Portfolio
AFP
Inleiding in de
psychiatrie
Amber van den Berkmortel
,Inhoudsopgave
Hoofddoelen:..........................................................................................................................................2
Les 1- Informatie verzamelen, psychiatrisch onderzoek.........................................................................3
Les 2- Het bio psychosociaal model en ontwikkelingspsychologie.........................................................8
Les 3- Behandelvromen en farmacotherapie........................................................................................15
Les 4- Eetstoornissen en Kind en jeugdpsychiatrie...............................................................................25
Les 5- Stress, trauma, dissociatie en hechtingsproblematiek...............................................................36
Les 6- Angst/ OCD.................................................................................................................................48
Les 7- Stemmingsstoornissen...............................................................................................................58
Les 8 – Psychotische stoornissen..........................................................................................................67
Les 9- Persoonlijkheidsstoornissen.......................................................................................................77
Les 10- Verstandelijke beperkingen en psychiatrie..............................................................................81
Les 11- Autisme en ADHD.....................................................................................................................87
Les 12- Ouderenpsychiatrie..................................................................................................................95
Les 13- Verslaving...............................................................................................................................100
Les 14- Suïcidaliteit.............................................................................................................................107
Les 15a en 15b- Psychiatrie en recht, forensische psychiatrie............................................................111
Les 16- Herstel ondersteunende zorg. Oefentoets en evaluatie afgelopen blok................................115
1
,Hoofddoelen:
Je maakt op systematische wijze kennis met psychopathologie bij volwassenen. Je krijgt
hierbij kennis over de meest voorkomende psychiatrische aandoeningen vanuit de DSM-5.
Het is belangrijk dat je algemene basiskennis krijgt over cliënten met deze aandoeningen
waarbij je oorzaken, gevolgen, behandelvormen en verpleegkundige begeleiding kunt
benoemen. Om cliënten met psychiatrische problemen beter te begrijpen is het belangrijk
aangereikte casuïstiek toe te passen, documentaires/ervaringsverhalen/YouTube over
psychiatrische problemen te bekijken en eventueel ervaringen vanuit je omgeving of
medestudenten te bespreken.
2
,Les 1- Informatie verzamelen, psychiatrisch onderzoek
Leerdoelen:
De student:
1. Verzamelt informatie over het algemeen psychisch functioneren van een zorgvrager.
2. De student kan de verschillende domeinen waarop je kan observeren benoemen.
3. De student heeft kennis van het psychiatrisch onderzoek volgens Hengelveld.
4. De student kan het psychiatrisch onderzoek toepassen binnen een casuïstiek.
5. Heeft kennis van de algemene psychiatrie zoals staat beschreven in hoofdstuk 2 van
leerboek psychiatrie.
6. Kan ervaringen, voorkennis benoemen over psychiatrie.
Verzamelt informatie over het algemeen psychisch functioneren van een zorgvrager.
In Nederland worden psychische functies meestal in drie hoofdgroepen van het psychisch
functioneren geordend:
1. Het denken (de cognitieve functies)Deze functies hebben te maken met kennis,
herkenning van dingen en het vermogen om dingen te onderscheiden.
2. Het voelen (affectieve functies)affectieve functies bevatten alle kort- of langdurende
emoties, gemoedstoestanden en gevoelens.
3. Het willen en doen (conatieve functies)Bestaat uit psychomotoriek (geestelijke
gesteldheid uitdrukken in bewegingen), motivatie en gedrag.
De student kan de verschillende domeinen waarop je kan observeren benoemen.
Psychiatrisch onderzoek, bestaat uit observeren en gesprekken voeren.
Observatie:
- Algemene indrukken:
Uiterlijk: gezond of ziek, opvallende uiterlijke kenmerken
(lichaamstype), leeftijdsschatting (kalenderleeftijd conform biologische
leeftijd), verzorging, gelaatsuitdrukking.
Contact en houding: contact maken, contactgroei, handdruk
(slap/stevig/vochtig), oogcontact en houding.
Klachtenpresentatie
Gevoelens en reacties bij de onderzoeker
- Cognitieve functies (denken):
Bewustzijn, aandacht en oriëntatie
Geheugen
Intellectuele functies: bewustzijn, aandacht en oriëntatie, geheugen,
intellectuele functies, voorstelling, waarneming en zelfwaarneming, denken
Voorstelling, waarneming en zelfwaarneming
Denken: vorm en inhoud.
3
, - Affectieve functies (gevoel):
Stemming en affect: Affect (NB op wikipedia wordt gesproken over het klimaat
als stemming en het weer als affect)
Somatische klachten en verschijnselen: stemming en affect, somatische
klachten en verschijnselen
- Conatieve functies (uitingen, vaak onbewust waar je niet zo heel veel invloed op
hebt):
Psychomotoriek: algemeen, mimiek en gestiek en spraak, motivatie en
gedrag.
Motivatie en gedrag
- Persoonlijkheid: persoonlijkheidstrekken, temperament, drijfkracht.
De student heeft kennis van het psychiatrisch onderzoek volgens Hengelveld.
