Over leren onderwijzen en instructie
Studietaak 1 – Evidence-based onderwijs
Leerdoelen:
Aangeven welke leerstrategieën effectief zijn en welke minder effectief zijn en waarom
Kennis over leerstrategieën toepassen in de onderwijspraktijk
Kritisch reflecteren over hoe kennis uit onderzoek onderzocht en geïmplementeerd kan
worden in de onderwijspraktijk
Leertheorieën
Leggen uit welke fenomenen optreden en waarom, en doen voorspellingen, namelijk:
voorspellen van omstandigheden waarin leren optreedt zodat die kennis bij instructie en
begeleiding kan worden toegepast en effectief en efficiënt leren optreedt of verklaren waarom
er wel of niet geleerd werd en wat het resultaat is.
Uitspraken over input (wat zet aan tot leren); middelen; resultaten
Welke leerstrategieën zijn niet effectief en waarom?
Markeren en onderstrepen
Geeft weinig resultaat. Kan effectief zijn bij moeilijke teksten, maar kan het tegenovergestelde geven
bij moeilijkere taken waar conclusies/gevolgtrekkingen geformuleerd moeten worden.
Bij markeren ligt de focus mogelijk op individuele onderwerpen in plaats van op verbanden tussen
onderwerpen.
Samenvatten
Kan effectief zijn voor studenten die al vaardig zijn in het maken van samenvattingen, maar voor de
meesten is uitgebreide instructie nodig.
Herlezen
Herlezen op zichzelf is niet voldoende. Er zijn voldoende andere technieken die effectiever zijn.
Daarnaast is er te weinig experimenteel onderzoek in de onderwijscontext gedaan.
Keyword mnemnotics (ezelsbruggetjes)
Het is veelbelovend voor ezelsbruggetjes of trefwoordvriendelijk materiaal, maar is niet efficiënt. Het is
niet duidelijk of studenten altijd voordeel hebben van ezelsbruggetjes, wanneer ze deze moeten
genereren.
Imaginairy use fot text learning (beeldmateriaal, tekenen etc.)
Hoewel beeldmateriaal het leren van tekstmateriaal kan verbeteren, zijn de voordelen beperkt tot
beeldvriendelijk materiaal.
Welke leerstrategieën zijn gemiddeld effectief en waarom?
Zelfverklaren
Makkelijk toe te passen strategie, waar weinig training voor nodig is. De effectiviteit is bewezen op
verschillende domeinen, verschillende soorten taken en binnen een ruime leeftijdscategorie.
Nadeel is dat het bewijs voor effectiviteit op de lange termijn ontbreekt. Daarnaast lijkt het resultaat
van zelfverklaren vergroot te kunnen worden als er wordt aangeleerd hoe je effectief kunt
zelfverklaren.
Eloborative interrogation (stel jezelf tekens de vraag ‘waarom?’)
Positieve effecten op veel verschillende en brede onderwerpen, maar lijkt minder effectief voor langere
of complexere onderwerpen. Lijkt minder effectief voor studenten met weinig tot geen voorkennis.
Question generation (laat lerende zelf vragen genereren over de stof)
Worked examples (uitgewerkte voorbeelden van opgaven)
De focus ligt op de aanpak ipv op de oplossing. Lerende kan een opgave sneller en beter aanpakken.
Fading (afbouwen van ondersteuning)
,Interleaved practice (variatie van oefeningen, onderwerpen en problemen)
Zichtbare positieve effecten op het leren. Interleaving heeft daarnaast positieve effecten op andere
cognitieve vaardigheden. Maar onderzoek ontbreekt. Instructie of oefening is mogelijk nodig om profijt
uit interleaving te halen.
Welke leertheorieën zijn zeer effectief en waarom?
Distributed practice (spreiden ipv stampen)
Hoe meer er wordt gespreid, hoe meer er blijft hangen. Resultaten zijn ook op de lange termijn
zichtbaar.
Toetsen
Toets als leerinstrument lokt het ophalen van kennis uit. Strategie kan zonder enige oefening gebruikt
worden.
Wat betekent dit voor de leerkracht?
Instructie geven tav inhoud
Instructie geven dmv middelen
Tijd voor instructie
Studietaak 2 – Leertheorieën, leren en kennisopvattingen
Leerdoelen:
Een beschrijving geven van uw eigen opvattingen over wat kennis is en hoe kennis tot
stand komt
Leren definiëren en voorbeelden bedenken van reeds geleerde en nog onbekende
fenomenen
Het onderscheid beschrijven tussen het empirisme en het rationalisme, en de
belangrijkste uitgangspunten van beide stromingen
Het werk van Wundt, Ebbinghaus beschrijven, en weergeven hoe de structuralisten en
functionalisten eraan bijgedragen hebben dat psychologie daadwerkelijk een
wetenschap is geworden
De voornaamste kenmerken weergeven van verschillende onderzoek paradigma’s
Een discussie aangaan over de centrale kenmerken van verschillende methoden om
leren te onderzoeken
Nagaan welke instructieprincipes in meerdere leertheorieën voorkomen.
