Samenvatting Historische Criminologie
Hoorcollege + literatuur aantekeningen
Hoorcollege 1: waarom en hoe het verleden bestuderen?
veel verschillende opvattingen over het verleden
- geen consensus over hoe en waarom het verleden wordt bestudeerd
- wat moeten we er mee en wie is er verantwoordelijk?
verleden is niet hetzelfde als geschiedschrijving (wat historici/onderzoekers erover schrijven)
- ‘geschiedenis’ verwijst naar beide
- geschiedschrijving is slechts een poging om uit sporen van het verleden iets over
het verleden te weten te komen, maar er worden niet altijd sporen achter gelaten,
bijv. meer sporen van de rijke elite dan van de arbeidersklasse
- maar fundamenteel onderscheid tussen verleden en waarover historici schrijven
- geschiedschrijving / historisch onderzoek = constructie van taal en tekst
- 1 historisch werk = 1 ‘lezing’ van (delen van) verleden
- bepaalde groepen en gebeurtenissen uit verleden lang afwezig of ‘verborgen’ in
geschiedschrijving (vrouwe, minderheden, gewone mensen, etc.)
- de geschiedenis waar we vandaag de dag toegang toe hebben is gemaakt uit sporen
uit het verleden, we krijgen slechts 1 of enkele lezingen van het verleden,
interpretaties die anderen ervan hebben gemaakt, je kunt niet het volledige verleden
terughalen, onderzoekers maken keuzes, wat ze bijv interessant vinden en wat niet.
Rol van het verleden:
- ons persoonlijke verleden vormt ons, maakt wat wij zijn
- ons bewustzijn: vanuit ons verleden gericht op toekomst = menselijk bewustzijn is
altijd ‘tijdelijk’ (het nu verschuift steeds)
- naast ieder individu houdt ook iedere gemeenschap zich met haar collectieve
verleden bezig
Geschiedsschrijving zonder nut:
- sommige historici: nuttig zijn hoeft niet
- verleden bestuderen omwille van zichzelf: weergeven ‘wie es eigentlich
gewesen’ → gewoon bestuderen omdat het interessant en verrijkend is
- verhalen maken die mensen amuseren en inspireren
- aangename bezigheid en status voor historici (+inkomen)
→ bijv. iemand die zijn hele leven middeleeuwse munten bestudeerd, heeft geen nut
→ bijv. daniel smail, harvard: ‘history is not a political science designed to explain the
present. It is an anthropological science designed tot help us understand humanity’ (dus
gewoon verhalen maken, aangename hobby/werk, hoeft niet nuttig te zijn)
- post-moderne historici: nuttig zijn is onmogelijk, dus ‘anything goes’
→ aangezien de objectieve waarheid heeft bestaan, maar niet kan worden
teruggehaald, heeft het geen nut om dingen te verklaren, etc. Gewoon goeie
verhalen schrijven
→ anything goes - alles zou moeten kunnen, elk verhaal
Maar niet alles kan zomaar:
,→ onderschatten dat verhalen uit het verleden worden gebruikt om mensen te misbruiken en
claims te maken, etc.
- geschiedschrijving is niet onschuldig, niet alle verhalen hebben een gelijke stem en
impact
- gebruik/misbruik van het verleden: macht, controle, propaganda
- veel volkeren proberen zich ‘de’ geschiedenis toe te eigenen uit ideologische
motieven (bijv israël en palestina)
Geschiedschrijving wel nuttig:
Beschrijven:
- voorkomen dat we vergeten, bijv holocaust
- lessen trekken = voorbeeldfunctie van de geschiedenis
- welke lessen precies, hangt af van historicus en tijdvak
- of leren we daar weinig uit? ‘Wat de geschiedenis ons leert, is dat naties en
regeringen nooit iets hebben geleerd van de geschiedenis' (friedriech hegel)
- minstens complexiteit blootleggen = mythen doorprikken, nuanceren
Verklaren:
- ontwikkelingen ontdekken en verklaren (verklaren hoe het heden gegroeid is uit het
verleden, dus het heden beter begrijpen) (mensen hebben neiging om nieuwigheid te
overschatten, er is altijd wel iets aan voorafgegaan in het verleden)
- verandering: verschuiven, omwentelingen, groei
- continuïteit: terugkerende patronen, verbanden of ‘rode draad’
- inzicht in samenhang en proces = besef complexiteit
- kritisch: wat zit er achter actuele fenomenen, hoe gegroeid?
- common sense en stereotypen vermijden
- mogelijk scenario's voor de toekomst
- hoe verleden het heden bepaalt = indicatie wat in toekomst zal doorwerken
(verwachtingshorizon, mogelijke en onmogelijke scenarios)
- wat niet bepaald is door het verleden = open voor keuze (waar nog wel
verandering mogelijk is)
Beperkingen geschiedenis:
- historici zelf zijn niet vrij van common sense en stereotypen (hebben bijv ook
vooroordelen)
- historisch onderzoek leidt nooit tot pasklare antwoorden op de vraag aan sociale
wetenschappers: ‘what works?’ (kijken eerder naar wat niet werkte)
- geen toekomstvoorspellingen, wel schetsen (on)mogelijke scenario’s
- opgelet voor determinisme: er zijn steeds alternatieve wegen, het verleden heeft niet
alles al bepaald en de toekomst ligt niet vast
- determinisme: de opvatting dat het verdere verloop van alle mogelijke acties
eigenlijk als vastligt
Problemen: feiten bronnen en hun interpretatie
- van feit naar onderzoeksverhaal
- de moeilijke relatie tussen feit en interpretatie = kernprobleem in de
geschiedschrijving
, - bij elke stap in de keten: interpretatieproblemen
- waarnemen en registreren = interpreteren
- historici hebben geen eigen waarneming: werken met sporen
- alle mogelijke sporen/getuigenissen kunnen bronnen zijn
- bronnen zijn ook interpretaties of uitspraken over feiten (twee ooggetuigen kunnen
het bijv alsnog aneders ervaart hebben)
- een bron biedt geen ruwe feiten, maar slechts uitspraken over feiten
- bronnen kunnen verschillend gelezen / begrepen worden
- ordenen informatie uit bronnen in verhaal: weer interpretatie
- bronnen kunnen misleidend zijn of vals
- van kwaad tot slordigheid
- fake news is van alle tijden en in alle soorten
- vervalsingen op het spoor komen is moeilijk
- vals van echt onderscheiden: via het materiaal, taalgebruik, technische
kenmerken, inhoudelijke inconsequenties
vb. ensceneren (naspelen) van historische gebeurtenissen
vb. toespraak lenin in moskou → foto bewerkt waardoor trotsky er niet meer op
stond, omdat hij uit de partij was verwijderd.
