Samenvatting
Samenvatting VWO Geschiedenis memo H8
Samenvatting van H8 van het boek Memo van geschiedenis voor VWO.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
1 beoordeling
Door: zinebboulahrir5 • 2 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 8§1: De verlichting
18e: Meeste mensen geloofden dat kerkelijke rituelen nut hadden → God zou directe
invloed hebben
- Voltaire: gevoel van zekerheid was misplaatst → geen bewijs voor werking van
rituelen: dogmatisch (= iets was waarheid zonder bewijs en het mocht geen
kritiek krijgen)
- hij gebruikte standpunten met logische redenering en zocht naar bewijzen
→ gebruikte geen argumenten berust op traditie
Sinds wetenschappelijke revolutie: vertrouwen in ratio → rationalisme en empirisme: de
Verlichting
- verlichte denkers: opvoeding / scholing is de beste manier om samenleving te verbeteren
- burgers opvoeden tot rationele mensen: verstand zorgt voor minder in het duister tasten
- Encyclopedie: alle mogelijke kennis verzamelt in dit boek, mits wetenschappelijk onderbouwd
- verlichting: vooral periode van intensief debat en onderzoek → kritisch + veel
meningsverschil
Er werd het meest nagedacht over geloof en de samenleving:
Geloof: 3 redenen waardoor religie werd bekritiseerd
1. rationeel was het moeilijk om wonderen en Bijbel te verklaren
- wonderen waren logisch om te verklaren en Bijbel had verschillende schrijvers (niet God)
- sommige denkers: voor alles wat gebeurt is een verklaring te vinden
- er waren maar enkelen die zich afvroeg of het bestaan van God rationeel te verklaren is
- meesten bleven gelovig: rationeel onderzoek hoeft niet te strijden met geloof
- onderzoek verklaarde hoe complex God te natuur had geschapen
- deïsme: wereld zien met een mechanistisch wereldbeeld
2. cultuurrelativisme: ook hierdoor geloof onder druk te staan
- er werden religies met elkaar vergeleken → alleen uiterlijke vormen van geloof
waren veranderd, de innerlijke geloofskracht was voor iedereen hetzelfde
- dogmatisch denken werd bekritiseerd
3. rol van religie in samenleving
- sommige denkers: koningen + de kerk → misbruikten religie om volk onwetend en
gehoorzaam te houden → onvrijheid
- andere denkers: religie zorgt voor orde in de samenleving
- meesten: religie moest niet voornaamste leidraad zijn voor handelen van de mens
- universeel moraal: richtlijn die voor alle mensen gelijk is → met ratio
ontdekken
- volgens Kant: moraal en religie twee verschillende dingen
- alle mensen hetzelfde vermogen tot nadenken over morele vraagstukken
- gedraag je naar regels waarvan je zou willen dat ze algemeen geldig zouden zijn
Samenleving
Door het nadenken over de samenleving, ontstonden er drie nieuwe ideeën over een samenleving:
1. John Locke (1632-1704): alle mensen hebben van nature dezelfde rechten.
Mensen kunnen deze rechten niet alleen beschermen, dus daarom → een contract
met regering. De burgers hebben het recht om zich te verzetten, als de regering
zich niet aan dit contract houdt.
2. Jean-Jacques Rousseau (1712-1778): de regering is niets anders dan de uitvoerder
van de wil van alle burgers. De burgers kunnen hun macht altijd terugnemen →
volkssoevereiniteit
3. Montesquieu (1689-1755): machtsmisbruik kan voorkomen worden door de scheiding der
machten (trias politica). Er is een wetgevende macht (wettenmaker), uitvoerende macht (wet
uitvoerder) en rechtsprekende macht (controleur of wetten worden nageleefd).
Rationale denkstijl ook toegepast op strafrecht / denken over verleden. Superioriteitsgevoel ontstond,
omdat er werd gezegd dat de Europese beschaving verst gevorderd was t.o.v. volken buiten Europa.
