Zelfzorgstandaarden
Acné
- Vaak pubertijd tussen 15 en 25 jaar, bij volwassenen andere oorzaak. Oorzaak: erfelijk, stress,
hormonen bij zwangere en voeding geen oorzaak kan wel meespelen.
- Symptomen: puistjes vooral in het gezicht maar kan ook, rug, borst of schouders
- Natuurlijke beloop: geneest meestal vanzelf rond 25 jaar door verminderde talgproductie
- Wie? Babyacné onschuldig en verdwijnt vaak vanzelf, op oudere leeftijd andere oorzaken
- Medicatiegebruik? Androgenen, immunosuppressiva, corticosteroïden, oncolytica, hiv-
middelen kunnen acne verergeren, anticonceptiepil kan verergeren of juist verbeteren.
- Naar huisarts:
o Wanneer zelfbehandeling gedurende 3 maanden geen verbetering geeft
o Plotseling ontstaan bij volwassenen zonder duidelijk oorzaak
o Bij huidinfecties of koorts, bij baby’s met ernstige aanhoudende acne
o Bij kinderen die nog niet in de puberteit zitten.
- Niet medicamenteus:
o 1-2x per dag huid reinigen met lauw water en ph neutrale gezichtsreiniger
o Knijp puistjes niet uit, niet krabben aan gezicht.
o Zonlicht en zonnebank vermijden
- Medicamenteus: benzoylperoxide 5% gel, vanaf 10 jaar leeftijd, minstens 6 weken gebruik
voor effect, werkt keratolytisch (huid afschilferend), remt ontstekingsreactie en bactericide.
o Start 1x daags, niet inmasseren, avonds na reinigen gezicht, daarna 2x daags, in de
ochtend gel van gezicht afwassen, effect na paar weken zichtbaar, minimaal 6 weken.
o Bijwerkingen: irritatie onder invloed van uv licht en zonnebank, geeft vlekken op
textiel, haar en wenkbrauwen.
- Uitgifte informatie: Bij gebruik tretinoïne in avond en benzoylperoxide in ochtend, niet
tegelijk. 5% en 10% even goed werkzaam, 10% meer kans op irritatie dus 5% altijd 1 e keus.
- Afgeraden middelen: salicylzuur (geeft veel huidirritatie) en Resorcinol (werking onbekend)
- Medicatie op recept: anticonceptiepil, tretinoïne, clindamycine, orale AB, isotretinoïne.
,Aambeien
- Symptomen: bloed bij ontlasting, pijn of jeuk bij anus, uitpuilen aambei
- Bij wie? Jongvolwassenen en zwangere vrouwen, bij ouderen door obstipatie
- Medicatiegebruik? Antistollingsmiddelen zorgen ervoor dat aambeien langer blijven bloeden.
Bijwerkingen van obstipatie bijvoorbeeld ijzerpreparaten, verapamil, opioïden, antidepressiva
- Naar huisarts: klachten langer dan 2 weken, bloed of slijm bij ontlasting, uitstulping
gezwollen en te veel pijn doet, bij twijfel of het aambei is, blijvende problemen terwijl
adviezen wel worden opgevolgd, buikpijnklachten.
- Niet medicamenteus advies bij harde ontlasting: Vezelrijke voeding eten en veel drinken
(volkorenproducten, zilvervliesrijst), voldoende lichaamsbeweging, Ongezuiverde zemelen
toevoegen, gedroogde pruimen, laxerende limonadesiroop, voetenkrukje goede houding
- Niet medicamenteus bij pijn, jeuk en branderig gevoel: niet de ontlasting ophouden, niet
hard persen, vochtig toiletpapier zonder alcohol of parfum en dep goed droog, spoelen met
lauwwarm water, uitstulping naar binnen duwen, vermijden van inlegkruisjes en kunststof
ondergoed ivm zweten. Niet krabben.
- Medicamenteus: alleen pijn tijdens ontlasten:
o 1e keus vaseline cetomacrogolcrème. Verzachtend en jeukstillend. Zinksulfaat werkt
ook indrogend. 2x per dag en na elke stoelgang aanbrengen, werkt direct. Niet
gebruiken bij voortdurend bloedende aambeien.
o 2e keus: zinkoxide in zetpil. Verzachtend, jeukstillend en indrogend. Na elke stoelgang
1 zetpil inbrengen, werking zodra zetpil gesmolten is. Niet gebruiken bij voortdurend
bloedende aambeien, geeft vlekken in kleding.
