Neurobiologische achtergronden
Neurobiologische Achtergronden
Hoorcollege 1 Basis; Zenuwstelsel, hersenen, hersencellen, actiepotentiaal, synaps
Deel A: 5 colleges over het brein
Deel B: 5 colleges over de hormonale systemen, vooral bij stress betrokken
Tentamenstof; Tentamen;
- Artikel Parson - Gezichtsbewerking Parsons belangrijk!
- The student’s guide to social neuroscience, - 60 MC-vragen in 90 minuten
excl. H9,10
Zenuwstelsel
➢ Centrale zenuwstelsel (CNS); hersenen en ruggenmerg
➢ Perifeer zenuwstelsel (PNS); lichaamszenuwen, zijn de uitlopers van het ruggenmerg
Perifeer zenuwstelsel
➢ Somatisch zenuwstelsel
o Bewust en vrijwillige controle van spieren → grijpen
o Sensorische informatie → aanraking, pijn
➢ Autonoom zenuwstelsel
o Onbewust en onvrijwillige controle van lichaamsfuncties → hartslag, ademhaling
Centrale zenuwstelsel
➢ Sympathisch zenuwstelsel= mobiliseren van energie, lichaam in toestand van actie te krijgen,
versnellen van hartslag
➢ Parasympatisch zenuwstelsel= conversatie van energie, brengt je lichaam in toestand van
rust, vertragen van hartslag
Hersenen
Deel van het centrale zenuwstelsel.
Drie delen van het brein;
- Rhombencefalon= achterste hersenen
- Mesencefalon= middelste hersenen (niet zo groot bij mensen)
- Proscencefalon= voorste hersenen (het grootste bij mensen)
Rhombencefalon (achterste hersenen)
Zonder Rhombencefalon is leven niet mogelijk.
Bestaat uit;
• Medulla→ Verlengde van het ruggenmerg
o Oorsprong van craniale zenuwen
o Craniale zenuwen verlaten hier het merg en staan bv. in contact met het gezicht
o Belangrijk voor vitale reflexen → ademhaling, hartslag, braken, hoesten
• Pons→ Brug
o Zenuwbanen kruisen van ene naar de andere kant van het lichaam
o Ook oorsprong van craniale zenuwen
1
, Neurobiologische achtergronden
• Cerebellum→ Kleine hersenen
o Belangrijk voor motoriek → balans en coördinatie
o Belangrijk voor coördinatie van activiteit in verschillende hersengebieden→ timing
van activiteit in hersengebieden goed op elkaar is afgestemd
▪ Bv. linker- en rechtervoet samen coördineren om
evenwicht te behouden
Craniale zenuwen= Hersenzenuwen/hoofdzenuwen. Zenuwen die uit de hersenen en hersenstam
ontspringen, ze geven informatie door tussen het brein en het lichaam. Met name gebieden als het
hoofd en de nek
Mesencefalon (middelste hersenen)
Zeer klein bij zoogdieren.
Bestaat uit;
• Tectum
• Tegmentum
• Colliculi
• Substantia nigra
Hersenstam (stam waar de rest van het brein aanhangt);
• Medulla
• Pons
• Mesencefalon
Proscencefalon (voorste hersenen)
• Diencefalon → tussenhersenen
o Thalamus
o Hypothalamus
• Telencefalon→ eindbrein
o Cerebrale cortex
o Limbisch systeem
o Basale ganglia
Thalamus
- Ligging: eind van de hersenstam, in het midden van het brein, klein bolletje in het hoofd
- Belangrijk relay-station (input)
o Informatie uit je zintuigen komt als eerste binnen in de thalamus
o Veel cortico-corticale verbindingen via de thalamus
➔ Schakelstation
➔ Van invloed op ons vermogen om te handelen en na te denken
➔ Schakel tussen verschillende gebieden in het brein, omdat deze
gebieden vaak niet samen verbonden zijn.
2
, Neurobiologische achtergronden
Hypothalamus
- Ligging: Hypo=onder, ligt onder de thalamus
- Relay-station voor lichaamsfuncties (hormonale output)
o Honger, dorst, lichaamstempratuur
o Heeft te maken met hormonen
o Informatie uit het brein geeft signaal aan hypothalamus dat er bepaalde hormonen vrij
gelaten moeten worden→ bv. als je dorst hebt
o Neurale invloeden (informatie) verloopt via ruggenmerg
Cerebrale cortex (hersenschors)
Cerebrum= hersenen, cortex= schors -> hersenschors
Het grootste gedeelte van de voorste hersenen en bevat de meeste structuren.
4 kwabben;
Occipitaalkwab= gezichtsvermogen, analyse van visuele informatie
- bv. analyseren of lijnen verticaal of horizontaal zijn
- Ligt aan de achterkant van de cerebrale cortex
Temporaalkwab= gehoor, visuele en taalfuncties → herkennen van objecten en taal
- Je vergelijkt wat je ziet, met wat je hebt opgeslagen
- Ligt aan de achter de oren
- De visuele functies zijn complexer dan die van de occipitaalkwab
Parieltaalkwab= aandachtsfuncties en tastzin (sensorische functies)
- bv. waar word ik aangeraakt en vind ik dit prettig?
- Ligt aan de achterkant, richting bovenkant
Frontaalkwab= motoriek(stuurt bewegingen aan), executieve functies(controle over gedrag),
aspecten van geheugen en emotie
- bv. wat wil ik, hoe bereik ik mijn doel en welke herinnering heb ik daarvoor nodig?
- Ligt aan de voorkant
3
, Neurobiologische achtergronden
Limbisch systeem
- Ligt onder de cortex= subcorticaal
- Belangrijk voor emoties en emotioneel gedrag
Bestaat uit;
• Gyrus cinguli (cingulate gyrus)
o Ligt in het midden, daaromheen ligt het limbisch systeem
• Fornix
• Hippocampus
• Amygdala
Basale ganglia
- Liggen subcoritcaal
- Belangrijk voor motoriek, ‘poort-functie’, of de activiteit
daadwerkelijk gaat gebeuren
Bestaat uit;
• Nucleus caudate
• Putamen
• Globus pallidus
Tentamen; Bovenstaand plaatje heeft betrekking op de basale ganglia, niet op het limbisch systeem
Cerebellum vs. Basale ganglia
- Cerebellum= vloeiendheid van de beweging
o Coördinatie
- Basale ganglia= wel of niet uitvoeren van een beweging
o Tot stand komen van- >poortfunctie
Hersenhelften
- Hemisferen genoemd
- Min of meer symmetrisch
- Hemisferen verbonden via corpus callosum
o Dikke bundel zenuwbanen in het midden van het brein
o Via de corpus callosum communiceren de twee hersenhelften met elkaar
o Linkerhelft van je brein stuurt je rechterkant van je lijf aan
o Rechterhand wordt aangestuurd door je linker motorcortus
o Rode pijltje= corpus callosum →
Grijze en witte stof
Witte stof= zenuwuitlopers, wit vanwege beschermlaagje dat geleidenheid bevordert; myeline
Grijze stof= cellichamen→ cellichamen clusteren bij elkaar
4
