Arbeids- en organisatiepsychologie deel 1
Hoorcollege 1: Introductie
Groepen en het belang daarvan
- Groepen zijn belangrijk voor wij mensen → wij mensen zijn sociale organismen
- Groepen zijn belangrijk omdat de sterkere leden zorgen voor de zwakkere leden
o We overleven dus door elkaar
- De leider van de groep is niet per se de sterkste, maar het zorgt ervoor dat de groep overleeft.
→ op deze manier worden organisaties ook overeind gehouden Groups are important to take care of the weak → we
Wat motiveert het meeste op werk
Stel je voor je vraagt wat iemand het meest motiveert om te werken
A. Financiële prikkels
B. Interpersoonlijke ondersteuning
C. Erkenning voor goed werk
D. Vooruitgang boeken
E. Duidelijke doelen
- We denken dat erkenning van goed werk belangrijk is, maar het blijkt dat D het goede antwoord is
o Goede antwoord is D, maar het meest gedachte is C
→ alles wat in de natuur niet groeit is dood
→ vergelijkbaar met survival of the fittest: het feit dat je je aan kan passen aan veranderende omgeving, groeien is
daarom erg belangrijk
En andere motivatiedoelen:
Groei →mensen zoeken voor groei
Relatie → we willen gerelateerd zijn aan anderen
Autonomie → we willen een gevoel van self direction
Aan de ene kant willen we samen zijn (gerelateerd) maar we willen ook onszelf zijn
Kortom: beschrijft eigenlijk het verhaal van de olifanten
Deze dingen worden van je afgepakt bij het straffen
→ denk aan isolatiecel in gevangenis, je wordt helemaal gek als je een tijd alleen bent
Daarom zijn deze drie dingen belangrijk voor werk
Deel 1: Wat is industriële en Organisationele psychologie?
Geschiedenis:
- 1876-1930 → bobbels in schedels betekenden dat je verschillende talenten had, de psychologie had dus een
hele andere wending
o Munsterburg en Cattell → eerste organisationele psychologie die mensen en relatie tot werk
onderzochten
o Wereldoorlog 1: Army Alpha en Army Beta Tests
o 1917—Eerste Ph.D. in industriële psychologie toegekend aan
o Lillian Gilbreth
Onderzoek in tijd- en bewegingsstudie → Human Engineering
Hawthorne effect
→ eerste studie die organisationele psychologen doen
o Mensen hebben een behoefte voor bepaalde aandacht
o Mensen werden gevraagd hoe het ging
o Daarna deden ze het licht uit
o Daarna stelden ze dezelfde vraag
o Met minder licht werden mensen blijer
o Met licht aan waren mensen nog steeds blij
→ Hawthorne effect: het moment dat je assessing a human being, hun gedrag veranderd daardoor ook
Een meting is dus een interventie!
- Is oorspronkelijk ontstaan door productiviteit van werknemers te bestuderen, wanneer ze bvb pauzes enz
veranderen, waarbij er gekeken werd of de productiviteit vermeerderde of verminderde. Productiviteit was
steeds hoog, terwijl dingen op werk negatief veranderd werden, maar ze kwamen erachter dat dat niet kwam
door de werkomstandigheden, maar juist omdat ze wisten dat ze geobserveerd werden
,Het is het begin van het begrijpend dat mensen geen productiemechanismen zijn maar dat ze ook echt mens zijn
- 1930–1964 → we snappen echt ‘what makes people tick’
o Hawthorne Studies, Human Relations
o Human relations movement → resultaat van hawthorne studies, waarbij er een emotionele wereld van de
werknemer werd ontdekt
▪ Theorieën over motivatie
▪ Emotionele wereld van de werknemer
▪ Studies over werktevredenheid
o WOII
Problemen van hybride werk
Groep 1 Thuiswerkenden: autonomie is voor hen een belangrijke drijfveer (zelf beslissingen
kunnen nemen) → werkt graag van thuis → groep die wat liever alleen is
Groep 2 Kantoorwerkenden: verwantschap en groei zijn belangrijk (relaties met anderen en
ontwikkeling)→ werkt graag vanuit werk
Relatedness en growth zijn echter belangrijker
Balans is relevant voor o.a. leidinggevenden, HR etc. omdat er een werkomgeving gecreëerd moet
worden die alle behoeften van beide groepen voldoet
Hofstede theorie → Theory of Cultural Influence
Theory of Cultural Influence → bevat 5 dimensies
- Individualisme-Collectivisme
o Een rijker land is vaak individualistischer
- Machtsafstand →heb je het idee dat iemand met hogere macht eerder het recht hebben om zo te gedragen?
