Kennistoets 1
CGO samen met OO-B 40% van de toets
VISIES OP GEZONDHEID
Verschuiving van het bestrijden van ziekte naar het bevorderen van gezondheid
Van physician-centered-care -> patient-centered-care. Samen bekijken ze wat de beste zorg is.
Medische (klassieke, monocausale) visie van gezondheid
Professionele medische gezondheid is de afwezigheid van ziekte of lichaamsgebrek.
Dus monocausal. De rol van de patiënt is passief.
Biologische visie op gezondheid
Iemand is gezond als hij ertoe in staat is onder wisselende externe omstandigheden, toch zijn interne milieu constant
kan houden (homeostase). Biologische geondheid kan nauwkeurig omschreven worden en is universeel voor alle
mensen (bloedwaarden, temperatuur etc)
Psychologische visie op gezondheid
Iemand is gezond als hij zijn zelf gestelde doelen in het leven kan behalen en in zijn geestelijke behoefte kan voorzien. ->
een gehandicapte of zieke kan toch gezond zijn. Dit is heel persoonlijk en wordt wel individuele benadering genoemd.
Sociale visie op gezondheid
Iemand is gezond als hij zijn sociale rollen in de maatschappij kan vervullen binnen de geldende waarden en normen.
Het individu is dus ondergeschikt. Als je je niet kunt aanpassen ben je ziek.
Vpk kunnen bv vragen of het iemand lukt om goed voor zijn kinderen te zorgen.
Humane, multicausale visie op gezondheid
WHO 1948 : “gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet louter het
ontbreken van ziekte of gebrek”
Dus een multicausale, mulitfactoriële, holistische benadering
Dynamische visie op gezondheid
Machteld Huber
“Gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen en de eigen regie te voeren in het licht van de fysieke,
emotionele en sociale uitdagingen van het leven”.
De mens is een holistische eenheid die gezond is wanneer hij in balans is met zichzelf en zijn externe milieu.
DEFINITIE GEZONDHEID
WHO 1948 : “gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet louter het
ontbreken van ziekte of gebrek”
Dus een multicausale, mulitfactoriële, holistische benadering
Machteld Huber: “gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen en de eigen regie te voeren in het
licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.”
Het verschil met de WHO definitie is dat de nadruk bij Huber ligt op de mogelijkheid om gezond te worden of zijn ook als
je ziek bent. Zij koppelt hier 6 pijlers van gezondheid aan:
1. Lichamelijke gezondheid
2. Mentaal welbevinden
3. Sociaal maatschappelijk participeren
4. Zingeving, Spirituele, existentiele dimensie (wat maakt je leven de moeite waard)
5. Dagelijks functioneren, goed voor jezelf kunnen zorgen
6. Kwaliteit van leven
,DE
BEROEPSCODE
geeft je de waarden en normen van de beroepsgroep.
Hoewel de taken en verantwoordelijkheden van verpleegkundigen en verzorgenden verschillen, komen de waarden en
normen van de beroepen overeen. Die waarden en normen maken duidelijk hoe je je beroep als verpleegkundige of
verzorgende op een goede manier uit kunt oefenen.
Belangrijke waarden zijn bijvoorbeeld: betrouwbaarheid, respect, eerlijkheid, rechtvaardigheid, niet schaden, respect
voor de autonomie van de zorgvrager
Daarnaast maakt de Beroepscode aan zorgvragers en hun naasten, mantelzorgers, andere zorgverleners,
zorgaanbieders en de samenleving als geheel duidelijk wat zij van jou als verpleegkundige of verzorgende mogen
verwachten.
Bij normen gaat het om wat je moet doen of laten
Hier gaat het om zaken die mensen binnen een bepaalde groep qua gedrag can elkaar verwachten in situaties.
Normen zijn gedragsregels waar je de ander (of jezelf) op kunt afrekenen. Opstaan voor iemand in de bus.
bv: ik vind dat de client en zijn behoeften centraal moeten staan. Of ik vind dat je je belofte na moet komen. Of hoe
begroet je elkaar
Waarden typeren wat goed en wenselijk is volgens jou.
Hier gaat het om aangelegenheden die mensen goed of slecht vinden, gewenst of ongewenst. Deze waarden kunnen
voortkomen uit overtuigingen.
