De capabilitybenadering in het sociaal domein
Hoofdstuk 2, 3, 6, 7, 10, 11, 12, 13.
Geschreven door Michel Tirions, Willem Blok en Collin den Braber.
ISBN: 978-90-368-1981-7
De capabilitybenadering in het sociaal
domein
Een praktijkgerichte kennismaking
Geschreven door Michel Tirion, Willem Blok en Collin den Braber
Inhoud
Hoofdstuk 2 Menselijk welzijn en vrijheid..............................................................................................2
Hoofdstuk 3 Kwaliteit van leven en grondslagen van de capabilitybenadering......................................5
Hoofdstuk 6 Dialoog en creativiteit als capabilities in het mensen rechtenwerk.................................11
Hoofdstuk 7 Het bevorderen van capabilities in de praktijk van zorg...................................................13
Hoofdstuk 10 Actorschap van jongeren in het systeem ‘Leren en Werken’.........................................15
Hoofdstuk 11 Netwerken en capabilities in de Brug Binnen Buiten.....................................................16
Hoofdstuk 12 Armoedebestrijding als strijd tegen onvrijheid en voor kwaliteit van leven..................19
Hoofdstuk 13 Doe maar niet, want dat kun jij niet...............................................................................21
,Hoofdstuk 2 Menselijk welzijn en vrijheid
2.1 Hoe definieer je een ‘goed leven’?
Capabilitybenadering gaat in eerste instantie om de mogelijkheid van mensen om een goed leven
te kunnen leiden.
-Wat is goed leven? Door bril van capabilitybenadering moet iedereen in staat zijn/kans geboden
worden om het leven te leiden dat hij of zij wil leiden. Vrijheid en een goed leven vormen volgens
capabilitybenadering ankers voor menselijke ontwikkeling.
-Dit proces wordt soms versterk maar eerder nog beperkt door omstandigheden> hier kunnen
sociaal werkers een belangrijke rol in spelen.
2.1.1 Sociaal werk: welzijn centraal
Sociaal werk moet verbinding maken met het streven van mensen om het leven te leiden dat zij als
een ‘goed leven’ zien. Met dit streven wordt het bevorderen van menselijk welzijn in samenleving
centraal in beroepsuitoefening van sociaal werkers.
2.2 Depressie in welzijnsland
In Nederland werd het roer van het sociaal beleid het voorbije decennium drastisch omgegooid. Het
zijn niet allemaal verkeerde veranderingen, de actualiteit is er een van een snel veranderende en
globaliserende samenleving, waarin:
Nieuwe processen van uitsluiting de kop opsteken.
Tweedeling tussen winaars en verliezers veld wint.
Beleidskeuzes vaak middelendiscussies zijn.
Minder op solidariteit gerichte ideologische windrichtingen de realiteit van sociale domein
kleuren.
Gebruikers van sociaal werk worden aangesproken op individuele verantwoordelijkheid voor de
keuzes die ze maken of gemaakt hebben. Structurele, achterliggende oorzaken blijven te vaak
onbesproken en buiten beeld.
2.1.1 De ideologie van de zelfredzaamheid strookt niet met de realiteit
Het denken over welzijn, zorg en samenleven, lijkt vernauwd tot een ideologische koker die een
economische logica koppelt aan een individueel verantwoordelijkheidsmodel.
-Ideologie waarin slagen een persoonlijke verdienste is, ook wie faalt, heeft dat vooral aan zichzelf
te danken.
-Resulteert in toenemende ongelijkheid, uitsluiten en vervreemding in onze samenleving.
-Duidelijke significante toename van signalen dat er op het vlak van welzijn en welbevinden
tegenwoordig iets mis is: ideologie van zelfredzaamheid strookt niet met realiteit.
2.2.2 Behoefte aan houvast
In actualiteit hebben sociaal werkers behoefte aan nieuw houvast. Oude kaders blijken niet meer
de antwoorden te kunnen bieden op complexe uitdagingen in sociaal werk.
2.2.3 Neosociale welvaartsstaat
De verantwoordelijkheid voor het individuele en collectieve welzijn verschuift tegenwoordig van
overheid naar burger.