§2: Vorsten en verlichte ideeën
, Alle Europese vorsten probeerden hun land efficiënter te maken → belastinginning beter
regelen (meer geld voor oorlog) en stimulering wetenschap (moderne oorlogstechniek).
Er is wel onderscheid tussen deze vorsten en Frederik van Pruisen.
Frederik van Pruisen werd koning → religieuze vrijheid, kunst en wetenschappen
stimuleren, kanalen aanleggen, beperking lijfstraffen, scholing voor kinderen, nationaal
wetboek en moderne bureaucratie (= ambtenaren in dienst v.d. koning zagen toe op
uitvoering van regels): Pruisen werd een moderne staat. Dit koningschap van Frederik is
vb. van verlicht absolutisme
1. voerde hervormingen door om de samenleving te verbeteren volgens ideeën van verlichte
denkers
a. scholing nam toe en rechtspraak werd eerlijker
b. onzekerheid: oude rechten afgeschaft, moderne bureaucratie voerde wetten uit, kerk
moest belasting betalen en religieuze vrijheid
2. hij baseerde zijn macht op rationele redenering → niet op religie (koning was het
beste in staat om welvaart te bevorderen en Pruisen machtig te maken): ‘eerste
dienaar van de staat’
Sociale verhoudingen waren nog feodaal: adel had privileges en grote landgoederen.
Lijfeigenen bewerkten het land → niet vrij, uitgebuit, grote armoede en soms mishandeld
- lijfeigenschap werd niet afgeschaft → Frederik moest adel te vriend houden voor
het leger
- keizer Jozef II: schafte dit wel af → opstanden van adel, kerk en boeren
- Frederik gaf zijn eigen lijfeigenen wel wat meer vrijheid
De meeste koningen accepteerden verlichte ideeën niet → ideeën verspreidde zich onder
de burgers. Er ontstond een publieke opinie: verzameling van meningen als gevolg van
discussies onder burgers
De ideeën konden verspreiden door:
- tijdschriften
- koffiehuizen
- verenigingen om samen te discussiëren, onderzoek te doen en te lezen
- natuurkundig, maar ook maatschappelijk
- salons (in Frankrijk): woonkamers van rijke dames
Oprichting ‘Maatschappij tot Nut van ‘t Algemeen’ in de Nederlands republiek in 1784:
- economisch verval kon worden tegengegaan als burgers als deugdzame burgers werden
- onderwijs hervormen: nieuwe schoolboeken en volksbibliotheken
- elk lid was gelijk en beslissingen werden democratisch gemaakt
- speelde grote rol bij politieke bewustwording van de burgerij: meepraten en meebeslissen
Reacties van regeringen op publieke opinie:
- ancien régime in Frankrijk: vrijheid van ideeën uitwisselen was beperkter dan elders
- koningen: vonden het vanzelfsprekend dat hun macht absoluut was →
steun van adel en kerk. Deze kregen privileges in ruil voor hun steun.
Verlichte denkers waren het daar niet mee eens → koningen waren bang
dat hun macht werd ondermijnd
- politie spoorde illegaal drukwerk op → Voltaire en Rousseau verbannen uit
Frankrijk
- weinig tegen te doen: altijd iemand met lef + brieven uitwisselen tussen geleerden
- Engeland en Republiek: grotere vrijheid van drukpers
- boeken daar gedrukt en gesmokkeld naar Frankrijk
- Republiek: hoofdkwartier van Europese boekproductie
- veel vertalers in Republiek → belangrijke schakel voor uitwisseling ideeën
Verklaringen voor verschillen tussen regeringen:
- religieuze vrijheid: in Republiek vormde geen religieuze groep een meerderheid
en verschillende religieuze opvattingen werden geaccepteerd → soms wel censuur
voor één provincie, maar dan was publicatie in andere stad/provincie wel mogelijk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper johanna_. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 77254 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen