Inleiding internationaal recht
College 1
Internationaal recht
= de regels die rechtsbetrekkingen over de gehele wereld beheersen. Regels op
internationaal niveau. Ook wel ‘internationaal publiekrecht’ of ‘volkenrecht’ genoemd. Te
onderscheiden van internationaal privaatrecht.
Verhouding tussen internationaal recht en Europees recht
De EU is een van de actoren binnen het internationale publiekrecht (net zoals de VS, China,
Rusland, organisaties als de NAVO, enz.)
Europees recht begon oorspronkelijk als een tak van het internationale recht, maar is
inmiddels een geheel eigen systeem.
Het EU-recht is relevant voor de 28 lidstaten van de Europese Unie, terwijl er wereldwijd 195
landen met het internationaal recht te maken hebben.
Belangrijkste kenmerken Internationaal recht
Internationaal karakter recht dat de verhoudingen tussen staten (en internationale
organisaties) beheerst
Publiek karakter dient overstijgende doelen zoals vrede, veiligheid, milieubescherming,
stabiele economische betrekkingen, enz.
Juridisch karakter bindende normen, te onderscheiden van vage politieke, religieuze of
culturele beginselen.
Internationaal recht is wel degelijk ‘recht’.
Het ontbreekt op het internationale vlak weliswaar aan een krachtig centraal gezag, maar er
staan wel degelijk sancties op de niet-naleving van internationale regels.
Internationaal recht heeft een meer ‘horizontaal’ karakter dan rechtsstelsels binnen staten.
De meeste organisaties binnen het internationale publiekrecht zijn intergouvernementeel
van aard, maar supranationale, meer ‘verticale’ systemen zijn sterk in opkomst. Belangrijke,
heel aparte rechtsbronnen: gewoonterecht, verdragen, besluiten van internationale
organisaties (Statuut internationaal gerechtshof art. 38 St. JGH.).
,College 2
Ontstaan regels internationaal recht
Gevormd door staten door verdragen en gewoonterecht door staten onder elkaar
Gevormd door internationale organisaties veel staten zijn hiervan lid, bijv. NAVO
Gevormd door internationale tribunalen bijv. Internationaal strafhof en
internationaal gerechtshof
Gebondenheid van staten & de rol van toestemming
Klassiek uitgangspunt: staten zijn alleen door internationale regels gebonden als ze ermee
instemmen (bijv. als partij bij een verdrag)
Sommige regels zijn echter algemeen verbindend voor alle staten (bijv. de regels van ius
cogens)
Art 38 Statuut Internationaal Gerechtshof
Belangrijkste internationaalrechtelijke rechtsbronnen
Gewoonterecht
Verdragen
Besluiten van internationale organisaties
Algemene rechtsbeginselen
Gewoonterecht
Een algemene praktijk (usus)
De overtuiging dat het om een rechtsregel gaat (opinio iuris)
Nodig is dus dat voldoende staten zich gedurende een bepaalde periode op een
bepaalde manier gedragen, en dat zij daarbij de overtuiging hebben dat deze gedragingen
door het internationale recht worden toegestaan of zelfs geëist.
Hierarchie tussen de normen & conflictregels
Gewoonterecht, verdragen en besluiten van internationale organisaties hebben hetzelfde
juridische gewicht
Verdragen of besluiten van internationale organisaties kunnen zelf duidelijk maken welke
regel voorrang heeft
Als dat niet zo is, geldt dat een meer bijzondere regel steeds voorrang heeft op een
algemene, en een latere regel op een eerdere
Van algemene rechtsbeginselen die ‘ius cogens’ bevatten kan nooit worden afgeweken
, College 3
Verschillende soorten verdragen
1. Bilaterale verdragen
= tweezijdige verdragen
2. Multilaterale verdragen
= 3 of meer organisaties zijn er bij betrokken
Bilateraal kan multilateraal worden op basis van toetreding
Het Weens Verdrag inzake Verdragenrecht
De basisregels voor verdragen zijn te vinden in het Weens Verdrag inzake Verdragenrecht
(WVV of Weens Verdragenverdrag).
Niet te verwarren met andere Weense verdragen.
Is gesloten in 1969.
In grote mate een vastlegging van regels die al bestonden als gewoonterecht regels waar
staten zich al aan hielden (par. 46, blz. 83)
Wereldwijd zijn inmiddels 116 landen partij bij het WVV.
Het WVV geldt als ‘lex generalis’, dus voor zover een specifiek verdrag geen afwijkende
regels bevat algemene voorwaarden in het internationaal recht en verder bepaal je niks
als je dit verdrag aan het toepassen bent.
Sluiten van verdragen
1. Staten onderhandelen met elkaar over de (ontwerp)tekst
2. Het verdrag wordt ondertekend door de bevoegde functionaris, het land is er nog
niet aan verbonden.
3. Het verdrag wordt bekrachtigd, meestal nadat de nationale parlementen ermee
hebben ingestemd, en treedt dan officieel in werking.
4. Andere staten kunnen vervolgens ook tot het verdrag toetreden, tenminste: als het
verdrag daarin voorziet
Verdragen kunnen ongeldig zijn als:
De personen die het verdrag hebben gesloten overduidelijk niet bevoegd waren om
dit namens hun land te doen
Het verdrag werd gesloten onder bedreiging of met gebruik van geweld tegen een
van de partijen
De inhoud van het verdrag in strijd is met andere dwingende internationale regels
(ius cogens)
Naleving en wijzigen van verdragen
Hoofdregel naleving: pacta sunt servanda! je moet je aan verdragen houden.
De staten die partij zijn bij het verdrag, kunnen echter wel met wederzijds goedvinden
overgaan tot het aanbrengen van wijzigingen.