Uitleggen hoe leertheorieën en de onderwijspraktijk elkaar aanvullen en verfijnen
De verschillen verklaren tussen gedragsgerichte en cognitieve theorieën in relatie tot
het bestuderen van leren
Leren
Leren is een langdurige verandering in gedrag, of in de capaciteit om je in een bepaalde omgeving te
gedragen, wat voortkomt uit oefening of andere vormen van ervaring.
3 criteria voor leren:
- leren houdt verandering in (er vindt verandering plaats)
- leren vindt plaats over langere tijd
- leren vindt plaats door ervaring
De belangrijkste filosofische kennisopvattingen
Empirisme: kennis komt voort uit onze zintuiglijke vermogens.
Rationalisme: Kennis komt voort uit ons vermogen correct te redeneren (ratio).
Wundt en Ebbinghaus
Wundt heeft het eerste psychologische laboratorium geopend in 1879 in Duitsland. Hij wilde ervoor
zorgen dat psychologie een wetenschap werd.
Ebbinghaus, Duitsland (vanaf 1885)
, Ebbinghaus heeft twee belangrijke ontdekkingen gedaan:
- spreiden leidt tot beter leren (distributed practice)
- nonsense syllables: drieletter medeklinker-klinker-medeklinker combinaties
Kritiek: hij gebruikte maar een proefpersoon (hijzelf), daarnaast s het de vraag hoe goed resultaten
van het leren van nonsense syllables betekenisvol leren genereren.
Structuralisme (1900 - 1950)
Het structuralisme komt voort uit de psychologie van Titchener. Structuralisten geloofden dat menselijk
bewustzijn een rechtmatig onderdeel van de wetenschap is. Structuralisten bestudeerde de structuur
of samenstelling van mentale processen.
Structuralisten maakten vaak gebruik van de onderzoeksmethode introspectie. Eigen bewustwording
nagaan, zonder betekenisgeving/interpretatie.
Functionalisme (1900 - 1940)
James en Dewey zijn belangrijke namen binnen het functionalisme. Het functionalisme is de opvatting
dat mentale processen en gedrag zich aanpassen aan de omgeving.
Samenwerking van zintuigen en motoriek.
Onderzoeksmethode: Introspectie. Eigen bewustwordingsproces nagaan, zonder
betekenisgeving/interpretatie.
Onderzoek doen
Stappen:
1. Vanuit geoperationaliseerde definities (bijvoorbeeld motivatie, welbevinden, rekenvaardigheid)
2. Procedure om fenomeen te meten
3. Maten beschrijven
4. Condities / voorwaarden / omstandigheden:
Wat blijft hetzelfde, wat veranderd? Maakt onderzoek representeerbaar
Onderzoek paradigma’s
Type Kwaliteiten .
Correlatie Onderzoekt relaties tussen variabelen
Experimenteel Een of meer variabelen worden gewijzigd en andere variabelen worden vastgesteld
Kwalitatief Betrokken bij beschrijving van gebeurtenissen en interpretatie van betekenissen
Laboratorium Project uitgevoerd in een gecontroleerde omgeving
Veld Project uitgevoerd in een natuurlijke omgeving (school, thuis, werk)
Methoden van beoordeling
Categorie Definitie .
Directe observatie Gevallen van gedrag die leren aantonen
Geschreven feedback Schriftelijke uitvoering op toetsen, huiswerk, verslagen etc.
Mondelinge feedback Verbale vragen, opmerkingen en antwoorden tijdens het leren
Beoordeling door anderen Beoordeling door observatoren van leerlingen over kenmerken die
wijzen op leren
Zelfreflectie Beoordeling van mensen op zichzelf
- Vragenlijsten Schriftelijke beoordeling op onderdelen of antwoorden op vragen
- Interviews Verbale antwoorden op vragen
- Gestimuleerd Kennis ophalen die betrekking heeft op de uitvoering
kennis ophalen
- Hardop denken Hardop verwoorden van gedachten, acties en gevoelens tijdens het
uitvoeren van een opdracht
- Dialogen Gesprekken tussen twee op meer personen
Instructieprincipes die in meerdere leertheorieën voorkomen.
- Lerende maakt progressie via verschillende fasen/stadia van leren.
- Materiaal moet georganiseerd en in kleine stappen aangeboden worden.
- Er moet ruimte zijn voor oefening, feedback en frequente beoordeling. Voornamelijk de rol van
oefenen is van belang.
- Motivatie is van groot belang voor het leren.
