2020
Samenvatting
ondernemingsrecht 2
“DE KERN VAN HET ONDERNEMINGSRECHT”
M.J. KROEZE EN L. TIMMERMAN
VIJFDE DRUK
Anniek Ent HBO-Rechten NHL Stenden Hogeschool te Leeuwarden september 2020
,Herhaling ondernemingsrecht inclusief week 1: certificeren van aandelen
Herhaling leerjaar 1.
Twee soorten rechtsvormen
1. Rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid.
2. Rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid, dit wordt een rechtspersoon genoemd.
Rechtspersoonlijkheid
Een rechtspersoon is door zijn rechtspersoonlijkheid een rechtssubject. Een rechtssubject is de drager
van de rechten en plichten en kan zodanig aan het rechtsverkeer deelnemen. Het vermogen van een
rechtspersoon is zijn eigen vermogen. Bij ontbreken van rechtspersoonlijkheid is de ondernemer privé
aansprakelijk. De ondernemer is dan privé aansprakelijk zijn voor schulden van het bedrijf.
Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid
Bij deze rechtsvormen is de ondernemer privé aansprakelijk.
1. Eenmanszaak.
2. Personenvennootschappen: maatschap, VOF en CV.
Eenmanszaak
Een eenmanszaak is een bedrijf waarvan één persoon de eigenaar is. Als eigenaar ben je in dit geval
volledig aansprakelijk voor de onderneming. De eenmanszaak kent geen afscheiden vermogen: er is
geen scheiding tussen het ondernemingsvermogen en het privévermogen. Er zijn geen juridische
voorschriften ten opzichte van de oprichting zijn, maar inschrijving in het handelsregister is verplicht.
Maatschap
Een maatschap is een obligatoire en wederkerige overeenkomst tot samenwerking van twee of meer
personen. Het is een gelijkwaardig samenwerkingsverband waarin een beroep wordt uitgeoefend. Ze
verplichten zich om ieder iets in gemeenschap in te brengen met het oogmerk om onderling de winst
te verdelen (art. 7A:1655 BW. De maatschap kent een afgescheiden vermogen: De tot de maatschap
behorende schulden (zaakschulden) kunnen op de maatschap en op het privévermogen van de maat
worden verhaald (art. 3:192 BW). Privé-schuldeisers kunnen daarentegen zich niet verhalen op de
maatschapsvermogen. De oprichting is vormvrij, maar inschrijving in het handelsregister is verplicht.
Vennootschap onder firma (vof)
Een vennootschap onder firma is een samenwerkingsverband tussen twee of meer personen. Het is
een maatschap voor de uitoefening van een bedrijf die onder gemeenschappelijke naam is aangegaan
(art. 16 Wvk). De vof kent een afgescheiden vermogen: De tot de vof behorende schulden kunnen op
de vof en op het privévermogen van de vennoten worden verhaald. Privéschuldeisers kunnen
daarentegen zich niet verhalen op de schulden van de vof. De oprichting is vormvrij, maar inschrijving
in het handelsregister is wel verplicht (art. 23 WvK).
Commanditaire vennootschap (cv)
Een samenwerkingsovereenkomst tussen een of meer beherende vennoten en een of meer
geldschieters: de commanditaire vennoten (art. 19 lid 2 Wvk). Het is een afgeleide vorm van de VOF.
Het is een vennootschap bij wijze van geldschieting, waarbij de commanditaire vennoot, geld of
goederen ter beschikking stelt van de beherend vennoot. Ook de cv kent een afgescheiden vermogen.
1
,Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid (rechtspersonen)
Bij deze rechtspersonen is de ondernemer niet prive aansprakelijk, maar de rechtsvorm zelf is
aansprakelijk.
1. Naamloze vennootschap.
2. Besloten vennootschap.
Naamloze vennootschap
Een nv heeft een in overdraagbare aandelden verdeeld in maatschappelijk kapitaal. Meer aandelen
kan een nv niet verdelen (2:67 BW). is sprake van een minimumkapitaal van 45.000 euro en een
verplicht maatschappelijk kapitaal. De aandelen van een nv kunnen aandelen op naam en op toonder
staan. De namen van de houders van toonderaandleen worden niet in een aandelenregister
opgenomen: vandaar de naam naamloze vennootschap (art. 2:82 BW).
