Verbintenissenrecht
Voorkennis
Dwingend recht: recht waar men niet van mag afwijken
Regelend recht: recht waar men vanaf mag wijken
Semi-dwingend recht: recht waar men niet van mag afwijken te nadelen van de
zwakkere partij
Het verschil tussen privaat- en publiekrecht:
Publiekrecht is tussen overheid en burger; Strafrecht, Vergunningen
Privaatrecht is tussen burgers onderling; “Mr. Frank Visser doet uitspraak”
Rechtsbronnen van het Nederlands recht zijn:
- Wetten
- Verdragen
- Jurisprudentie
- Gewoonte recht
Verdrag; een internationale afspraak.
Gewoonte recht; recht dat niet staat opgeschreven en als normaal wordt ervaren
Jurisprudentie; eerdere uitspraken
Uitspraak van rechtbank; vonnis
Uitspraak van de hoge raad; arrest
Wanneer men in hoger beroep gaat, gaat men naar het hof. Als men het er dan nog
steeds niet mee eens is gaat men naar de hoge raad, echter doet de hoge raad
alleen uitspraak over hoe men het recht uit moet leggen.
Dwaling (artikel 6:228 BW); er is sprake van een onjuiste voorstelling van zaken
Kantharos van Stevensweert-arrest
Onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW); een handeling heeft grote gevolgen
Kelderluik-arrest
Onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW) / Risicoaansprakelijkheid (6:179 BW);
Zeug geel 113-arrest
Artikel 3:3 BW
Onroerende zaak; een zaak dat niet verplaatsbaar is
Roerende zaak; een wel verplaatsbare zaak
,College 1
Deel 1
In het verbintenissenrecht staat de rechtsrelatie tussen personen onderling centraal.
Het verbintenissenrecht vormt samen met het goederenrecht het vermogensrecht.
Het vermogensrecht daarentegen is samen met het personenrecht weer een
onderdeel van het privaatrecht.
Goederenrecht betreft de relatie tussen een persoon en een goed.
Wanneer je de eigenaar bent van een fiets, is er sprake van een rechtsrelatie tussen
persoon en goed.
Vermogensrecht regelt de verhoudingen die op geld waardeerbaar zijn tussen
burgers onderling.
Privaat/civiel/burgerlijkrecht houdt zich bezig met alle juridische betrekkingen tussen
burgers onderling.
De verschillende personen in het recht:
- Natuurlijke personen; een mens van vlees en bloed
- Rechtspersonen; volgens de wet zijn deze gelijk aan een natuurlijk persoon
BV, NV, de Nederlandse staat, Gemeente, etc.
De verschillende soorten rechtsrelaties / rechtsverhoudingen:
- Natuurlijk persoon vs. Natuurlijk persoon
Je bent bijvoorbeeld een van je vrienden nog geld verschuldigd
- Natuurlijk persoon vs. Rechtspersoon
Werknemer heeft recht op salaris van een bedrijf
- Rechtspersoon vs. Rechtspersoon
Een bedrijf heeft mappen besteld bij een ander bedrijf
Verbintenissenrecht: betreft rechtsrelaties tussen twee personen, waarbij de ene
partij zich verplicht om een prestatie te leveren, terwijl de andere partij hier recht op
heeft.
De schuldenaar is degene die moet presteren
De schuldeiser is degene die het recht heeft op de prestatie
Iris is een bedrag van €100,- verschuldigd aan Peter
Iris; Schuldenaar
Peter; Schuldeiser
2
,De verbintenis die voortvloeit uit de rechtsrelatie/rechtsverhouding betreft de
‘verplichting’ van de rechtspersonen.
Rechtsfeiten: is een feit dat een rechtsgevolg heeft ofwel een gevolg volgens het
geldende recht
Petra ondertekend een arbeidsovereenkomst en heeft daardoor recht op salaris.
Gewone feiten daarentegen hebben geen rechtsgevolg
De man fietst, het regent buiten, etc.
