekeningen: wicked problems en netwerk governance......................................154
K | C16 | Beleid | Institutionele verandering van en in de zorg....................................156
Aantekeningen: institutionele verandering van en in de zorg.................................156
K | WG15 | Beleid en Recht | Van 'street' level naar 'screen' en 'system' level
bureaucrat: digitalisering van de verzorgingsstaat.....................................................159
Van ‘street’ level naar ‘screen’ en ‘system’ level bureaucrat: digitalisering van de
verzorgingsstaat...................................................................................................... 159
Beleid aantekeningen hoorcolleges.............................................................162
Verdieping gezondheid als publiek probleem (17-09-24)............................................162
Verdiepingscollege zorgbeleid en beleidsprocessen (30-09-24).................................162
Beleidsvorming en -uitvoering: who/what sets the agenda? (1-10-24).......................165
Institutionele verandering van en in de gezondheidszorg (10-10-24).........................166
Historische ontwikkeling van het Nederlandse zorgstelsel (10-10-24)........................167
Actualiteitencollege (17-10-24)...................................................................................168
Invalshoek: juridisch en beleidsmatig perspectief (22-10-24).....................................169
Beleid uitwerking leerdoelen.......................................................................171
K | WG7 | Beleid | Bestuurskundige kaart van de gezondheidszorg in Nederland.......171
K | WG9 | Beleid | Street level bureaucracy................................................................175
4
,Rechten aantekeningen kennisclips en
werkgroepen
K | WG1 | Recht | Inleiding in het (gezondheids)recht
Aantekeningen: wat is recht?
Recht = het object van rechtsgeleerdheid en bestaat uit:
- Rechtsregels: bieden niet altijd de uitweg in een conflict, soms
bijzonder geval dat rechter nog nooit heeft gezien
- Rechtsbeginselen: geven zin en betekenis aan rechtsregels
- Rechtvaardigheid
Functies en nut
- Ordening: zorgen dat er regels zijn zodat er geen chaos komt
- Correctie/handhaving: recht biedt veiligheid
- Uitdrukking morele en culturele waarden: wat belangrijk is in de
maatschappij
- Geschilbeslechting = het identificeren, analyseren en oplossen
van conflicten op een manier die de belangen van alle betrokken
partijen respecteert en de voortgang van het
aanbestedingsproces niet belemmert
- Regelend
- Maatschappelijke ontwikkelingen
- Veiligheid
- Zekerheid/voorspelbaarheid
- Schept ruimte voor vooruitgang
- Bescherming van kwetsbaren
- Zonder recht ontstaat chaos, strijd, vernietiging
Eigenschappen recht
- Rechtsfiguren = vormen waarin het recht zich kan voordoen
- Rechten, vooral redeneren, consistentie
- Weinig met statistiek en kwantiteit
- Interpretatie, taalgerichtheid
- Fundament van rechtsbeginselen vs bottom-up: welke
regelgeving moet er ontstaan om toch de casus op te kunnen
lossen
Aantekeningen: indelingen in het recht
Nationaal recht = alle wetten die Nederland heeft vastgesteld en
binnen de Nederlandse grenzen gelden
- Publiekrecht
- Privaatrecht
Internationaal recht = verder dan het nationaal recht
- Internationaal publiekrecht: recht tussen staten onderling
5
, - Internationaal privaatrecht
Superinternationaal recht = recht dat afkomstig is van
organisaties die van de staten hun eigen regelgeving en
rechtsprekende bevoegdheid hebben gekregen
Publiekrecht = regelt de verhouding tussen de overheid en de
maatschappij
- Staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht
Privaatrecht (burgerlijk/civiel recht) = regelt de betrekking tussen
personen met inbegrip van wat hen toebehoort
Staatsrecht = regelt de inrichting en de bevoegdheden van de
staat en zijn onderdelen
- Beperkingen door grondrechten in te voeren
- Deel van staatsrecht te vinden in grondwet
Bestuursrecht of administratief recht = overheid bemoeit zich
actief met de samenleving
- Hoe op een fatsoenlijke manier wordt omgegaan met een burger
Strafrecht = omschrijft welke gedragingen in welke
omstandigheden strafbaar zijn
- Handhaven openbare orde
- Bescherming maatschappij tegen misdaad
Privaatrecht = regelt verhoudingen tussen personen onderling
- Rechten en plichten
Materieel recht (inhoudelijke regels) = bevoegdheden en
verplichtingen van deelnemers
