WEEK 1
1.1 College: Zorg voor Rotterdam
1. Verschillen tussen buurten
Charlois en Feyenoord doen het slechter dan andere buurten, Kralingen en Nesselande
doen het juist heel goed. Ook verschil tussen levensverwachting en gezonde
levensverwachting.
2. Verschillen naar opleidingsniveau
Mensen met een lage opleiding hebben vaker obesitas. Ook roken er meer laagopgeleiden
en hebben ze meer kans op depressies of angststoornissen.
Oorzaken van (on)gezondheid:
● stress
● levensstijl: beweging, voeding
● fysiek werk (arbeidsomstandigheden)
● inkomen (zorgkosten, gezonde voeding, vakantie)
● genetisch
● toegang tot zorg (NL en internationaal)
● milieu (luchtkwaliteit)
● netwerk (mensen om je heen)
● cultuur (eetgewoonten)
● voorlichting (gewoonten aan- en afleren, kennis)
● voorkomen van ziekte: vaccinaties
● hygiëne (infecties)
Nationaal preventieakkoord: roken, overgewicht, problematisch alcoholgebruik
Gezondheid is datgene dat je het gevoel geeft, dat het nu de mooiste tijd van het jaar is.
1.4 College: Gezondheid & Zorg, uitdagingen in de zorg en academische blik hierop
Hippocrates & Galenus:
- vier lichaamssappen (humores) in het menselijk lichaam (slijm, bloed, zwarte gal,
gele gal)
- gezondheid= evenwicht van deze vier sappen
- Daarna ook koppeling met aarde, water, lucht en vuur maar ook heet, droog, vochtig,
koud.
- overheersing 1 element bepaalde iemands gemoedstoestand en lichamelijke
gesteldheid.
- gebruik van voeding om tegengestelde kwaliteiten te compenseren. Dus bijv. bij
zwarte gal luchtig voedsel eten om zwarte gal tegen te gaan.
- in de middeleeuwen: aderlaten om van slechte lichaamssappen af te komen
Afkeer Galenus (16e en 17e eeuw):
, - Paracelsus: zout, zwavel, kwik; chemicaliën als middel om balans in lichaam te
herstellen
- Vesalius: Anatomie van de mens, relatie bepaalde afwijkingen en ziekte (bijv.
verlamming)
- Harvey: Ontdekking bloedsomloop
Humores kom je tegenwoordig nog steeds tegen in persoonlijkheid en gedragsstijl.
Opkomst moderne geneeskunde:
- De ontwikkeling van het begrip van gezondheid en de invloed van zorg aan de hand
van empirisch onderzoek naar mortaliteit. Grofweg 3 fasen in sterftereductie:
- fase 1: Verbeterde voeding (James Lind, onderzoek naar scheurbuik, hij gebruikte
voor het eerst een Randomised Controled Trial)
- fase 2: Steeds meer inzicht in omstandigheden waaronder epidemieën zich
afspeelden. Verbeterde openbare volksgezondheidvoorzieningen (sanitaire
revolutie): voedselhygiëne, waterzuivering en riolering. Cholera, John Snow
- fase 3: doorgronden ziekteprocessen en ontwikkeling therapeutische toepassingen.
Medisch technologische innovaties: nieuwe vaccins (o.a. mazelen, polio) en
antibiotica. Volop inzet op biomedische kijk op gezondheid.
Lalonde rapport:
- Focus op biomedische zorgsysteem is verkeerd als je de gezondheid van mensen
wilt verbeteren.
- Aandacht voor het concept health field: determinanten van gezondheid (bijv. leefstijl,
voorzieningen gezondheidszorg, omgeving, biologische factoren etc.)
- Voorbeeld: Astma
● Omgeving: luchtzuiverheid, mensen om je heen die roken, pollen, huisstofmijt
● Biologische factoren: erfelijkheid, genetica
● Leefstijl: roken, beweging, voeding
● Voorzieningen gezondheidszorg: puffer, toegang tot adequate hulp
Factoren zijn van invloed op elkaar: bijv. overgewicht en voeding
- RIVM maakt ook nog modellen o.b.v. Lalonde
Thomas McKeown: reductie sterfte voornamelijk door voeding
Uitdagingen in de zorg:
- rol van de overheid (verantwoordelijkheden van verschillende partijen)
- kosten/financiering
- kwaliteit
- steeds hogere levensverwachting
- marktwerking
- aantrekkelijk houden om te werken in de zorg
- samenwerken tussen verschillende zorgverleners
- toegankelijkheid van de zorg (ook langere wachttijden)
- technologische ontwikkelingen
- Waar is de grens? Heeft het nog zin om iemand te behandelen?