Het rechtsfeit wordt gevormd door de handeling, het rechtsgevolg betreft het recht
dat men hierbij krijgt.
Annabel koopt een laptop bij BCC
Rechtsfeit; het kopen van de laptop
Rechtsgevolg; Annabel wordt eigenaar van de laptop
Rechtsfeiten kunnen in tweeën worden onderverdeeld:
- Blote rechtsfeiten
Betreffen geen handelingen, maar hebben wel een rechtsgevolg.
Voorbeelden: geboorte, overlijden, meerderjarig worden ( stemrecht)
- Rechtens relevante handelingen
Betreft een handeling die een rechtsgevolg heeft. Voorbeeld het inschrijven bij
een hbo-opleiding (rechtshandeling), waardoor je recht krijgt op onderwijs
(rechtsgevolg).
Rechtens relevante handelingen kunnen vervolgens ook weer worden opgesplitst:
- Feitelijke handelingen
Handelingen die wel een rechtsgevolg hebben, maar daar niet op zijn gericht.
De handelende persoon heeft dus niet met opzet het rechtsgevolg tot stand
gebracht. Voorbeeld: iemand rijdt per ongeluk met zijn fiets tegen een
autodeur en moet daardoor schade betalen
- Rechtshandelingen’
Een handeling die gericht is op een rechtsgevolg. Hierbij is de handelende
persoon dus gericht op het creëren van een rechtsgevolg. Bij deze
handelingen is een wilsuiting/verklaring nodig. Dit houdt in dat de
handelende persoon duidelijk laat merken dat hij/zij een rechtsgevolg tot stand
wil brengen. Voorbeeld: het afsluiten van een arbeidsovereenkomst.
Bij rechtshandelingen speelt het oogmerk/het doel van de handelende
persoon dus een grote rol.
3
,Rechtshandelingen kunnen worden gesplitst in twee onderdelen:
- Eenzijdige rechtshandelingen
Een rechtsgevolg wordt tot stand gebracht door één persoon, zonder de
medewerking van een ander persoon. Hierbij is sprake van een wilsuiting van
de desbetreffende persoon. Voorbeeld: het opstellen van een testament.
- Meerzijdige rechtshandelingen
Het is noodzakelijk dat twee personen een rechtsgevolg tot stand brengen. De
wilsuitingen van beide partijen zijn hiervoor vereist en moeten gericht zijn op
hetzelfde rechtsgevolg. Voorbeeld: afsluiten van een huur- of
arbeidsovereenkomst.
Ook eenzijdige rechtshandelingen kunnen worden onderverdeeld:
- Persoonsgerichte rechtshandelingen
Een handeling die wordt verricht door één van beide partijen en zijn gericht tot
de specifieke andere partij. Voorbeeld: het opzeggen van de
huurovereenkomst door de huurder.
- Niet-persoonsgerichte rechtshandelingen
Ook wel een ongerichte rechtshandeling. Een handeling door één partij, maar
niet gericht tot een specifiek persoon. Voorbeeld: het doen van een
geboorteaangifte, het maakt hierbij niet uit welke ambtenaar van de burgerlijke
stand de verwerking uitvoert.
Meerzijdige rechtshandelingen kunnen worden onderscheiden in:
- Overeenkomsten
- Andere meerzijdige rechtshandelingen
Vaststellen van notulen tijdens een vergadering
Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling, waarbij één of meer partijen
jegens één of meer andere een verbintenis aangaan (artikel 6:213 lid 1 BW)
Overeenkomsten kunnen worden onderverdeeld in:
- Verbintenisscheppende overeenkomsten
Hierbij ontstaan één of meerdere verbintenissen tussen partijen, men noemt
dit ook wel een obligatoire overeenkomst. Voorbeelden: arbeidsovereenkomst
of schoolinschrijving.
- Andere overeenkomsten
Familierechtelijke overeenkomsten zoals het huwelijk.
