Taak 3B: De ontwikkeling van het brein: van conceptie
tot de jonge volwassenheid
De prenatale ontwikkeling van de hersenen – Johnson (1997)
Ontwikkeling van het brein
- Geboorte: hersenen wegen 25% van het uiteindelijke volwassen gewicht
- 2 jaar oud: hersenen wegen 75% van het uiteindelijke volwassen gewicht
- De laatste drie prenatale maanden en de eerste twee jaar na de geboorte groeien de
hersenen
- Tussen de zevende prenatale maand en de eerste verjaardag van een kind nemen de
hersenen in gewicht toe met ongeveer 1,7 gram per dag (meer dan een milligram per
minuut)
- Hersengroeispurt (= de periode tussen de zevende prenatale maand en twee jaar oud
wanneer meer dan de helft van het uiteindelijke hersengewicht van het kind wordt
gewonnen)
Neurale ontwikkeling en plasticiteit
- Synaps (= de verbindingsruimte tussen de ene zenuwcel (neuron) en de andere)
- Neuronen (= zenuwcellen die neurale impulsen ontvangen en doorgeven)
- Hippocampus (= een gebied van de hersenen dat belangrijk is voor leren en geheugen)
- Glia (= zenuwcellen die neuronen voeden en deze omsluiten in isolerende omhulsels van
myeline)
Neuronen zijn de basiseenheid van de hersenen en het zenuwstelsel. Ze worden geproduceerd in de
neurale buis van het zich ontwikkelende embryo. Vanuit daar migreren ze langs paden die zijn
vastgelegd door een netwerk van geleidende cellen om de belangrijkste delen van de hersenen te
vormen. De overgrote meerderheid van de neuronen die iemand ooit zal hebben zijn al gevormd aan
het einde van het tweede trimester van de zwangerschap, nog voordat de groeispurt in de hersenen
is begonnen. Een belangrijke bijdrage aan de hersengroeispurt is de ontwikkeling van glia. Glia is veel
talrijker dan dat neuronen zijn.
, Neurale ontwikkeling: celdifferentiatie en synaptogenese
- Synaptogenesis (= vorming van verbindingen (synapsen) tussen neuronen)
- Plasticiteit (= veranderingsvermogen; een ontwikkelingsstaat die potentieel gevormd kan
worden door ervaring)
- Synaptic pruning (= neuronen die minder gestimuleerd worden waardoor ze hun synapsen
verliezen)
Neuronen kunnen gespecialiseerde functies aannemen. Als een neuron dat normaal zou migreren
naar het visuele gebied van de hersenen in plaats daarvan wordt getransplanteerd naar het gebied
dat het gehoor regelt, zal het veranderen in een auditief neuron in plaats van een visueel neuron.
Individuele neuronen hebben dus het potentieel om elke neurale functie te dienen, en de functie die
elke dient, hangt af van waar het terecht komt. Ondertussen verloopt het proces van synaptogenese
snel tijdens de hersengroeispurt. Hierdoor heeft de gemiddelde baby veel meer neuronen en neurale
verbindingen dan volwassenen. De reden is dat neuronen die zich succesvol verbinden met andere
neuronen die verdringen die dat niet doen, zodat ongeveer de helft van de neuronen die vroeg in het
leven worden geproduceerd, ook vroeg sterven. Overlevende neuronen vormen honderden
synapsen, waarvan er vele zullen verdwijnen als het neuron niet goed wordt gestimuleerd. Wat hier
gebeurt, weerspiegelt de opmerkelijke plasticiteit van de hersenen van een baby. Vermoedelijk
blijven de neuronen en synapsen die meestal worden gestimuleerd functioneren. Andere
overlevende neuronen die minder gestimuleerd worden, verliezen vaak hun synapsen en staan in
reserve om hersenletsel te compenseren of om nieuwe vaardigheden te ondersteunen.
Neurale plasticiteit: de rol van ervaring
Neuronen die niet goed worden gestimuleerd zullen degenereren. Door baby’s bloot te stellen aan
verrijkte omgevingen die een grote verscheidenheid aan stimulatie bieden wordt de neurale
ontwikkeling bevorderd. Uit onderzoek blijkt dat kinderen uit een huishouden met een hoge SES een
groter hoofdomtrek hebben dan kinderen uit een huishouden met een lage SES. Hoofdomtrek is een
indicator van de hersengrootte. Dus genen geven wel een ruwe richtlijn over hoe de hersenen
moeten worden geconfigureerd, maar vroege ervaring bepaald grotendeels de specifieke
architectuur van de hersenen.
Hersendifferentiatie en groei
- Cerebrum (= het hoogste hersencentrum; omvat zowel hersenhelften als de vezels die ze
verbinden)
- Cerebrale cortex (= hersenschors; de buitenste laag van de hersenschors die betrokken is bij
vrijwillige lichaamsbewegingen, perceptie en hogere intellectuele functies zoals leren,
denken en spreken)
Niet alle delen van de hersenen ontwikkelen zich in hetzelfde tempo. Bij de geboorte zijn de meest
ontwikkelde gebieden de lagere (subcorticale) hersencentra, die bewustzijnstoestanden, aangeboren
reflexen en vitale biologische functies (bijvoorbeeld spijsvertering, ademhaling en eliminatie)
regelen. Rondom deze structuren bevinden zich het cerebrum en de cerebrale cortex, die gebieden
die het meest direct betrokken zijn bij vrijwillige lichaamsbewegingen, perceptie en hogere
intellectuele activiteiten (bijvoorbeeld leren, denken en taal). De eerste gebieden van het cerebrum
die volwassen worden, zijn de primaire motorische gebieden (bijvoorbeeld zwaaien met de armen)
en de primaire sensorische gebieden (bijvoorbeeld zien, horen, ruiken, proeven). Wanneer baby’s zes
maanden oud zijn, hebben de primaire motorische gebieden van de cerebrale cortex zich zo
ontwikkeld dat ze nu de meeste bewegingen van het kind aansturen. Pasgeboren reacties
(bijvoorbeeld de handpalmgreep) zouden nu verdwenen moeten zijn, wat aangeeft dat de hogere
corticale centra de juiste controle over de meer primitieve subcorticale gebieden van de hersenen
aannemen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 963. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
