COACHEN ALS PROFESSIE
Fundamenten voor begeleiding naar heelheid
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Coaching, definities en context.............................................................................4
1.2 intrinsieke factoren voor verandering..............................................................................4
1.3 Wat is coaching?...............................................................................................................4
1.4 De aard van coaching........................................................................................................4
1.5 Methodisch en fenomenologisch.....................................................................................5
1.6 Definities...........................................................................................................................5
1.7 Onderscheid met aanpalende beroepen..........................................................................5
1.9 Teken van kracht...............................................................................................................5
1.10 De context van coaching.................................................................................................6
Hoofdstuk 2 korte geschiedenis van coaching............................................................................7
2.1 Socrates en zijn tijd...........................................................................................................7
2.3 Sprong naar de twintigste eeuw.......................................................................................7
2.5 meer professionaliteit.......................................................................................................7
Hoofdstuk 3 Leren en reflecteren...............................................................................................8
3.1 Volwassen en leren...........................................................................................................8
3.2 Enkele bekende leertheorieën..........................................................................................8
3.3 K-A-R-M-A Learning.........................................................................................................10
3.4 Reflecteren, wat is dat eigenlijk?....................................................................................11
3.5 Reflecteren, hoe doe je dat?...........................................................................................11
Hoofdstuk 4 Ethiek in coaching.................................................................................................12
4.1 Waarden en normen.......................................................................................................12
Hoofdstuk 5 contact en contract..............................................................................................13
5.1 Contact als fundament voor contract.............................................................................13
5.2 Het contract....................................................................................................................13
Hoofdstuk 6 inclusive coaching.................................................................................................15
6.3 van polariteit naar heelheid............................................................................................15
Hoofdstuk 7 de ontmoeting en het coachtraject......................................................................16
7.2 Van klacht naar eigen verantwoordelijkheid..................................................................16
7.3 Wat wil de cliënt – doelen stellen...................................................................................16
7.4 Kader en coachplan.........................................................................................................16
7.5 bewustwording, inzicht en begrip...................................................................................17
Hoofdstuk 8 Valkuilen in de coachrelatie.................................................................................18
8.1 Ondeskundig gebruik van methoden of modellen.........................................................18
1
, 8.2 Onkunde van de coach....................................................................................................18
8.3 Overdrachtsfenomenen en dramadriehoek...................................................................18
Hoofdstuk 9 Werkzame ingrediënten in coaching....................................................................20
9.1 Cliëntfactoren..................................................................................................................20
9.2 Relatiefactoren tussen coach en cliënt...........................................................................21
9.3 Modellen, methoden en technieken..............................................................................21
9.4 Priming............................................................................................................................21
Hoofdstuk 10 Basishouding van de coach................................................................................21
10.1 De vier AAAA’s..............................................................................................................21
Hoofdstuk 11 Basisvaardigheden van de coach.......................................................................22
11.1 Luisteren, samenvatten en doorvragen........................................................................22
11.2 non-verbale signalen lezen...........................................................................................22
11.3 Voordelen en valkuilen van LSD...................................................................................23
Hoofdstuk 12 feedback geven en ontvangen...........................................................................24
12.1 feedback algemeen.......................................................................................................24
12.2 Het Johari Venster.........................................................................................................24
12.5 het ontvangen van feedback.........................................................................................25
12.6 Eem ander soort feedback- complimenten..................................................................26
Hoofdstuk 13 Omgaan met weerstand en emoties..................................................................26
13.1 Weerstand in coaching.................................................................................................26
13.2 Omgaan met weerstand...............................................................................................26
13.3 Gevoelens en emoties...................................................................................................27
13.6 Triggers voor emoties...................................................................................................28
13.7 Soorten emoties............................................................................................................28
13.8 Omgaan met heftige emoties.......................................................................................28
13.9 Als er juist geen emoties zijn........................................................................................29
13.10 Emotionele intelligentie (EI)........................................................................................29
Hoofdstuk 14 gespreksmodellen, doelen en acties..................................................................29
14.1 Model voor het intakegesprek......................................................................................30
14.2 Het GROW-model.........................................................................................................30
14.3 Het STARR-model..........................................................................................................30
14.4 Het inclusive model.......................................................................................................30
14.5 De coachmatrix.............................................................................................................31
14.6 Het PRACTICE-model.....................................................................................................31
14.7 Het POAP.......................................................................................................................32
2
, ...............................................................................................................................................32
Hoofdstuk 15 Werken met kwaliteiten en polariteiten............................................................32
15.1 kernkwaliteiten.............................................................................................................32
15.2 Kernkwaliteit en de valkuil............................................................................................32
15.3 Kernkwaliteit en uitdaging – de tegenpool...................................................................33
15.4 Kernkwaliteit en allergie...............................................................................................33
15.5 Het kernkwadrant.........................................................................................................33
15.6 Van polariteit naar inclusiviteit.....................................................................................34
Hoofdstuk 16 onze overtuigingen- hoe ontstaan ze?...............................................................35
16.1 Trap-af: ben ik slachtoffer?...........................................................................................35
16.2 Trap-op: ‘ik ben schepper’............................................................................................35
16.4 Ontstaan en werking van overtuigingen.......................................................................36
16.5 Cognitieve uitdaagtechnieken......................................................................................36
Hoofdstuk 17 Neuro- linguïstisch programmeren – NLP..........................................................37
17.1 Uitgangspunten van NLP...............................................................................................37
17.2 Zintuigelijke weergavesystemen Vak............................................................................38
17.3 Metaprogramma en metamodel..................................................................................38
17.4 De zes logische niveaus van Dilts/Bateson...................................................................40
17.5 Associatie, dissociatie, waarnemingsposities en ankeren............................................41
17.6 Andere NLP – begrippen...............................................................................................42
3
,Hoofdstuk 1: Coaching, definities en context
1.2 intrinsieke factoren voor verandering
Inspiratie en motivatie zijn intrinsiek. Mensen komen pas echt in beweging als zij van
binnenuit gemotiveerd en geïnspireerd zijn omdat zij bewust of onbewust iets heel graag
willen. Intrinsieke factoren zijn bijvoorbeeld: “de wil, verlangen, innerlijke noodzaak,
bereidheid tot offers, doorzetten”.