Formeel recht (procesrecht, vormvoorschriften, spelregels)
Dwingend recht = regels waarvan niet mag worden afgeweken
Regelend recht/aanvullend recht = regels waarvan wel kan
worden afgeweken
Gezondheidsrecht
- Zorgverleningsrecht = tussen zorgaanbieder en patiënt
- Zorgverzekeringrecht = tussen patiënt en zorgverzekeraar
- Zorgfinancieringsrecht = tussen zorgverzekeraar en
zorgaanbieder
6
,Aantekeningen: rechtsbronnen
Positief recht (in Nederland) = het geheel van rechtsregels en
voorschriften dat op dat moment in Nederland geldt
Rechtsbeginselen
- Negatief: niet geschikt als richtlijn, niet onmiddellijk betrekking
tot menselijke gedragingen
- Positief: geven zin en betekenis aan rechtsregels
Wetten
- Regels die voor iedereen gelijk gelden
- Hiërarchie van de wetgeving: wet in formele zin algemene
maatregel van bestuur (AMvB) ministeriële regeling
provinciale verordening gemeentelijke verordening
Volkenrechtelijke verdragen en besluiten
- Voor gezondheidszorg: verdragen die mensenrechten bevatten
- Belangrijk is dat mensenrechten voor iedereen gelden
- Belangrijke verdragen in de gezondheidszorg: het verdrag ter
bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden, internationaal verdrag in zaken de burgerlijke rechten
en publieke rechten, internationaal verdrag in zaken
economische, sociale en culturele rechten en de algemene
verordening gegevensbescherming
Jurisprudentie = geheel van uitspraken van rechters, die naar
aanleiding van een concrete beslissing worden geformuleerd
- Conflictsituatie waarin de letter van de wet geen oplossing biedt
- Rechter moet beoordelen hoe de wet in die situatie het beste kan
worden uitgelegd
- Uitleg van wetgeving in een specifieke situatie waarin de normale
wet geen uitgang biedt
Gewoonte
- Bijvoorbeeld de gebruikelijke zorg, de zorg die we verwachten in
een bepaald moment
- Wat binnen onze normen en waarden valt
Doctrine = consistente uitleg van regels en beginselen
Richtlijnen, protocollen, gedragsregels, verenigingsregels
Welke rechtsregels op een bepaald moment in een bepaald gebied?
rechtsbronnen
Ratificatie = het bekrachtigen/erkennen van (partij worden bij) een
internationaal verdrag.
7
, Stelling: het gezondheidsrecht is niks anders dan een rechtsgebied
waarin gebruik wordt gemaakt van de klassieke rechtsgebieden.
8
,K | C3 | Recht | Inleiding in het (gezondheids)recht
Aantekeningen: trias politica
Voorkomen dat één orgaan de gelegenheid heeft alle macht naar
zich toe te trekken
Wetgevende macht, uitvoerende macht, rechtsprekende macht
Checks and balances
- Checks: houden van toezicht van ene orgaan op het andere
- Balances: bevoegdheden gelijk verdeeld
Trias Politica in Nederland
Geen volledige scheiding
Montesquieu
9
, K | WG3 | Beleid en Recht | Gezondheidszorgbeleid en
Grondrechten: close reading
Aantekeningen: verdragen
Volkenrechtelijke verdragen en besluiten
- Verdragen waarbij staten onderling regels en wetten maken
- Bilateraal: tussen twee landen
- Multilateraal: tussen meer dan twee landen
- Voorbeelden: EU, VN
- Landen die bij een verdrag aansluiten geven bepaalde organen
en organisaties taken
- Voor gezondheidszorg: verdragen die mensenrechten bevatten
VN-mensenrechtenverdragen
Raad van Europa: mensenrechtenverdragen
Totstandkoming verdragen
- Ondertekenen verdrag
- Verdrag door nationale procedure heen
- Verdrag moet goedgekeurd worden
- Als verdrag goedgekeurd wordt moet het geratificeerd worden
Verhoudingen verdragen en nationale rechtsorde
- Monisme: zodra een verdrag waarbij NL partij is bekend wordt
gemaakt en in werking treedt, maakt het ook meteen deel uit van
de Nederlandse rechtsorde
- Dualisme: moet eerst worden omgezet naar nationale regels
Art. 93 Grondwet
- Bepalingen van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke
organisaties die naar haar inhoud het ieder kunnen verbinden,
hebben verbindende kracht nadat zij bekend zijn gemaakt = een
ieder verbindende gedragsbepaling
Art. 94 Grondwet
- Binnen het koninkrijk geldende wettelijke voorschriften vinden
geen toepassing, indien deze toepassing niet verenigbaar is met
een ieder verbindende bepalingen van verdragen en van
besluiten van volkenrechtelijke organisaties
Gedragsbepaling boven nationale wet
Het ‘Biogeneeskundeverdrag’ (officieel het ‘Verdrag inzake de
Rechten van de Mens en de Biogeneeskunde’) = een verdrag van de
Raad van Europa, aangenomen in 1997. Het doel is om de
waardigheid, identiteit en rechten van de mens te beschermen in de
context van biomedische ontwikkelingen. Het verdrag reguleert
10
