Samenvatting

Samenvatting Alle literatuur en hoorcolleges - introductie gedragswetenschappen

0 keer verkocht

Instelling
Universiteit Utrecht (UU)

Dit is een uitgebreide samenvatting met alle literatuur uit het boek approaches to psychology. Daarnaast ook een samenvatting van alle hoorcolleges, van de universiteit Utrecht. Het boek is samengevat in het engels de hoorcolleges in het Nederlands

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 67 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 17 januari 2025
Aantal pagina's 67
Geschreven in 2024/2025
Type Samenvatting

psychodynamisch
cognitief
behaviorisme
bekrachtiging
humanisme
biologie
erfelijkheid
stereotypen
psychopathologie
frued
psychologie

Volgen

floor04 Lid sinds 4 jaar 41 documenten verkocht

€10,48

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Introductie gedragswetenschappen

Hoorcollege 1: mensbeelden en psychologisch perspectief (adaptatie, erfelijkheid en omgeving)

Wat is gedragswetenschap:
- Focus op psychologische wetenschap
- Studie van gedrag en mentaal functioneren
- Denken, voelen en handelen (cognitie, affect, gedrag)

Overzicht hoorcollege:
- Verklaringen voor gedrag
- Uiteenlopende mensbeelden
- Biologisch-adaptieve perspectief
- Erfelijkheid en omgeving

Hoe komt gedrag tot stand?
- Hoe autonoom is gedrag van het individu
- Individu – samenleving (agency – structure)
- Biologie – omgeving (nature – nurture)

Verhouding individu en samenleving:
- Mens/individu vormt de samenleving (psychologisch perspectief)
- Samenleving vormt mens/individu (sociaal perspectief)
- Samenspel tussen individu en omgeving

Invloed biologie en omgeving:
- Samenspel biologie en omgeving
- Voorgeprogrammeerd: geen denken of leren aan te pas

Kennis van mensen:
- Inzicht in het menselijk handelen geeft inzicht in en wordt beïnvloed door ideeën over
menselijke aard (basale kenmerken en processen)
- Mensbeelden:
o Filosofische, levensbeschouwelijke or religieuze overtuigingen
o Sociaalwetenschappelijke theorieën en onderzoeksbevindingen
- Mensbeelden worden gevormd door en vormen observaties
- Samenspel van percepties en ideeën die we al hadden

Cognitieve schema’s:
- Cognitief raamwerk (denkkader) – organisatie van kennis
- Expertise opbouwen is het ontwikkelen van schema’s om informatie te plaatsen in
betekenisvolle patronen
- Bestaande kennisstructuur:
o Beïnvloedt interpretaties
o Nieuwe kennis inpassen
o Aanpassen aan nieuwe kennis

Uiteenlopende mensbeelden:
- De mens wordt bepaald door biologische (genetische) factoren en de omgeving doet er
weinig toe

, - Mensen zijn in essentie egoïstisch, puur uit op eigenbelang en op zoek naar macht en
dominantie
- Wat mensen denken, voelen en doen is helemaal het resultaat van omstandigheden en
cultuur
- Mensen streven van nature het goede na, het komt door de omgeving dat mensen soms
slechte dingen doen
- Mensen zijn rationele wezens, probleemoplossers met verstand die kosten en baten afwegen

Mensbeeld in psychologische benaderingen:

- Sociaal-culture: interacties, sociaal cultuur bepaald
o De mens als sociaal wezen ingebed in een cultuur
o Sociale invloeden, waaronder normen, sociale interacties en groepsprocessen in de
cultuur en sociale omgeving
o Verschillen in hoe we gedrag interpreteren
o Cognitieve schema’s met eigen beperkingen
o Sociaal-cultureel bepaalde mens

Onvolledige mensbeelden:
- Alle mensbeelden hebben een kern van waarheid, maar ze leggen veelal de nadruk op één
bepaald proces, en zijn daarmee eenzijdig (en vaak tegenstrijdig: òf-òf)

Biologisch-adaptieve mensbeeld:
- Evolutionair perspectief:
o Kenmerken en eigenschappen hangen samen met genen die overerven
o Er is altijd genetische variatie en er zijn voortdurend genetische mutaties
o Overerving van genetische variatie heeft invloed op kenmerken/eigenschappen
o Behoud van variant indien grotere kans overleving in specifieke omgeving
o Geleidelijk proces van verandering in de soort als aanpassing aan omgeving
- Adaptieve vermogens
- Samenspel natuur-cultuur

Evolutie en de mens:
- Menselijke soort is uitvloeisel van zeer langzaam en zeer langdurig proces van verandering
- Menselijke soort deelt heel veel met andere diersoorten (evolutie bouwt voort op wat er al
is)
- Menselijke soort heeft eigen, relatief unieke eigenschappen en adaptatie-principes (evolutie
creëert nieuwe)