Socioloog Stephan Lessenich spreekt over neosociale welvaartsstaat> onder vlag van
vermaatschappelijking vertelt overheid dat we solidair moeten zijn. Tegelijk ontmantelt en
vermarkt de overheid het eigen aanbod.
-Gevolg: menselijke maat in denken en handelen verdwijnt naar de achtergrond.
-Leidt in praktijk tot versterking van het new public management bij overheid.
2.3 Nieuwe zienswijze
Er is een nieuwe zienswijze nodig die ideologische impact van een op individudeel slagen of falen
geënt maatschappijmodel van repliek dient.
-Nieuwe perspectief brengt structurele voorwaarden in beeld die nodig zijn om een menswaardig
leven mogelijk te maken.
-Perspectief stelt de leefwereld en persoongebonden capaciteiten, dromen en betrachtingen van
mensen centraal.
, 2.3.1 Amartya Sen
Amartye Sen levert al jaren fundamentele kritiek op eenzijdige economische benadering van
ontwikkeling, waarin elke maatschappelijke tendens wordt gereduceerd tot een rekensom.
-Economische ontwikkeling is volgens Sen alleen van belang wanneer de ontwikkeling burgers de
vrijheid geeft om dingen te doen die ze graag doen.
-Economie is volgens Sen geen doel op zichzelf maar een middel voor menselijk welzijn.
2.3.2 Capabilitybenadering
Kritiek op materialisering van menselijke ontwikkeling inspireerde Amartya Sen en Martha
Nussbaum tot het ontwikkelen van capabilitybenadering.
Doel capabilitybenadering: bij het bepalen van sociaal en politiek beleid de kwaliteit van leven als
uitgangspunt te nemen.
-Kwaliteit van leven is de vrijheid van mensen om te kiezen het leven te leiden dat ze, binnen de
grenzen van het redelijke, graag willen leiden.
-In sociaal-politiek beleid gaat het er dan vooral om kansen of mogelijkheden te creëren voor
mensen, zodat zij in staat zijn om zich volgens eigen maatstaven vrij te ontwikkelen.
-Capabilitybenadering benadrukt het universele recht van mensen op geluk.
2.3.3 Vrijheid
Voor Amartya Sen speelt bij menselijke ontwikkeling het idee van vrijheid een cruciale rol. Brit
Isaiah Berlin onderscheidt positieve en negatieve vrijheid, die voor de capabilitybenadering
onlosmakelijk zijn verbonden.
-Negatieve vrijheid> dat je als mens vrij van externe dwang moet kunnen leven.
-Positieve vrijheid> handelingsvrijheid die je als mens in staat stelt om je leven vorm te geven, om
iets met de geboden negatieve vrijheid te doen.
In capabilitybenadering draait het uiteindelijk om positieve vrijheid. Dit doet een beroep op
de keuzemogelijkheid en de kansen die mensen hebben.
2.3.4 Vrijheid in verbondenheid
Naast negatieve en positieve vrijheid neemt ook vrijheid in verbondenheid een belangrijke plaats
in.
-Wij kunnen slechts vrij zijn in een maatschappij die onze vrijheden mogelijk maakt en garandeert.
-Individuele opdracht tot ontwikkeling zit vast aan een collectieve en maatschappelijke
verantwoordelijkheid, waarbij iedereen zich ook bekommert om de vrijheid van anderen om zich te
ontwikkelen.
2.4 Een klein lexicon
Het vergroten van vrijheden van mensen is een noodzakelijke voorwaarde voor ontwikkeling.
Capabilities= kansen en keuzemogelijkheden die mensen hebben om het leven te leiden
dat ze graag willen leiden.
Functionings= betref vormen van handelen en zijn die mensen als het ware instinctief
waardevol en nastrevenswaardig achten. Zijn zaken die mensen zien als belangrijke
aspecten van hun waardigheid.
Resources= hulpbronnen om functionings te realiseren.
Converson factors= conversiefactoren die maken dat mensen kun keuzes kunnen
realiseren.
2.5 Voorwaarden voor het goede leven
Volgens Nussbaum staat het vervullen van onderstaande capabilities gerant voor het leiden van
een goed leven.
1. Leven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nynkepost. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