Accepteer je dat gedrag dan eerder? → is er een groot verschil tussen rijke mensen en arme mensen?
o Minder kan komen omdat er minder religie heerst → tussen bvb paus en volgelingen zit wel een
groot machtsverschil
o Klein in nederland
- Onzekerheidsvermijding → hoe ga je om met een onzekere wereld en het feit dat je soms niet alles zeker kan
weten?
- Mannelijkheid/Vrouwelijkheid → mannelijk: rollen tussen genders moeten duidelijk onderscheiden zijn →
vrouwelijk: rollen hoeven niet superduidelijk van elkaar gescheiden te worden
o Niet heel hoog in nederland → wij betalen vaak bijvoorbeeld helft van bedrag
- Langetermijn- versus kortetermijnoriëntatie
Onderzoeksmethodes en statistieken in A-O psychologie
Veelvoorkomende onderzoek ontwerpen in I-O Psychologie
• Experimenteel → opzetten van experiment
o Willekeurige toewijzing van deelnemers aan condities
o Uitgevoerd in een laboratorium of op de werkplek
bvb ene groep geef je 10 euro wat aan een ander besteedt moet worden en de andere groep moet
het aan zichzelf uitgeven → kijken welke groep blijer is
• Niet-experimenteel
o Omvat geen manipulatie of toewijzing aan verschillende condities
Twee veelvoorkomende ontwerpen:
• Observationeel ontwerp: Observeert en registreert gedrag
• Enquête-/vragenlijstontwerp (meest voorkomend)
• Quasi-experimenteel
o Niet-willekeurige toewijzing van deelnemers aan condities
Methodes van dataverzameling
Kwalitatieve en kwantitatieve onderzoek
• Kwalitatieve methoden
o Omvatten procedures zoals observatie, interview, casestudie en analyse van geschreven documenten
vaak handig voor kleinere groepen
• Kwantitatieve methoden
o Vertrouw op tests, beoordelingsschalen en fysiologische metingen
Meer voor grotere groepen
,Correlatiecoëfficiënt
Statistiek of maatstaf voor associatie
• Geeft de omvang (numerieke waarde) en richting weer (+ of –) van de relatie tussen 2 variabelen
• Bereikt van 0,00 tot 1,00
Positieve correlatie → Als één variabele toeneemt, neemt een andere variabele ook toe en vice versa
Negatieve correlatie → Als één variabele toeneemt, neemt een andere variabele af en vice versa
Multiple correlatiecoëfficiënt → over algemeen een lineaire associatie tussen verschillende variabelen met 1
uitkomstig variabele → kan ook inter-correlaties bevatten
Meta-analyse → Statistische methode voor het combineren van resultaten uit veel onderzoeken om een algemene
conclusie te trekken. Een studie van studies. Een schatting van hoe groot de correlatie eigenlijk is
- Kan beïnvloed worden door statistical artifacts: bepaalde negatieve dingen die de resultaten verstoren zoals
een te kleine sample size of onbetrouwbare metingen
Interpretatie aan de hand van betrouwbaarheid en validiteit
Realiability (betrouwbaarheid): bestaat uit:
- Consistentie en stabiliteit van een meting
- Test-hertest reliability → berekent door correlatie tussen meting 1 en meting 2 met elk andere tijden
- Interne consistentie → Beoordeelt hoe consistent items van een test een enkel construct meten
Validiteit bestaat uit:
- Of de metingen nauwkeurig en volledig zijn uitgevoerd, wat er gemeten moet worden
- Voorspeller
o Test gekozen of ontwikkeld om geïdentificeerde vaardigheden of andere kenmerken te beoordelen
(KSAO's) → knowledge skills and other characteristics
- Criterium
o Uitkomstvariabele die belangrijk prestatiedomein beschrijft
Holy grill → performance → we willen een voorspelling doen van een criteria!
Daarnaast ook satisfaction is belangrijk in organisatie psychologen
Experiment uit hoorcollege:
Experiement over eerste indruk
- Een aantal mensen zoeken voor een levenspartner
- 4 mannen, waarvan de vrouwen moesten uitkiezen wie de vader van hun kind zou kunnen zijn, gebaseerd op
LOOKS
- Man 3 beste gekozen
- Conclusie: Eigenlijk niks, omdat het niet echt is, we moeten voorzichtig zijn met generaliseren! Wie zegt bvb
dat de second impression zoals persoonlijkheid net zo aantrekkelijk is?