,Drievoudig brein:
- Reptielen brein: kleine hersenen
- Weerspiegeling hoe de menselijke soort zich heeft aangepast in de steeds veranderende
omgeving

Evolutionaire psychologie:
- Psychologische eigenschappen als biologische aanpassingen aan uitdagingen in de omgeving
- Eigenschappen die in alle culturen voorkomen:
o Afleiden emoties van anderen
o Onderscheid (niet)verwanten
o Samenwerking met anderen

Seksuele partnerselectie:
- Genen overgedragen door seksuele reproductie
- Wie kiezen mensen als seksuele partner?
- Theorie = hypothese
- Reproductieve strategieën (Buss, 2017)
o Verschil in voorkeur voor aantal en duur seksuele relaties
- Brede acceptatie van huwelijk (Buss & Schmidt, 1993)
o Belang van samenwerking ouders voor nageslacht
- Gewenste kenmerken van partner (Buss et al, 1990)
o Mannen: aantrekkelijkheid, vrouwen: potentiële bijdrage
- Seksuele jaloezie (Buss, 1989)
o Vrouwen: emotionele ontrouw vanwege grote investering
o Mannen: seksuele ontrouw vanwege onzeker vaderschap

Reikwijdte en kritiek:
- Evolutionair psychologie is een manier van denken over psychologie dat toegepast kan
worden tot elk onderwerp van de psychologie
- Maar:
o Posthoc verklaringen en theoretische inconsistenties
o Reductionistisch (maar naar één proces gekeken) en deterministisch (alles is
vastgelegd, onvermijdelijk en onveranderlijk) perspectief
o Continuering van natuur-cultuur tegenstelling – terwijl het eigenlijk gaat om
samenspel
o Rechtvaardiging van bestaande sociale verhoudingen

Erfelijkheid en omgeving:
- Sommige fysieke kenmerken zijn erfelijk
- Hoe zit dat met psychologische kenmerken?
- Nature-nurture debat:

, o Wat is de rol van aangeboren en aangeleerde factoren in gedrag?
o Persoonlijkheid, cognitieve vermogens, agressie, criminaliteit, seksualiteit,
psychopathologie, gezondheid
- Waarom is dit belangrijk?
o Validiteit van uiteenlopende basale mensbeelden
o Aanpak van individuele en sociale problematiek

Sekse verschillen in gedrag:
- Ontkrachten stereotypen in primaten, bijv:
o Vrouwelijk leiderschap
o Invloedrijke ouderen
o Zorgzame mannen
o Homoseksueel contact
- Potentieel voor breed scala aan gedrag
- Expressie hangt af van concrete context
- Biologie is en biedt geen rechtvaardiging voor sociale verhoudingen

Wat is erfelijkheid, wat is omgeving:
- Erfelijkheid:
o Overdracht van informatie tussen generaties via de genen
o 46 chromosomen, 20.000 genen, 3 miljard bouwstenen
- Omgeving/milieu:
o Postnataal:
 Opvoeding, omstandigheden (bijv. stimulatie, warmte)
 Sociaal-structureel (bijv. netwerken, verbanden)
 Cultureel (bijv. normen, waarden, opvattingen)
o Prenataal: hormonen, chemische stoffen (bijv. alcohol, stress)

Samenspel erfelijkheid en omgeving:
- Erfelijkheid is predispositie (aanleg) en niet onvermijdelijk
- Genetische aanleg komt tot uiting via de omgeving
o Expressie van genetische verschillen (alcoholisme, antisociaal gedrag)
- Omgevingsinvloed hangt af van de genetische aanleg
o Aanknopingspunt invloed omgeving (taal leren, artistiek talent)

Uiting van aanleg via omgeving:
- Voorbeeld: schizofrenie (hallucinaties, sociaal-emotionele stoornissen)
- Ongeveer 15% van bevolking met genetische aanleg – 1/15 krijgt schizofrenie – hierbij zijn
honderden genen betrokken
- Omgevingsfactoren:
o Misbruik en trauma in jeugd, cannabisgebruik, sociale uitsluiting van minderheden,
wonen in grote stad

Invloed van omgeving op genen:
- Verandering in erfelijk materiaal door genetische schaden (invloed van UV straling,
radioactiviteit, chemische stoffen)
- Verandering in aansturing van genen, niet in erfelijk materiaal (invloed van dieet, levensstijl
en chronische stress)
- Epigenetica: verandering in fenotype (expressie)
- Veranderingen in genetische aansturing kunnen erfelijk zijn

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.