Verbintenisscheppende overeenkomsten kunnen worden opgesplitst in:
- Eenzijdige overeenkomsten
Slechts voor één van beide partijen wordt een verplichting geschept.
- Meerzijdige overeenkomsten
Beide partijen hebben jegens elkaar verplichtingen. Men noemt dit ook wel
een wederkerige overeenkomst. De één komt de verplichting na in ruil voor de
verplichting van de ander. Voorbeeld: huurovereenkomst, beide partijen
hebben hierbij verplichtingen ( geld betalen, kamer beschikbaar stellen).
4
, Deel 2
Volgens de wet is ieder natuurlijk persoon bekwaam tot het verrichten van
rechtshandelingen, voor zover de wet niet anders bepaald (artikel 3:32 lid 1 BW),
men duidt hierbij op het begrip ‘handelingsbekwaamheid’.
Daartegenover staat in de wet het begrip ‘handelingsonbekwaam’. Iemand is
handelingsonbekwaam als de volgende situaties zich voordoen:
- Minderjarigen (onder de 18 jaar) zijn handelingsonbekwaam, tenzij er
toestemming is van hun ouders (artikel 1:234 BW). Vaak wordt de
toestemming verwacht aanwezig te zijn.
Bij een 14 jarige die een flesje ice tea koopt wordt verwacht dat er
toestemming is. Bij een 14 jarige die een nieuwe fiets koopt, moet er worden
nagegaan of hij/zij daadwerkelijk toestemming is.
- Meerderjarigen, die onder curatele staan, zijn handelingsonbekwaam met
betrekking tot het zelf nemen van rechtshandelingen (artikel 1:378 BW). Deze
persoon mag enkel rechtshandelingen verrichten bij toestemming van
zijn/haar door de rechter aangewezen curator (artikel 1:381 BW).
Voorbeelden van meerderjarigen die onder curatele staan zijn: mensen met
een geestelijke stoornis.
Curator; de persoon die verantwoordelijk is voor het toezicht op de curatele gestelde.
Curateleregister; dit is een openbaar register waarin alle onder curatele gestelde
mensen staan vermeldt.
! Handelingsbekwaamheid is niet hetzelfde als beschikkingsbevoegdheid.
Beschikkingsbevoegdheid heeft betrekking op het goederenrecht, het is hierbij van
belang dat iemand op het moment van overdragen van een goed
beschikkingsbevoegd is.
Iemand is beschikkingsbevoegd wanneer hij/zij zijn zaak aan een ander mag
verkopen of schenken, ook wel vervreemden genoemd.
Op het moment dat iemand niet beschikkingsbevoegd is zal er geen geldige
overdracht tot stand komen.
Voorbeeld: Pim heeft zijn laptop uitgeleend aan Freddie, na een paar weken besluit
Freddie de laptop te verkopen. Op dit moment zal er geen geldige overdracht
plaatsvinden, want Freddie is in dit geval niet beschikkingsbevoegd, de laptop is
namelijk in het bezit van Pim.
De vereiste voor het verrichten van een rechtshandeling is dat er een op een
rechtsgevolg gerichte wil aanwezig is, die zich door een verklaring heeft
geopenbaard. Men noemt dit ook wel de wilsverklaring (artikel 3:33 BW).
De wilsverklaring kan zowel mondeling als schriftelijk worden gedaan (artikel 3:37
BW). Indien dit niet van toepassing is, zal er geen rechtshandeling tot stand komen.
Een wilsverklaring kan ook stilzwijgend zijn, wat inhoudt dat de wil wordt verklaard
door bijvoorbeeld een handgebaar of een meewerkende houding.
Een wilsverklaring heeft pas effect op het moment dat deze de persoon tot wie zij is
gericht heeft bereikt (artikel 3:37 lid 3 BW). Een opzichzelfstaande wilsverklaring die
niet tot een persoon is gericht heeft dus geen functie.
5