Generalizatie mogelijkheden in onderzoek
Generaliseerbaarheid (generalizability): Toepassing van resultaten van één onderzoek of monster op andere
deelnemers of situaties
• Hoe meer gebieden een onderzoek omvat, hoe groter de generaliseerbaarheid
• Elke keer dat er een compromis wordt gesloten, wordt de generaliseerbaarheid van resultaten verminderd
Hoorcollege 2
Wat ons leven veel beïnvloed
→ AI: neemt veel taken over van de mens en veel mensen gebruiken het voor alles
Selecteren van de juiste mensen → staffing
Stap 1: we willen iemand kiezen die bij de baan past → soms lastig als je veel kandidaten hebt
→ variatie tussen ons is net zo groot aan de buitenkant als in de binnenkant → zelfde voor de hersenen!
Hoe testen we wie de beste kandidaat is?
- Als we willen testen of iemand geschikt is testen we het volgende:
- Cognitive ability and the g-ocentric model → kan toekomstig gedrag van een werknemer voorspellen door
middel van berekenen van “g”
• Physical ability
• Personality
, • Interests
• Knowledge
• Emotion
Taxonomie van vaardigheden → 52 vaardigheden werden verspreid in veel categorieën
Deze categorieën zijn:
- Cognitieve vaardigheden
- Fysieke vaardigheden
- Perceptuele- motor vaardigheden
Cognitieve vaardigheid
IQ gebruiken we niet veel meer → komt van de tijd dat we dachten dat er een verschil was tussen de mentale en de
fysieke leeftijd
→ nu kijken we vooral naar “g” de algemene intelligentie
→ beschikt tot redeneren, plannen, problemen oplossen, snappen van complexe ideeën en leren van ervaringen
Voor werk: g is belangrijk → intelligentie zorgt voor een betere mogelijkheid tot opslaan van kennis en kennis zorgt
ervoor dat je een complexe baan aankan.
De correlatie tussen succes en je daadwerkelijke succes is rond de 0.5
De relatie tussen IQ en performance wordt gemodereerd door job complexity → correlatiecoëfficiënt tussen
performance en IQ bij meer complexiteit is hoger
o Moderator is dus job complexiteit → beïnvloed de relatie tussen de twee
Als je een lage baan hebt, dan heb je alsnog een goed IQ maar dan is de correlatiecoëfficiënt lager!
Assessment procedures
Verschillende soorten processen voor tests → vaak gebruikt voor het leger: je moet goed weten wie er past bij de
banen aangezien het gaat om leven en dood (voorbeeld eerder genoemd van testen tijdens WW)
Content versus proces
- belangrijke onderscheiding om validiteit te laten zien
- Validiteit hangt af van de content en de verzamelde informatie
Emotionele intelligentie
Hoe je kan onderscheiden tussen iemand die psychologie heeft gestudeerd en iemand die dat niet heeft →
psychologe vaak meer empathie en betere emotionele intelligentie
→ Wel is het moeilijk om emotionele intelligentie toe te schrijven → terminologie nogal vaag:
• Controversieel construct met doorlopend onderzoek naar de verbanden met Big Five, cognitieve
vaardigheden, en werkresultaten
• Op vaardigheden gebaseerde EI-metingen (EI = emotionele intelligentie) hebben een lagere overlap met Big
Five-persoonlijkheidsmetingen, terwijl zelfrapportage-EI-metingen sterk overlappen met Big Five
Integriteitstesting
Overt Integrity Test
Stelt direct vragen over eerlijkheidsgedrag in het verleden (stelen, etc.) en houdingen ten opzichte van
verschillende gedragingen (diefstal door werknemers, etc.)
o Problemen zoals zelfrepresentatie of sociaal wenselijk antwoorden kan echter voorkomen
Persoonlijkheid gebaseerde integriteitstest
Test die eerlijkheid en integriteit afleidt uit vragen die betrekking hebben op brede
persoonlijkheidsconstructies (gewetensvolheid, betrouwbaarheid en sociaalverantwoordelijk)
Interviews:
Gestructureerd interview: iedereen krijgen dezelfde vragen gesteld, er is echt een structuur van vragen. Meer
voorbereid
Situationeel interview: de kandidaat situatie gerelateerde vragen stellen, zoals “wat zou je doen als…”,
waardoor je erachter komt hoe er gereageerd wordt op bepaalde werkgerelateerde omstandigheden
Ongestructureerd interview: een beetje “chit chat”, geen structuur, vragen stellen die in jezelf opgekomen
zijn
Behandelen de kennis, skills, capaciteiten en persoon-organisatie match van de kandidaat
Belangrijk om te bespreken in deze interviews:
- Geschiedenis: is een goede voorspeller voor de toekomst → grotere kans dat het in de toekomst gebeurt
