Alle stof voor het vak geschematiseerd, incl. alle verplichte jurisprudentie. Schema's over onder andere straftheorieën, maatregelen, historische ontwikkelingen, verschillende soorten straffen, (verschillende soorten) TBS, ISD, gevangenisstraf, de rechtspositie van gedetineerden en TBS'ers, vermog...
Externe rechtspositie Interne rechtspositie
De voorwaarden voor de oplegging van de De rechtspositie van de veroordeelde tijdens de
sancties + de duur en het kader van de tenuitvoerlegging.
tenuitvoerlegging. • Gaat over het moment waarop je
• Hoe kom je in detentie en hoe kom je er tussen vier muren zit.
weer uit?
Waarom zijn de termen externe- en interne rechtspositie niet treffend? Omdat iemand ook van
zijn vrijheid kan worden benomen zonder dat hij/zij in de gevangenis zit. Er kan immers ook een
ander soort straf worden opgelegd.
Straftheorieën
Retributivisme Utilitarisme Herstelbenadering
Absolute theorie: ‘straffen, omdat’ Relatieve theorie: ‘straffen, Door middel van
opdat’ conflictoplossing.
Vergeldende aard Preventief doel Partijen tot elkaar laten
komen.
Toekomstig nut is niet relevant Toekomst is wel relevant Slachtoffer mag zich
hierdoor tegenwoordig
ook weer in het proces
mengen.
Straf naar mate van schuld Rechtvaardiging ligt in Genoegdoening zit vaak
(begrenzing) speciale preventie: in schadevergoeding.
• Gedragsbeïnvloeding
en resocialisatie;
• Afschrikking.
• Onschadelijkmaking.
Twee soorten: Welke andere vormen van
• Negatieve retributivisten: preventie zijn er?
straf mag, hoeft niet. Er mag
worden nadacht over de Generale preventie:
toekomst, maar straf mag • Afschrikking voor
dienen als generale preventie. anderen;
Het opportuniteitsbeginsel is • Voorkomen van
hier van belang. eigenrichting;
• Positieve retributivisen: straf • Onschadelijkmaking.
is een dwingende reactie. Het
legaliteitsbeginsel is hier van
belang.
De verenigingsbenadering (geldend in Nederland) combineert elementen van de utilitaristische en
retributivistische benadering. De bovengrens wordt bepaald door het retributivisme: straf
naarmate van schuld. De straf moet worden toegepast door de utiliteitsprincipes.
Verschillen tussen straffen en maatregelen
Straffen Maatregelen
Leedtoevoeging is beoogd Leedtoevoeging is niet beoogd
De straf heeft een normatief aspect Geen normatief aspect
De daad staat centraal De dader staat centraal
De rechter is afhankelijk van deskundigen Deskundigenadvies is niet doorslaggevend
, Maatregelen
Artikel 36b Sr Onttrekking aan het verkeer (vernietiging van gevaarlijke voorwerpen)
Artikel 37 Sr Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis
Artikel 37a Sr TBS
Artikel 36e Sr Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
Artikel 36f Sr Schadevergoedingsmaatregel
Artikel 38m Sr ISD
Artikel 38v Sr Vrijheidsbeperkende maatregel
Artikel 38z Sr GVM
Maatregelen kunnen vaak dadelijk uitvoerbaar zijn. Voordat de uitspraak onherroepelijk wordt,
moet je je dan al houden aan voorwaarden (zie artikel 36 lid 6 en 7, artikel 14e, 14fa, 38v lid 4 Sr).
Historische ontwikkeling van het sanctiestelsel
Klassieke richting (1886)
Een delict is begaan, daar hoort een straf bij en die zit de veroordeelde
uit.
Moderne richting (1900) Aandacht voor oorzaken en behandelen werd belangrijker in plaats van
straffen. Er moet aandacht komen voor de oorzaak.
Autoritaire periode Vrij veel gedragingen werden strafbaar gesteld.
(jaren 20 en 30)
Depenalisering (jaren Minder streng regime, omdat werd gedacht dat straffen voornamelijk
60) schadelijke effecten had.
Veiligheids-denken Nederland werd opnieuw strenger. Er was een toename van
(jaren 80) maatregelen. Deze stroming vertoont namelijk gelijkenissen met de
moderne richting (gericht op beveiliging).
Bandbreedte van straffen
Hoofdstraffen Bijkomende straffen
• Gevangenisstraf • Ontzetting (bijvoorbeeld het ontnemen
• Hechtenis van kiesrecht)
• Taakstraf • Verbeurdverklaring
• Geldboete • Openbaarmaking
Þ Combinaties van bovenstaande straffen • Sancties uit bijzondere wetten (zoals
zijn mogelijk binnen de grenzen van rijontzegging uit de WVW)
artikel 9 lid 3 en 4 Sr.