1.3 Wat is coaching?
Coaching wordt niet alleen gebruikt om mensen te begeleiden op gedrag, maar ook op
diepere lagen, om diepere niveaus zoals overtuigingen, waarden, persoonlijkheid en
identiteit een transformatie te bewerkstelligen om effectiever om te gaan met innerlijke pijn,
belemmerende gedachten en gedragspatronen.
De Nederlandse organisatie van beroepscoaches (NOBCO) hanteert de volgende definitie:
Het strategisch en tactisch aanwenden van voornamelijk psychologisch, spirituele en
communicatieve vaardigheden en technieken, teneinde een individu of groep op eigen
kracht bepaalde, zelfgekozen doelen te laten bereiken.
1.4 De aard van coaching
In het algemeen kunnen we zeggen dat coaching zich bezighoudt met het faciliteren van
cognitieve, emotionele en gedragsverandering, gericht op het bereiken van doelen. Coaching
is gericht op “gezonde” mensen, dat wil zeggen, mensen die niet gediagnosticeerd zijn met
een psychische aandoening.
Wanneer we de aard van coaching samenvatten, kunnen we een aantal kernthema’s
ontdekken:
1. Er is sprake van een gelijkwaardige relatie tussen coach en cliënt.
2. Het gaat om faciliteren van inzicht, leren en ontwikkelen; dit houdt in dat de wil en
het verlangen, de motivatie en houding van de cliënt een belangrijke rol speelt.
3. De eigen kracht (bronnen) van de cliënt worden aangeboord, evenals zijn eigen
verantwoordelijkheid; de cliënt veroorzaakt uiteindelijk zijn eigen verandering en
ontwikkeling.
4. Coaching is gericht op het bereiken van doelen (toekomst) en in mindere mate op het
analyseren van problemen (verleden) al is dat soms noodzakelijk voor inzicht en om
nieuwe keuzes te maken.
5. Coachen is gericht op de persoon, heel de mens, in plaats van op een probleem of
diagnose
6. Coachen is gericht op ontwikkeling en groei en zowel op helen en versterken wat de
mens in zijn functioneren belemmert als op versterken van wat al krachtig is.
4
, 7. Coachen gebeurt methodisch: met inzet van methoden en technieken waarvan de
effectiviteit is gebleken dan wel bewezen.
Fenomenologische kant= het kunnen ingaan op de directe, intuïtieve ervaringen van
verschijnselen die zich voordoen in de beleving van de cliënt, waarbij niet-weten een
belangrijke kunst is die de coach moet leren.
1.5 Methodisch en fenomenologisch
Evidence-based practice= Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en bewijsvoering
Practice-based evidence houdt in dat het in de praktijk goed werkt maar nog niet
wetenschappelijk is vastgesteld.
Veel coaches werken met practice-based evidence methode, het is wel het doel om het
evidence-based practice te maken maar dat is voor nu nog niet het geval.
Fenomenologie houdt in: Datgene wat niet met harde feiten en data verklaard of
aangetoond kan worden, maar er niettemin wel is: Verschijnselen, die zich voordoen in
ervaring, beleving, intuïtie, bezieling, creativiteit, spiritualiteit, waarbij fenomenen als
werkelijkheid worden gehanteerd ondanks het ontastbare en het niet-weten.
1.6 Definities
Opdrachtgevers en cliënten zoeken steeds vaker naar professionele coaches, die
bijvoorbeeld zijn aangesloten of geregistreerd bij de NOBCO/EMCC en door middel van EIA-
accreditatie zijn ingeschaald op een bepaald competentieniveau of anderszins zijn
gecertificeerd.
1.7 Onderscheid met aanpalende beroepen
Een coach zegt: “Wij zijn gelijkwaardig. Ik ga ervan uit dat je zelf de antwoorden op je vragen
in je hebt en ik wil je helpen die antwoorden boven water te krijgen en zelf te ontdekken wat
je zou kunnen veranderen (belemmering) of versterken (competenties, stimulansen) om je
doelen te bereiken.”
1.9 Teken van kracht
Het werken met een coach heeft vele voordelen:
1. Cliënten werken aan het helder krijgen en bereiken van hun doelen
2. Cliënten voelen zich serieus genomen, gaan zich sterker voelen en effectiever
functioneren.
3. Besparing van kosten van “mentaal verzuim” en productieverlies
4. De cliënt krijgt nieuwe inzichten en ontdekt zijn belemmeringen en zijn kracht en
leert die effectief in te zetten waardoor het uiteindelijke gedrag effectiever wordt.
5. De cliënt wordt gesteund en begeleid in zijn leerproces en ontwikkeling.
5