Besloten vennootschap
Een bv heeft in een of meer overdraagbare aandelen verdeeld in kapitaal. Er is geen sprake van een
minimumkapitaal en een maatschappelijk kapitaal is facultatief (art. 2:175 en 2:178 BW). De aandelen
van een bv staan op naam van de aandeelhouder en de overdacht kan niet vrijelijk plaatsvinden. Een
aandeelhouders die in een bv zijn aandeel wil overdragen, dient zijn aandelen aan zijn
medeaandeelhouders aan te bieden (blokkeringsregeling, art. 2:195 BW).
Oprichting: notariële akte en statuten
De oprichting van een nv en bv geschiedt middels een notariële akte door één of meer personen. In
deze akte worden ook de statuten vastgesteld. Dit zijn zelfopgestelde regels voor de organisatie. Het
zijn eigen interne regels van specifieka aard. Bepaalde onderdelen van het statuut worden
geregistreerd in het handelsregister. De statuten bevatten onder andere de naam, zetel (gemeente)
en doel van de vennootschap (art. 2:66 en 2:177). Ook het maatschappelijk kapitaal moet worden
benoemd.
Handelsregister
De notariele akte moet in het handelsregister worden ingeschreven. Zolang inschrijving niet heeft
plaatsgevonden zijn bestuurders hoofdelijk aansprakeijk voor de rechtshandelingen waardoor de
vennootschap wordt verbonden (art. 2:69 en 2:180 BW).
Handelen onder de naam voor oprichiting
Het kan voorkomen dat oprichters voor de oprichting van de vennootschap al handelen onder de
naam van de vennootschap in oprichting. Handelen voor het moment van oprichting wordt in de wet
beschouwd als vertegenwoordiging van de nog niet-bestaande vennootschap. Na oprichting kan de
vennootschap deze vertegenwoordiging bekrachtigen. De wetgever wil voorkomen dat een
vennootschap belast ter wereld komt en onder druk wordt gezet. De vennootschap is verbonden aan
de rechtshandeling als de vennootschap na oprichting de rechtshandeling uitdrukkelijk of stilzwijgend
heeft bekrachtigd.
2
,Kapitaal
1. Minimumkapitaal (art. 2:67/179 BW).
§ Bij de oprichting van een vennootschap moet het maatschappelijk, geplaatst en gestort
kapitaal ten minste het minimumkapitaal bedragen.
§ Bij een NV geldt een minimumkapitaal van €45.000.
§ Bij een BV geldt geen minimumkapitaal, het kan dus al bij €0,01.
2. Maatschappelijk kapitaal (art. 2:67/178 BW).
§ Het maximumbedrag waarvoor een vennootschap op grond van haar statuten aandelen mag
uitgeven. Vermelding van het maatschappelijk kapitaal in de statuten is verplicht bij een NV.
§ Nominale waarde is de waarde van een aandeel.
3. Geplaatst kapitaal (art. 2:67/178 lid 4 BW).
§ Het deel van het maatschappelijk kapitaal dat bij oprichting of latere missie door de
vennootschap bij de aandeelhouders is geplaatst.
§ Bij een NV moet tenminste 1/5 deel van het maatschappelijk kapitaal zijn geplaatst
§ Bij een BV geldt geen minimumplaatsing.
4. Gestort kapitaal (art. 2:80 BW).
§ Het deel van geplaatst kapitaal dat daadwerkelijk is gestort op de aandelen.
§ Bij een NV moet tenminste 1/4 deel zijn gestort.
§ Bij een BV geldt geen minimumvereiste.
5. Het opgevraagde kapitaal (art. 2:80/191 BW)
§ Het deel van het geplaatst kapitaal dat de aandeelhouders nog niet hebben betaald.
§ Bij een NV moet tenminste 3/4 deel van het nominale bedrag eerst worden gestort nadat de
vennootschap het heeft opgevraagd.
§ Bij een BV geldt dit voor het gehele nominale bedrag.
Let op: voor de BV zijn de begrippen relevant als de statuten een regeling hebben waarbij het
minimumkapitaal van 18.000 is voorgeschreven. Daar mag je statutair van af wijken. Bij een NV geldt
een minimumkapitaal van 45.000.
Ezelsbruggetje: Van het maatschappelijk kapitaal moet 1/5 deel zijn geplaatst en van het geplaatst
kapitaal moet 1/4 deel zijn gestort. Het geplaatste kapitaal zijn aandelen dat je hebt uitgegeven. Het
gestorte kapitaal is het deel dat je daadwerkelijk op je bankrekening hebt.
