ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Robert S. Feldman, 9de editie
Hoofdstuk 8 (8.1 en 8.2), 9, 10, 11.1, 12, 13, 14.1, 15 (15.1 en 15.2) & 16.1
,De samenvatting is opgebouwd in de verschillende ontwikkelingsgebieden.
We lezen dus eerst over de fysieke ontwikkeling (hoofdstuk 8, 11 en 14),
dan over cognitieve ontwikkeling (hoofdstuk 9, 12 en 15) en als laatste
over sociaal-emotionele ontwikkeling en persoonlijkheidsontwikkeling
(hoofdstuk 10, 13 en 16). Het boek is in leeftijdsfasen opgebouwd, daarom
het verschil in nummers in de hoofdstukken in vergelijking met de opbouw
van deze samenvatting. U kunt foto’s vinden uit het boek. De dikgedrukte
woorden in de tekst zijn begrippen, deze zijn of tussenhaakjes of in de
tekst er voor of achter uitgelegd.
Heel veel succes!
,Samenvatting pedagogiek periode 5
Boek: ontwikkelingspsychologie, Robert S. Feldman, 9de editie
Hoofdstuk 8 (8.1 en 8.2), 9, 10, 11.1, 12, 13, 14.1, 15 (15.1 en 15.2) &
16.1
Fysieke ontwikkeling (8.1, 8.2, 11.1 & 14.1)
Peuter- en kleutertijd
8.1.1 Het groeiende lichaam
Na de eerste twee jaar na de geboorte weegt een gemiddeld kind (in
Nederland en België) 11,5 tot 12,5 kilo en is het bijna 90 centimeter lang
(ongeveer de helft van de lengte van een gemiddelde volwassenen). Deze
kinderen groeien heel snel en dat kost veel energie, daarom slapen deze
kinderen veel.
Op 2-jarige leeftijd is het verschil tussen jongens en meisjes relatief klein,
maar rond hun 6de beginnen jongens langer en zwaarder te worden dan
meiden. Naast de verschillen tussen jongens en meisjes zijn er ook
economische verschillen. Dit ligt dan aan de betere voeding en
gezondheidszorg. Kinderen uit een gezin met een laag inkomen zijn
gemiddeld kleiner dan kinderen uit een welgesteld gezin.
In de kleutertijd verliezen de kinderen ook hun mollige en ronde vormen
en worden ze slanker. De kinderen worden sterker, omdat de spieren in
omvang toenemen en hun botten worden steviger. Ook de verhouding
tussen hoofd en lichaam wordt meer vergelijkbaar met volwassenen. De
zintuigen blijven zich ook ontwikkelen.
8.1.2 De groeiende hersenen
De hersenen groeien het snelst van het hele lichaam. Als 2-jarige zijn de
hersenen ongeveer driekwart de grootte en gewicht van volwassen
hersenen. Als 5-jarige hebben de hersenen al bijna de grootte van
volwassen hersenen.
De hersenen groeien zo snel doordat er veel onderlinge verbindingen in de
hersenen ook snel groeien. Hierdoor kan er een complexere communicatie
plaatsvinden tussen de neuronen. Daarnaast stijgt ook de hoeveelheid
myeline, de beschermende laag rond onderdelen van de neuronen.
Hierdoor versnelt de overdracht van zenuwsignalen door hersencellen.
Aan het einde van de kleutertijd zijn vooral bepaalde delen van de
hersenen bijzonder hard gegroeid. Een van die onderdelen is het corpus
callosum (een bundel zenuwvezels die de twee hersenhelften verbindt.
Beide hersenhelften beginnen op een andere manier informatie te
verwerken. Als de bepaalde handelingen (verbaal (linkerhersenhelft) en
non-verbaal (rechterhersenhelft)) aan de goede kan van de hersenen komt
te zitten. De processen die in de hersenen een vaste plek krijgen heet
, lateralisatie. Dit is positief en loop rond de kleutertijd. Binnen het
lateralisatieproces bestaan veel individuele verschillen (bijv. linkshandig).
Als de hersenen in de peuter- of kleutertijd beschadigd raken dan neemt
de andere hersenhelft die taken soms over.
8.1.3 Het verband tussen de groei van de hersenen en cognitieve
ontwikkeling
Er zijn perioden in de kindertijd waarin de hersenen ongebruikelijke
groeispurt doormaken, deze perioden zijn gekoppeld aan vordering op
cognitief gebied. Bijvoorbeeld tussen 18 en 24 maanden, dan is er een
grote groeispurt in de hersenen, rond deze periode neemt de
taalvaardigheid snel toe.
Ook is er een onderzoek dat de hoeveelheid myeline invloed heeft
op de groeiende cognitieve vaardigheden van kleuters. In het onderzoek
wordt de myelinetoename in verband met de aandacht en concentratie die
voltooid rond 5 jaar. Dit zou een verklaring voor de groeiende
concentratieboog kunnen zijn. Zo is er ook onderzocht of de
myelinetoename in verband staat met het de
verbetering van het geheugen.
8.1.4 De ontwikkeling van de zintuigen
De rijping van de hersenen rond de kleutertijd zorgt
ervoor dat de zintuigen zich ook verder ontwikkelen.
Hierdoor krijgen de kinderen een betere beheersing
van de oogbewegingen en een beter vermogen om
scherp te stellen. Pas als de kinderen een jaar of 6 zijn
kunnen ze effectief scherpstellen en scannen.
Hiernaast zie je het plaatje. Kleuters zullen hier, in
tegenstelling tot volwassenen, alleen onderdelen
(appel, peer, banaan) in zien. Pas rond de 7 of 8 jaar
beginnen de kinderen dit als een figuur te zien. Dit
heet perceptuele schematisering.
8.2.1 De grove motoriek
3-jarige 4-jarige 5-jarige
Kan niet plotseling draaien of Heeft meer controle Kan effectief starten, stoppen
stoppen en draaien
Springt met beide voeten Springt gemiddeld tot 70 cm Springt tot gemiddeld 90 cm
tegelijk ver ver (aanloop)
Loopt zelfstandig een trap op Loopt met de ene voet na de Loopt zelfstandig de trap af
(ene voet, andere erbij) andere lange trap af
Staat minstents vijf secondes Hinkelt vier tot zes stappen op Hinkelt met gemak vijf meter
op één been één been
De grove motoriek heeft ook een verband met de hersenontwikkeling en
de myelinevorming. De motorische vaardigheden ontwikkelen zich erg snel
tijdens de peuter- en kleutertijd, omdat ze veel oefenen. De algemene
fysieke behendigheid neemt toe naarmate ze ouder worden.
