Bögels
Hoofdstuk 2: Algemene aspecten van cognitieve therapie
2.1 Inleiding
Door onvrede met bestaande psychotherapievormen ontstaat tussen 1955-1965 de cognitieve
therapie. Ellis en Beck zijn grondleggers van deze vorm van therapie. Beiden waren analytisch
geschoold en werkzaam in de praktijk.
Ellis (1962) beschrijft problemen waar hij tegenaan loopt met verschillende patiënten. Hij merkt dat
sommigen niet in staat zijn om vrij te associëren, ook heeft hij het idee dat door voor de hand
liggende vragen of opmerkingen niet te stellen en maken, het therapeutisch proces vertraagt.
Ondanks het inzicht dat patiënten krijgen, veranderen zij regelmatig niet. Er wordt volgens hem een
belangrijke schakel over het hoofd gezien.
Beck (1967) observeerde depressieve patiënten in zijn praktijk en zag dat bepaalde idiosyncratische
cognitieve patronen (schema’s) geactiveerd worden bij mensen met depressieve klachten, en dat als
deze eenmaal geactiveerd zijn, deze cognitieve patronen het denken van depressieve mensen lijkt
te domineren. Dit veroorzaakt de affectieve en motivationele fenomenen die worden gezien bij
depressie.
2.2 Ellis en Beck
Ondanks verschillen, delen ze het centrale idee dat de meeste stoornissen veroorzaakt worden door
verkeerde cognities en/of verkeerde cognitieve processen. Beide vormen van cognitieve therapie:
- Zijn gericht op het corrigeren van deze onjuiste cognities/processen
- Zijn gericht op de problemen in het hier en nu en de gedachten van het heden
- Raden het doen van gedragsexperimenten aan
Verschil tussen gedragstherapie en cognitieve therapie is dat Beck en Ellis (cognitieve therapeuten)
beiden denken dat het uitvoeren van gedragsexperimenten in het teken moet staan van het
verkrijgen van nieuwe, correctieve informatie, terwijl gedragstherapeuten de gedragsverandering
zien als de essentie van therapie. Ellis was eerder dan Beck met het benadrukken van het belang
hiervan.
Essentie cognitieve therapie = interactie tussen denken en voelen.
Beck’s focus lag vooral op depressie, wat heeft geresulteerd in een uitvoerige analyse van cognitieve
ontstaansfactoren en in stand houdende factoren van depressie en een duidelijke omschrijving van
het cognitieve-therapieproces. Ellis’ werk is minder populair omdat dit vooral bestond uit casuïstiek.
Daarnaast zocht Beck naar wetenschappelijke kennis om zijn theorieontwikkeling te ondersteunen.
Daarom ligt verdere focus op werk van Beck.
2.3 Praktijk van cognitieve therapie
2.3.1. Structuur
Cognitieve therapie is een actieve, directieve, tijdsgelimiteerde en gestructureerde therapie die
meestal uit 10-20 zittingen bestaat. Een follow-up is aan te raden, om te evalueren wat de
langetermijneffecten van de therapie zijn en hoe de patiënt met eventuele terugval omgaat.
Duur van de therapie is afhankelijk van aard, ernst en aantal diagnoses. In de DSM-5 worden
stoornissen ook geclassificeerd naar ernst, en ligt het voor de hand dat stoornis met classificatie
‘ernstig’ een langere therapie nodig heeft dan een met de classificatie ‘licht’ of ‘matig’.
, Nodig de patiënt uit om de therapie op te nemen. Het nogmaals beluisteren van een
therapiegesprek kan zinvol zijn. Zo werkt de therapie ‘dubbel’.
Sessie hebben over het algemeen een vaste structuur:
- Agenda opstellen: samenwerking tussen therapeut en patiënt komt hierin tot uiting.
Voorbeeld:
o Terugkomen op vraag X
o Opmerkingen over beluisterd bandje
o Bespreken van ingevulde dagboeken
o Uitleggen van therapie
o Start maken aan eerste oefening
o Nieuw huiswerk
- Bespreken van huiswerkopdrachten. Huiswerk is essentieel en bestaat doorgaans uit
registratie van negatieve gedachten, uitdagen van die gedachten en het doen van
gedragsexperimenten. Uitvoerige voor- en nabespreking verhoogt de kwaliteit. Ook uitleg
over waarom huiswerk doen zo belangrijk is, is nodig.
- Uitdagen van gedachten. Verschillende technieken, afhankelijk van de fase waarin de patiënt
zich bevindt.
- Afspreken van nieuw huiswerk. Dit moet concreet zijn. Het nut moet van tevoren duidelijk
besproken worden.
o Het helpt om vaste tijden af te spreken waarop de oefeningen gedaan worden.
o Helpen herinneren mag!
- Samenvatten en feedback van de patiënt aan het eind van de sessie. Een andere werkwijze
kan zijn dat de patiënt aan het begin van de sessie een terugblik geeft over de afgelopen
sessie. Dit helpt om essentiële zaken te herinneren.
2.3.2 Therapeutische relatie
Een noodzakelijke voorwaarde voor het goed uitvoeren van de cognitieve therapie is een goede
therapeutische relatie. Onderzoek toont aan dat bij depressieve patiënten tijdens cognitieve therapie
de kwaliteit van de therapeutische relatie de substantiële impact heeft op de mate van verbetering.
Het is ook van invloed op de effectiviteit. De therapeut dient betrokken, empathisch, congruent en
eerlijk te zijn.
Beck zegt dat de patiënt een goede samenwerkingsrelatie ervaart als de therapeut:
- De gevoelens en attitudes begrijpt;
- Sympathisch, empathisch en begrijpend is;
- De patiënt accepteert met alle ‘fouten’;
- Kan communiceren zonder in detail alle gevoelens of attitudes te bespreken.
Collaborative empiricism = dat de therapeut en de patiënt samen een team vormen waarin wordt
samengewerkt aan het onderzoeken van de cognities van de patiënt.
Dit heeft een wetenschappelijk karakter.
Gedachten van patiënt worden gezien als theorie (nulhypothese) waarvan de houdbaarheid
getoetst kan worden.
Een nieuwe theorie wordt ontwikkeld (alternatieve hypothese) waarmee verschijnselen
minstens zo goed begrepen kunnen worden, maar die minder aanleiding geeft tot
emotionele problemen.
Bijdrage van therapeut is om de hypothesen te evalueren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 614148. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.