Welke combinaties kunnen bijvoorbeeld niet?
1. ISD kan niet in combinatie met een straf.
2. ISD in combinatie met TBS is toegestaan, maar niet logisch.
3. Een taakstraf mag in combinatie met een gevangenisstraf, maar alleen wanneer het
onvoorwaardelijke deel van de gevangenisstraf niet langer is dan 6 maanden (Hoge Raad
11 december 2018).
4. Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis (inclusief zorgmachtiging op grond van 2.3 WFZ)
kan niet samen met TBS.
De rechter heeft veel vrijheid bij het opleggen van een straf. Wat zijn de voordelen hiervan?
• Maatwerk ® recht doen aan de omstandigheden van het geval.
• Rechters mogen echter niet zelf een straf verzinnen of bewust zwaarder straffen dan
mogelijk (verplichte jurisprudentie: Hoge Raad 19 februari 2013 en 11 december 2018).
Maar wat is het nadeel? Geen ‘gelijke monniken, gelijke kappen’. Vergelijking tussen de oplegging
van sancties wordt lastig, omdat de strafdoelen variëren per vonnis/rechter. Het vergt dus meer
uitleg ter voorkoming van publieke onvrede. Ter voorkoming van die nadelen zou de wetgever
, kunnen werken met meer strafmaxima en nieuwe strafminima (extern) en verder kunnen er
oriëntatiepunten worden gecreëerd voor rechters en richtlijnen voor het OM (intern).
Oplegging vrijheidsbeneming (artikel 15 GW)
• Bij of krachtens de wet bepaald;
• Rechterlijk bevel ® alleen rechter kan vrijheid benemen;
• Berechting moet plaatsvinden binnen een redelijke termijn;
• Beperking van de grondrechten is mogelijk (zie ook Golder/VK), maar willekeur moet
worden voorkomen (James, Wells & Lee-arrest).
o Er is bijvoorbeeld sprake van willekeur indien iemand te lang in het huis van
bewaring moet wachten, simpelweg omdat er in TBS geen plek is (Brand &
Morsink). Maar er is ook sprake van willekeur indien:
§ Kwade trouw of bedrog;
§ Doel dat niet is genoemd in artikel 5 EVRM;
§ Tussen de aanleiding voor vrijheidsbeneming en de vrijheidsbeneming zelf
geen proportionaliteit bestaat.
Tenuitvoerlegging
De straf wordt ten uitvoer gelegd door de minister op de dag van het onherroepelijk worden, de
dag van de tenuitvoerlegging (zelf melden of arrestatie) of bij dadelijke uitvoerbaarheid (artikel
557 Sv).
• Mogelijkheid tot opschorting bij een gratieverzoek of psychische stoornis (artikel 562 Sv).
Maar is de rechter dan nooit betrokken bij de tenuitvoerlegging? In principe niet, tenzij:
• Gratie (artikel 4 Gratiewet)
• Hij mag wel een niet-bindend advies geven
o Artikel 15 lid 4 PBW ® advies aan selectiefunctionaris
o Artikel 37b lid 2 Sr ® ingang van de TBS
• Tussentijdse beoordeling ISD (artikel 38s Sr)
• Last tot tenuitvoerlegging vervangende hechtenis
• Omzetting van voorwaardelijke veroordeling (VV) in onvoorwaardelijke veroordeling
• Verlenging van TBS
• Uitstel of herroeping van voorwaardelijke invrijheidsstelling (VI)
Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis (artikel 37 oud Sr en 2.3 Wet Forensische Zorg) ®
civielrechtelijk van aard
Maximaal één jaar Op de dag dat je niet meer gevaarlijk bent, moet je direct worden
(oud) ® 6 maanden vrijgelaten. Er is dan immers een rechtsgrond meer voor de
vrijheidsbeneming.
• Verschil met TBS.
Causaal verband Een causaal verband tussen de stoornis en het delict is vereist
• Verschil met TBS (gelijktijdigheidsverband).
Gevaarscriterium Personen, goederen en veiligheid van de dader zelf.
Dubbelrapportage Twee deskundigen moeten zich erover hebben uitgelaten.
NB. Voorheen was op basis van het Stalking-arrest vereist dat iemand geheel
ontoerekeningsvatbaar was (artikel 39 Sr). Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis was dus alleen
mogelijk bij OVAR. Tegenwoordig kan plaatsing ook plaatsvinden naast een straf of vrijspraak.
Overige opmerkingen:
• Plaatsing kan worden verlengd door de civiele rechter in het kader van de BOPZ.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marrithofman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
