PROBLEEM 4
Leerdoelen:
1. Wat zijn de regels m.b.t. toezicht?
2. Wat zijn de regels m.b.t. handhaving?
Bronnen:
- H.E. Bröring e.a., Bestuursrecht Deel I: H14, 15, 16
- Öztürk
- Handdoekautomaat
- WAV-boete
- Ontmanteling hennepkwekerij
- Meerpaal Zaandam
- Intrekken marktvergunning
LEERDOEL 1 WAT ZIJN DE REGELS M.B.T. TOEZICHT?
Inleiding
Wanneer een wetgever of een bestuursorgaan recht vormt, dan moeten deze rechtsnormen ook
worden nageleefd. Als in een bestuursrechtelijke regeling bepaalde gedragingen van de burgers zijn
verboden of aan de burgers verplichtingen zijn opgelegd, heeft de wetgever meestal de overtreding
van zulke voorschriften ook strafbaar gesteld. Strafvervolging kan dan plaatsvinden via het ‘reguliere
strafrecht’.
Strafrechtelijke sancties zijn echter niet voldoende om de handhaving van het bestuursrecht te
verzekeren. Deze sancties zijn in beginsel gericht op bestraffing van de overtreder en in dat opzicht
beperkt.
Er moeten ook op een effectieve wijze sancties kunnen worden opgelegd die primair gericht zijn op
stopzetting of ongedaanmaking van de overtreding.
9 Denk daarbij aan het beëindigen van illegale lozingen van afvalstoffen in oppervlaktewateren
of de verwijdering van een illegaal gebouwd bouwwerk.
9 Bestuursorganen van provincies en gemeenten hebben daarom de bevoegdheid gekregen
om (zonder voorafgaande toestemming van de rechter) een last onder bestuursdwang of een
last onder dwangsom op te leggen ter handhaving van de regels die deze besturen o.g.v. de
wet moeten uitvoeren (art. 125 Gemw, art. 122 Provw en art. 5:32 Awb).
9 Aan andere bestuursorganen (zoals ministers) worden deze bevoegdheden in bijzondere
wetten toegekend (bijv. art. 5.15 Wabo).
9 Een ander veelvoorkomend handhavingsinstrument is de inttrekking van een begunstigende
beschikking (zoals een vergunning) vanwege niet-naleving van bepaalde aan die beschikking
verbonden voorschriften.
De aandacht voor (bestuurlijke) handhaving is steeds meer toegenomen. De reden daarvoor was
handhavingstekort. Daarvan is sprake als rechtsnormen worden geschonden en er handhavend moet
worden opgetreden, maar het bevoegde bestuursorgaan niet wil of niet kan handhaven. Daarom
moest handhaving worden bevorderd.
Vanwege het handhavingstekort werd de bestuurlijke boete ingevoerd.
• De reden voor invoering van deze bestraffende sanctie is o.m. dat de strafrechtelijke vervolging
van overtreding van bestuursrechtelijke voorschriften niet altijd prioriteit heeft bij het OM.
• Bij lichte overtredingen weegt verder zwaar dat de bestuurlijke boete in vergelijking met de
strafrechtelijke handhaving een sneller en minder omslachtig instrument is.
1
, De sancties die bestuursorganen zelf opleggen, worden bestuurlijke sancties genoemd. In de Awb
wordt een bestuurlijke sanctie gedefinieerd als een ‘door een bestuursorgaan wegens een overtreding
opgelegde verplichting of onthouden aanspraak’ (art. 5:2 lid 1 sub a Awb)
Bestuursrechtelijke wetgeving verschaft bestuursorganen instrumenten om naleving van bestuursrecht
te bewerkstelligen. Deze instrumenten zijn beperkt tot bestuursrechtelijke sanctiebevoegdheden. Zij
omvatten ook het toezicht dat bestuursorganen kunnen uitoefenen op de naleving van de bij of
krachten de wet gestelde voorschriften en van de bij beschikking individueel opgelegde
verplichtingen.
9 Een belangrijk doel van toezicht is de vaststelling van overtredingen.
9 Wordt tijdens het uitvoeren van toezicht een overtreding geconstateerd, dan kan tegen die
overtreding worden opgetreden door bijv. een last onder dwangsom of een last onder
bestuursdwang op te leggen.
Een herstelsanctie is gericht op het beëindigen van een illegale situatie. Een bestraffende sanctie is
gericht op het treffen van de dader door hem leed toe te voegen.
Toezicht op de naleving
Toezicht houdt in: het houden van controle op de naleving van wettelijke regels.
9 In de praktijk zijn de activiteiten van toezichthoudende functionarissen niet alleen gericht op
het opsporen van overtredingen, maar ook op het geven van voorlichting en advies ten
behoeve van een juiste naleving van de regelgeving.
o Bijv. een ambtenaar van milieudienst die overleg met een bedrijf voert over wat te doen als een
bepaald zuiveringsapparaat niet functioneert en het enige tijd duurt voordat een nieuw
apparaat is geleverd: minder verontreinigende stoffen inzetten, een gedoogbeschikking
aanvragen of een sanctie opgelegd krijgen?
9 Om adequaat te kunnen handhaven moeten overtredingen kunnen worden geconstateerd.
9 Daarom hebben bestuursorganen en ambtenaren toezichtsbevoegdheden nodig
9 Met deze bevoegdheden kunnen zij bijv. gegevens en informatie verzamelen die voor de
handhaving nodig zijn
Een algemene regeling voor toezicht
In titel 5.2 Awb worden algemene regels gegeven voor het uitoefenen van toezicht op de naleving van
bij of krachtens enig wettelijk voorschrift gestelde voorschriften.
• Sommige toezichtsbevoegdheden zijn nogal verstrekkend dus het is logisch dat niet zomaar
iedereen toezicht mag houden.
Art. 5:11 Awb → toezichthouder: een persoon, bij of krachtens wettelijk voorschrift belast met het
houden van toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift.
• Als niet anders is bepaald dan heeft de toezichthouder de bevoegdheden en rechten die in
titel 5.2 Awb worden genoemd.
• In de regel zijn toezichthouders ambtenaren
• In het artikel staat ‘personen’ omdat de wetgever niet heeft willen uitsluiten dat ook niet-
ambtenaren met toezichtbevoegdheden worden belast (zoals het geval in art. 34 Wet op de
kansspelen).
• De met strafrechtelijke opsporing belaste ambtenaren vallen o.g.v. art. 1:6 Awb buiten het
bereik van de Awb als zij met opsporing bezig zijn.
Bevoegdheden en rechten van de toezichthouder
In art. 5:15 t/m 5:20 Awb is aangegeven welke bevoegdheden en rechten toezichthouders hebben.
9 De in de Awb aan de toezichthouder toegekende bevoegdheden zijn niet uitputtend bedoeld.
9 In een bijzondere wet kunnen aan een toezichthouder aanvullende bevoegdheden worden
toegekend.
9 Rechten en bevoegdheden kunnen ook worden beperkt (art. 5:15 Awb)
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aylinmali. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.