Waarde: wordt vaak omschreven in één woord bv: vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid, respect en tolerantie.
bv: Wat ik belangrijk vind is oa respect, vertrouwen, gezondheid/welzijn, verantwoordelijkheid als vpk dragen etc.
HET BEROEPSGEHEIM – uit: “Gezondheidsrecht Begrepen”
Staat in wet BIG
Afgeleid beroepsgeheim betekent dat ook bijvoorbeeld secretaresses zich eraan moeten houden.
Beroepsgeheim na de dood
Ook na de dood van een patiënt blijft het beroepsgeheim van kracht. Het kan alleen verbroken worden op
grond van veronderstelde toestemming (bv bij een erfelijke aandoening)of van een conflict van plichten.
Informed consent
Het geheim is van de patiënt. Daarom heft de toestemming van de patiënt de geheimhouding op.
Hij moet weten wat dat betekent en moet vrij zijn om zelf te bepalen of hij toestemming geeft of weer intrekt.
Dit kan ook mondeling /telefonisch mits er een aantekening van wordt gemaakt in het dossier.
,Algemene toestemmingsverklaringen
Een algemene verklaring waarin patiënt aangeeft in te stemmen met alle voor de zorg noodzakelijke
informatie-uitwisseling is ongeldig.
Leeftijdsgrenzen bij het geven van toestemming > 12 jaar: beslist zelf over de toestemming.
De wet noemt een aantal uitzonderingen op het beroepsgeheim. Info mag verstrekt worden aan:
Medebehandelaars, vervangers en waarnemers
De verstrekking van gegevens blijft beperkt tot gegevens die de andere zorgverlener nodig heeft voor
zijn behandeling. Voor overleg mag toestemming van de patiënt worden verondersteld.
ouders van kinderen en jongeren tot 16 jaar
mits de belangen van de jongere niet in de knel komen. Dit overleg de zorgverlener met minstens 1
collega. Voor een medische behandeling zijn jongeren vanaf hun 16de jaar handelingsbekwaam.
op grond van een wettelijke plicht
Voorbeeld 1: de plicht om op de grond van de Wet publieke gezondheid bepaalde besmettelijke
infecties van patiënten te melden bij de gemeentelijke gezondheidsdienst
Voorbeeld 2: de arts moet het laten weten als er sprake van euthanasie was
Voorbeeld 3: op verzoek krijgt Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd inzake in dossiers.
Elektronisch patiëntendossier
De patiënt moet vooraf uitdrukkelijk toestemming geven voor het beschikbaar stellen van zijn gegevens aan
dit schakelpunt en mag deze gegevens zelf inzien.
Zorgverzekeraars, keuringsartsen, verzekeringsartsen en bedrijfsartsen mogen dit dossier niet inzien.
Conflict van plichten
Als de zorgverleners zegt: ” ik doorbreek bewust mijn zwijgplicht omdat ik alleen daardoor een nog zwaarder
belang van mijn patiënt kan dienen. “
In situaties van een conflict van plichten mag een zorgverlener, alles afwegend, zijn beroepsgeheim zonder
toestemming van de patiënt verbreken en de noodzakelijke informatie aan een ander verstrekken.
Vijf vragen voor een zorgvuldig besluit
Dit komt tot stand als de zorgverlener minstens met 1 collega overleg gepleegd heeft plus antwoord geeft op
een paar vragen en dit vastlegt in een dossier.
Bemoeizorg
Dwz dat zorgverleners proberen om een zorg mijdende patiënt die in een ernstige situatie verkeert, zo nodig
met enige drang, te bewegen om zich te laten helpen. Bijv bij dakloze verslaafden.
Meldrecht Veilig Thuis
Zorgverleners hebben het recht om zo nodig zonder toestemming van de cliënt of patiënt, een vermoeden
van kindermishandeling of huiselijk gemeld te melden bij Veilig Thuis Meldcode
Veilig thuis kan ook zelf contact opnemen met de zorgverlener die dan kan optreden als informant.
Het beroepsgeheim geldt ook bij contacten van de zorgverlener met politie en justitie. Het verstrekken van
gegevens op basis van een conflict van plichten is alleen in uitzonderlijke situaties mogelijk.