- Medicamenteus: voortdurende pijn:
o 1e keus: Lidocaïne vaselinecreme / zinksulfaatcréme / zinkoxide en bismutsubnitraat
vette zalf. (Theranal) Pijnstillend, verzachtend en jeukstillend, zinkoxide werkt ook
indrogend. 2x per dag en na elke stoelgang aanbrengen niet meer dan 20gr zalf per
dag, werkt binnen 5 minuten na aanbrengen. Niet gebruiken bij voortdurend
bloedende aambeien. Bijwerkingen: irritatie van de huid en slijmvliezen. Lidocaïne
mag wel bij zwangerschap, bismutsubnitraat niet adviseren.
o 2e keus: Lidocaïne met zinkoxide en bismutsubnitraat in zetpil. Pijnstillend,
verzachtend en jeukstillend. Zinkoxide werkt ook indrogend. 2x per dag 1 zetpil
inbrengen, werkt na 5 minuten na inbrengen, tijdens zwangerschap en borstvoeding
niet adviseren. Niet gebruiken bij voortdurend bloedende aambeien.
- Afgeraden: haaienlevertraan en biergistextract, niet overtuigend aangetoond.
, Allergische Rinitis
- Ontsteking neusslijmvlies door hooikoorts, niet seizoensgebonden allergie, niet
immunologische prikkel (stof, rook, verflucht, alcohol) of een relatie met astma.
- Bij seizoensgebonden rinitis (hooikoorts): jeukende ogen, jeuk aan neus en gehemelte, hoest.
- Bij niet-seizoensgebonden klachten vaker klachten van niezen, loopneus en verstopte neus.
Klachten worden in avond minder door luchtvochtigheid en minder stuifmeel in de lucht. Bij
niet-seizoensgebonden geen last van ogen en hoesten, alleen van neus.
- Wie? Tussen 5 en 45 jaar met piek tussen 15 en 24 jaar. Bij jonge kinderen mogelijk astma.
- Hoelang? Terugkerend in bepaalde periode? Hooikoorts seizoen (april tm november)
- Naar huisarts: bij onbekende oorzaak, benauwdheid of kortademigheid, bij ooginfecties, bij
klachten aan 1 neuskant, mogelijk poliep of tumor, bij voortdurende klachten.
- Niet medicamenteus:
o Hooikoorts: vermijd stuifmeel, niet in ogen wrijven, douchen voor het slapen, neus
en ogen spoelen, kleding en beddengoed wassen, zonnebril dragen, ramen en deuren
dicht houden, vakantiebestemming aan zee of in de bergen minder last.
o Huisstofmijt: gladde vloer, geen dikke gordijnen, goede ventilatie in huis, synthetisch
dekbed en kussen, veel schoonmaken, knuffels bij kinderen in bed vaak wassen.
o Huisdieren: huisdier wegdoen, gladde vloer, makkelijk schoonmaken, huisdier buiten
borstelen, raak niet gezicht aan na aaien huisdier.
e
- 1 keus: oraal: cetirizine: Volwassenen 1x per dag 10mg in de avond
Kinderen 6-11 jaar 2x daag 5mg Kinderen 2-6 jaar 2x daags 2,5mg
o Interactie: nierfunctiestoornissen, leveraandoeningen dosering aanpassen.
o Effect binnen 1 uur en 24 uur werkzaam.
o Bijwerkingen van slaperigheid, hoofdpijn, misselijkheid (rijvaardigheid!)
- 1e keus oraal: loratadine: Volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar >30kg = 1x daags 10mg
Kinderen 2-11 jaar <30kg = 1x daags 5mg.
o Dosering halveren bij leveraandoeningen.
o Bijwerkingen: slaperigheid, hoofdpijn, misselijkheid (rijvaardigheid!)
o Interactie met Ritonovir, medicijn tegen hiv en aids, bijwerkingen kunnen toenemen.
e
- 2 keus: fexofenadine: volwassenen en kinderen >12 jaar = 1x per dag 120mg.
o Werkzaam na 1-6 uur en werkt 24 uur.
o Bij nierfunctiestoornissen dosering halveren
o Bijwerkingen: hoofdpijn, duizeligheid, slaperigheid, droge mond (rijvaardigheid!)
o Niet bij zwangerschap/borstvoeding en niet samen met grapefruitsap innemen.
- 1e keus lokaal: azelastine: oogdruppels en neusspray, 2x daags, werkt na 15-30 minuten.
o Let op met lenzen
o Bijwerkingen van lokale irritatie, bittere smaak, niezen en neusbloedingen.
- Zwangerschap: cetirizine en loratadine mag, fexofenadine niet.
- Afgeraden middelen: cromoglicinezuur, werkt minder goed en kort en alleen preventief.