- privacy
,Een (mogelijke) no-deal Brexit:
- problemen met medicatie in Nederland (oplossing evt. ergens anders vandaan halen
of zelf gaan maken)
- UK gaat fabriek maken in EU, tijdelijke vergunning voor transport vanuit UK
- medische hulpmiddelen worden niet meer goedgekeurd (binnen EU mogen alle
medische hulpmiddelen met CE certificering uitgewisseld en gebruikt worden)
- 5% van zorgpersoneel in UK komt uit EU, zonder oplossing dus personeelstekort in
UK.
Personeelstekort:
- personeel uit buitenland halen (kan alleen binnen EU)
- stimulatie voor werken in de zorg (financiële prikkel)
- tekort aan specialisten ouderengeneeskunde (probleem: extra plekken bij de
opleiding werden niet vervuld, artsen willen geen specialist ouderengeneeskunde
worden.) Evt. dus niet meer in elke zorginstelling een specialist
ouderengeneeskunde maar meerdere zorginstellingen samen 1 specialist.
- Zeeland: In de zomer gaan huisartsen weg maar er komen veel toeristen. Oplossing:
huisartsen vragen in Zeeland op vakantie te komen in een villa (gratis) als je 3
diensten in de week draait.
Technologie in de zorg:
- da Vinci robot bij operatie voor prostaatkanker (kost 2 miljoen + 2 ton per jaar)
Is het wel kosteneffectief?
- apps: Skin Vision (misschien dus ooit wel dr. on demand)
- Artificial Intelligence: zelflerende robot
- WC´s die urine analyseren
- nanorobots: gaan je lichaam in en detecteren vanalles (nu al gebruikt bij sommige
vormen van kanker)
1.5 College: Solidariteit, collectieve financiering en schaarste in de zorg.
¨De waarde van een mensenleven is oneindig, maar het budget is dat niet.¨
→ schaarste (meer vraag dan aanbod)
Financiering van de gezondheidszorg:
- Solidariteit: via een voor iedereen verplichte en toegankelijke zorgverzekering
- private goederen vs. collectieve voorzieningen
- Gezondheidszorg is collectieve voorziening:
● weinig vrijheid consumenten bij gezondheidszorg (angst voor ongewenste
tweedeling)
● financiering zorguitgaven via verplichte premies (er is sprake van
geoormerkte belastingen)
private goederen: je kunt zelf bepalen waar je je geld aan uitgeeft (bijv. aanschaf laptop)
premie: vooraf bepaald waar het geld naartoe gaat
solidariteit: gezonde mensen betalen de zorgkosten van zieke mensen, rijke mensen betalen
, meer dan arme mensen
Uitgaven aan gezondheidszorg:
- Omzet van zorgaanbieders, maar ook uitgaven aan medicijnen en hulpmiddelen.
- Verschillende definities:
● CBS: zowel privaat als collectief gefinancierde uitgaven aan de
gezondheidszorg
● VWS: alleen collectief gefinancierde uitgaven aan gezondheidszorg
● OECD: internationaal vergelijkbare eigen definities
- Rekening houden met stijging in welvaart:
● zorgquote = zorguitgaven als % van Bruto Binnenlands Product
(bbp is totale waarde van alle in een land geproduceerde goederen en
diensten)
Uitgavenplafond zorg (=BKZ):
- Afspraak tussen coalitiepartijen over beschikbare ruimte voor collectieve financiering
van de gezondheidszorg.
● sinds 1994 bij elke kabinetsformatie
● onderscheid bruto- en netto-zorguitgaven (bruto = inclusief eigen
betalingen aan collectieve zorg, bijv. eigen risico)
- Als zorguitgaven > begroot, dan moet minister VWS maatregelen nemen
● Bruto zorguitgaven 2019: €79.700.000.000 (27% van totale uitgaven
Rijksoverheid in 2019)
● 66% Zorgverzekeringswet, 31% Wet langdurige zorg, 3%
begrotingsgefinancierd (waarvan 2% Wmo)
Uitgavenstijging (oorzaken):
- Vergrijzing is zeker een factor maar lang niet de enige!
Stijging zorguitgaven: vraagzijde
- Aandeel ouderen in bevolking neemt toe
● vergrijzing en stijgende levensverwachting
- verandering epidemiologie: meer chronische ziekten
- voortschrijdende medicalisering
- consumenten stellen steeds hogere eisen
- meer welvaart leidt tot meer vraag naar zorg
- prijsongevoelige vraag door grotendeels collectieve financiering
● Verplichte sociale ziektekostenverzekering en lage eigen betalingen
Stijging zorguitgaven: aanbodzijde
- Voortgang medische wetenschap en techniek
- Informatievoorsprong van zorgaanbieders
● risico op aanbodgeïnduceerde vraag
- Machtspositie zorgaanbieders bij tariefonderhandelingen
- Productiviteitsontwikkeling lager in de zorg dan in andere sectoren
● kostenziekte in de gezondheidszorg (Baumol´s cost disease)
→ arbeid kan niet worden vervangen door kapitaal