Er is echter geen spreekplicht! Geeft de patiënt de zorgverlener toestemming om een verklaring af te leggen
bij politie of justitie, dan verplicht dit de zorgverlener niet om te spreken. Dus als hij besluit te zwijgen kan er
niet worden geconcludeerd dat hij over informatie beschikt.
, Verschoningsrecht
Dwz dat de zorgverlener op grond van zijn beroepsgeheim niet kan worden verplicht om in een rechtszaak
tegen zijn patiënt te getuigen. Neemt de justitie daarmee geen genoegen dan wordt de zorgverlener als
getuige opgeroepen en in besloten zitting beoordelen ze dan of de zwijgplicht terecht is.
Bij verdenking van bepaalde zware misdrijven hebben politie en justitie de bevoegdheid om gegevens te
vorderen d.m.v. een schriftelijke vordering. Wie geen gehoor geeft aan de vordering, is strafbaar.
De regels gelden ook voor ambulancepersoneel. Deze mogen wel de identiteit van de een niet-
aanspreekbare patiënt aan de politie bekend maken opdat die de familie kan informeren ( er wordt uitgegaan
van veronderstelde toestemming van de patiënt).
Treft hij bijv een wapen aan bij een patiënt dan geeft hij dit aan de politie zonder verdere gegevens.
Kennis van strafbare feiten die de patiënten pleegt
- Niet tegen de zorgverlener
Bij ernstig strafbare feiten geldt voor iedereen aangifteplicht. Aangifte doen wil zeggen dat iemand een
strafbaar feit ter kennis brengt van de politie en dat de politie deze informatie vastlegt. Deze plicht
geldt niet voor beroepskrachten met een verschoningsrecht, zoals zorgverleners.
- Strafbare feiten tegen de zorgverlener
Pleegt een patiënt een strafbaar feit tegen de zorgverlener bv. geweld, dan mag de zorgverlener
hiervan aangifte doen, zonder toestemming van de patiënt.
Hij mag hierbij de adresgegevens van zijn instelling opgeven ipv zijn huisadres.
GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN
Cognitieve en sociale vaardigheden die men nodig heeft voor het verkrijgen, begrijpen en toepassen van
informatie voor het bevorderen of behouden van een goede gezondheid (WHO,2014).
Zijn vaardigheden die iemand nodig heeft om de juiste beslissingen tenemn op het gebied van gezondheid en
ziekte.
Het gaat om het vinden, begrijpen, en toepassen van gezondheidsoinformatie
De WHO beschouwt gezondheidsvaardigheden als een centrale determinant van ongelijkheid in gezondheid.
Deze zogenaamde sociaaleconomische gezondheidsverschillen zijn in Nederland aanzienlijk.
Een op de drie Nederlanders heeft beperkte gezondheidsvaardigheden. Dit betekent dat zij moeite hebben om
informatie over gezondheid te verkrijgen, begrijpen en toepassen. Met name mannen – ouderen-laag
opgeleiden-lagere inkomens
De student kan vertellen wat de relatie is tussen gezondheidsvaardigheden en gezondheid.
Veel informatie- en voorlichtingsmateriaal is voor maar liefst 2,5 miljoen mensen in Nederland niet
toegankelijk en begrijpelijk genoeg. Wat moeten ze doen na het lezen, bekijken of beluisteren ervan? Mensen
die Nederlands niet als eerste taal hebben, laaggeletterd zijn of een laag abstractieniveau hebben, weten dit
vaak niet.
Sense of Coherence (SOC) is nauw verwant aan gezondheidsvaardigheden. Mensen met een sterke SOC
ervaren de wereld als begrijpelijk, hanteerbaar en betekenisvol. Ruim de helft van de volwassenen heeft een
sterke SOC. SOC hangt samen met een betere gezondheid en er bestaat een positieve relatie tussen SOC en
een betere mentale gezondheid, een beter vermogen tot coping (omgaan met stressoren), een betere
kwaliteit van leven en een lagere sterfte. Net als gezondheidsvaardigheden hangt ook SOC samen met
opleidingsniveau
Vpk moeten eenvoudige taal gebruiken en gebruik maken van teach back om te kijken of de patient het
begrepen heeft. Shared Decision Making is lastiger met een zwakke SOC.
Lalonde’s Gezondheidsdeterminant leefstijl en gedrag gaat ook over gezondheidsvaardigheden