Basisspelregels historische bewijsvoering:
- kritische juxtapositie van de bronnen
- afweging van getuigenissen = vergelijken van onafhankelijke bronnen (niet
van elkaar afhankelijk, gaan over dezelfde gebeurtenis, die tegen elkaar
afwegen)
- principes van bernheim en langlois-seignobos
- valkuilen: mythe van de unanimiteit (bijv alle bronnen komen uit hetzelfde
regime, waardoor je niet kan vergelijken); woord tegen woord
- redeneringen opbouwen
- falsificatie techniek (popper): een hypothese of mogelijke verklaring is
bewezen zolang ze niet wordt tegengesproken / ontkracht
- redeneringen in het negatieve (redeneringen opbouwen van wat men niet
vindt, wat er ontbreekt): het zwijgen van de bron als indicatie
- opzettelijk ‘zwijgen’ = betekenisvol? (dat kan juist ook iets verhullen)
- probleem: bronnen ‘zwijgen’ wel vaker
- historici beginnen met empirie (bronnen), bouwen daar verhaal uit op en deze
blijft staan totdat een ander hem omverwerpt.
Literatuur HC 1:
- geschiedschrijving is een constructie van taal en teksten
- het verleden is geen objectief gegeven maar het product van een bepaalde
interpretatie
- postmodernisten: stellen dat aangezien het verleden nooit in zijn totaliteit beschreven
en bestudeerd kan worden, historici dus altijd maar bepaalde elementen of aspecten
daarvan belichten en hun studies altijd maar een specifieke visie of interpretatie van
verleden bieden. het heeft geen zin om het verleden te willen reconstrueren, dus
historici kunnen beter ‘goede verhalen’ van het verleden schrijven
, - als we precies weten wat er in het verleden wel en wat er niet veranderde en
waarom, welke opties definitief tot het verleden behoren en welke er nog openzijn,
kunnen we een beter beeld krijgen van wat er in de toekomst nog zou kunnen
gebeuren en wat niet (we kunnen bijv in periode van olietekorten, niet zomaar terug
naar paard en wagen als transportsysteem, want daar is de samenleving te erg voor
veranderd)
Hoorcollege 2: ontmoetingen tussen criminologen en historici
criminologie en geschiedenis: een moeilijk huwelijk
- ontmoetingen maar nog geen huwelijk
- historische criminologie erkend als subdiscipline
- toch blijf echt interdisciplinair werk beperkt
- verschillende persoonlijkheden en interesses
- criminologen: onderzoek moet bruikbaar voor heden + anticiperen toekomst
→ gaat in tegen de historici die zeggen dat het niet nuttig hoeft te zijn
- historici: passie voor detail en gebeurtenis
→ gaat in tegen criminologen die niet houden van ‘hol empirisme’ → empirie
zonder theoretisch-conceptueel kader
- historici: met empirische info stapsgewijs hypothese opbouwen
→ gaat in tegen criminologen die juiste hypothesen vanuit theorie toetsen aan
empirie
Chronocentrisme in de criminologie:
- chronos (tijd) centrisme (alleen geïnteresseerd in) → focussen op specifieke periode,
dan met name het heden (daar zouden criminologen aan leiden: sterke focus op het
‘nieuwe’)
- idee dat het heden superieur is aan wat vooraf ging en dat degene die zich met het
verleden bezighouden ook minderwaardig zijn, omdat ze niet met de nieuwste ideeën
meegaan
onderzoek Rock literatuurverwijzingen in British Journal of Criminologie:
- de meeste literatuurverwijzingen in de teksten zijn naar werken van max 15 jaar oud
- dit impliceert dat veel van de kennis steeds na ongeveer 15 jaar verdwijnt, iedere
keer opnieuw, uitzondering: bepaalde theorieën, zoals die van Sutherland
Vroege studies: begin 20ste eeuw, voor WOII
- nieuwe wetenschappen ontstaan en groeien uit
- nog geen academisch onderzoek, maar whig histories → whigs waren liberale
politieke partij, in tegenstelling tot conservatieve partij, sterk begaan met sociale
kwesties in de samenleving, lot van de armen, problemen aan onderkant van de
samenleving, door burgerij (middenklasse)
- moderniseringsdenken, onkritisch, moraliserend → bijv hoe politiesystemen /
gevangenissen zich hadden ontwikkeld
- teleologisch
Academisch onderzoek: groei vanaf 1970:
- van sociaal/politiek protest naar diverse aspecten misdaad en straf en gebruik
criminologische concepten
- nederlandse, britse en franse historici voortouw