Hengelveld omschrijft in het boek hoe psychische klachten en symptomen worden
onderzocht en genoteerd. Hij wil via observaties laten zien hoe de klachten herkend kunnen
worden, in plaats van het gebruik maken van meetinstrumenten.
Psychiatrisch onderzoek bestaat uit anamnese, heteroanamnese, psychologische
tests/(neuro)psychologisch onderzoek met gebruik van psychiatrische meetinstrumenten.
Deel daarvan kun je als verpleegkundige uitvoeren en bestaat uit verschillende vaste
onderdelen die we één voor één gaan bespreken en daarna mee gaan oefenen
“In het psychiatrisch onderzoek worden op een samenhangende, systematische en
consequente wijze de oorzaken, de symptomen, het beloop en de gevolgen van een
mogelijke psychiatrische stoornis bij een patiënt geëvalueerd. Dit onderzoek moet leiden tot
een gericht behandelvoorstel voor een stoornis.”
De student kan het psychiatrisch onderzoek toepassen binnen een casuïstiek.
Heeft kennis van de algemene psychiatrie zoals staat beschreven in hoofdstuk 2 van
leerboek psychiatrie.
De geschiedenis van de psychiatrisch verpleegkundige is relatief kort 200 jaar geleden heef
er een transformatie plaatsgevonden in de beroepsuitoefening van veredelde
gevangenisbewaarder, via broeder of zuster naar coach. Van respectievelijk oppasser,
verzorger tot hulpverlener die vanuit een psychosociale psychiatrische visie de client en zijn
naastbetrokkenen bijstaat en hen helpt om tot herstel te komen. De (machts)verhouding
tussen ‘zieke’ en hulpverlener is verschoven.
Van de Big-geregistreerde verpleegkundigen is ongeveer 10% werkzaam in de GGZ. De
vakuitoefening van de vp in de ggz is zeer divers, afhankelijk van de plaats en context waar
de zorg wordt geleverd. Zo zijn er:
- Woonbegeleiders in de herstel ondersteunende zorg
- Sociaalpsychiatrisch verpleegkundigen in wijkteams
- Functional Assertive Community Treatment teams (FACT-teams)
- Praktijk Ondersteuners Huisarts (POH)
- Ggz-verpleegkundigen op verschillende klinische afdelingen
- Consultatief psychiatrisch verpleegkundigen in de ziekenhuispsychiatrie
- Casemanagers in de ambulante ggz
- Verpleegkundig specialisten
4
, Werkzaamheden en interventies van een ggz-verpleegkundige:
- Van interventies gericht op herstel tot het bieden van structuur
- Van motiveren tot therapietrouw tot het uitvoeren van een risicotaxatie en het maken
van een veiligheids- of crisissignaleringsplan.
- Van medicatie uitdelen tot medicatie voorschrijven.
Voor iedere verpleegkundige die zich wil bekwamen in het werken met mensen met
psychiatrische problemen, is het kunnen aangaan en onderhouden van een goede
werkrelatie een van de belangrijkste te leren vaardigheden. Om zich deze vaardigheid eigen
te maken is het nodig dat de verpleegkundige kennis heeft van:
- Wat er in zijn algemeenheid nodig is om te komen tot een goede
samenwerkingsrelatie.
- De psychopathologie van de zorgvrager, omdat deze zeer bepalend is voor de
manier waarop de zorgvrager in staat is samen te werken en voor de somatische
gevaren waaraan hij blootstaat.
- De meest voorkomende problemen in de samenwerking tussen zorgvragers die lijden
aan een psychiatrische aandoening en de verpleegkundige.
Voor een goede werkrelatie en uiteindelijk optimale bijdrage aan het behandelresultaat is
een passende bejegening noodzakelijk.
Goede samenwerkingsrelatiede werkrelatie is de belangrijkste voorspeller van het
therapieresultaat, ongeacht de achtergrondkenmerken van de zorgvrager of hulpverlener. De
samenhang tussen de werkrelatie en het therapie resultaat is zowel bij aanvang als einde
van de behandeling even sterk. Een goede werkrelatie is aantoonbaar de belangrijkste
therapeutische factor en voorwaarde voor een goed verloop van een behandeling.
Bejegening de manier waarop we ons naar iemand gedragen en de wijze waarop we
uitingen van gevoelens beantwoorden.
Passende bejegening een wijze van reageren op gedrag en uitingen van gevoelens van de
zorgvrager, zodat deze het gevoel krijgt een bondgenoot te hebben gevonden die samen
met hem de strijd aanbindt tgen zijn problemen en hem in staat stelt de behandeling te
accepteren en trouw te volgen. De bejegening die leidt tot een goede werkrelatie.
Werkrelatiehet resultaat van de opvattingen en wensen van de zorgvrager en de
ontmoeting en de inzichten van de verpleegkundige. Datgenen wat de zorgvrager in staat
stelt de behandeling te accepteren en getrouw te volgen. Hierbij zijn 3 componenten te
onderscheiden:
- De affectieve band
- Overeenstemming over het doel van de hulp
- Overeenstemming over de werkwijze
Lastigste in het contact met een psychiatrische problematiek is het niet weg te nemen leed.
Psychiatrische zorg is echter in veel gevallen geen genezende zorg. Het antwoord tot lijden
is het bieden van compassie.
5