Voorbeeld: De statuten van een nv vermelden een maatschappelijk kapitaal van 1.000.000. Hiermee
voldoet de nv aan de minimumvereiste. De nv heeft het maatschappelijk kapitaal verdeeld over 1.000
aandelen met een waarde van 1.000. De nv heeft 200 aandelen uitgegeven. Het geplaatst kapitaal
bedraag dus 200 x 1.000 = 200.000. Het geplaatst kapitaal moet minimaal 1/5 deel van het
maatschappelijk kapitaal zijn. Hier voldoet de nv precies aan. Daarnaast is er 50.000 gestort. Van het
geplaats kapitaal moet minimaal 1/4 deel zijn gestort. De nv voldoet ook hier precies aan.
3
,Wanneer ontstaat het recht op een handelsnaam?
Het recht op een handelsnaam ontstaat door enkel het gebruik van de onderneming van de
handelsnaam. Je moet een onderneming en de handelsnaam voeren.
Welke verplichtingen heb je als ondernemer?
Je hebt als ondernemer drie hoofdverplichtingen:
§ Boekhoudplicht (art. 2:10 lid 1 BW).
De verplichting om een (financiële) administratie bij te houden. Wanneer je hier niet aan
voldoet, dan heeft het zijn taak kennelijk onbehoorlijk gevuld, en wordt vermoed dat deze
taakvervulling een belangrijke oorzaak is van een eventueel faillissement (art. 2:48 BW).
§ De plicht om je onderneming in te schrijven bij de KvK (art. 2:180 BW)
De bestuurder is verplicht de onderneming in het handelsregister in te schrijven. De
bestuurders zijn hoofdelijk aansprakelijk voor alle handelingen die vóór inschrijven zijn
verricht. Je kunt dan worden aangesproken tot nakomen.
§ Voorbeeld: je bent bestuurder en je koopt iets voor 30 duizend euro in naam van je bedrijf,
wanneer je je bent vergeten in te schrijven, dan kan de verkoper ook bij jou terecht voor die
30 duizend euro.
§ De plicht om een ondernemingsraad in te stellen wanneer je meer dan 50 werknemers hebt.
Wat zijn aandelen?
Als een onderneming geld nodig heeft kunnen ze een lening aangaan bij de bank maar ze kunnen ook
aandelen uitgeven. Als jij zo aandeel koopt stel jij jouw geld ter beschikking en in ruil daarvoor word je
voor een deel eigenaar van dat bedrijf (aandeelhouder).
Aandelen
Aan aandelen zijn rechten verbonden:
§ Zeggenschapsrechten (stemrecht in de Algemene Vergadering Aandeelhouders, AVA).
§ Economische rechten (recht op uitkering van dividend).
§ Vergaderrecht in de AVA en het recht om in de AVA het woord te voeren.
Functies van aandelen
1. Aandelen zijn voor een bv en nv een middel om vermogen aan te trekken.
2. Zeggenschapsfunctie (vergaderrecht, spreekrecht en stemrecht, art. 2:227/228 BW).
3. Winstverdelingsfunctie (art. 2:216 BW).
Soorten aandelen
1. Aandelen aan toonder.
§ De houders van deze aandelen kunnen bij de vennootschap onbekend zijn.
2. Aandelen op naam
§ De houders van deze aandelen zijn meestal bekend bij de vennootschap door de
registratieplicht van art. 2:85/194 BW.
3. Gewone aandelen
§ Geven zowel stemrecht als winstrecht.
4
, 4. Prioriteitsaandelen (art. 2:92/201 lid 3 BW).
§ Deze aandelen luiden in de praktijk op naam.
§ Geven krachtens de statuten bijzondere rechten aan de houders ervan, zoals
zeggenschapsrechten:
§ Het is statutair mogelijk aan de houders ervan het recht toe te kennen een bindende
voordacht voor de benoeming van een bestuurder te doen waaruit de
aandeelhoudersvergadering de bestuurder dient te benoemen of bepalen dat er geen
statutenwijziging kan plaatsvinden zonder toestemming (art. 2:133/243 BW).
§ Prioriteitsaandeelhouders beslissen in een eigen vergadering over bovenstaande rechten.
§ De rechthebbende van deze aandelen is vaak een stichting (stichting Prioriteit).
§ Bij benoeming van bestuursleden van deze stichting kunnen de bestuurders van de nv of bv
die de prioriteitsaandelen heeft uitgegeven, betrokken zijn à oligarchie: de bestuurders van
een nv of bv hebben via de stichting Prioriteit in vloed op de benoeming van bestuurders.
5. Preferente aandelen
§ Niet specifiek in de wet opgenomen, we spreken van preferente aandelen als aan de
omschrijving van art.2:96/206a lid 2 BW wordt voldaan.
§ Geven voorrang op de gewone aandelen bij de verdeling van het dividend en/of het
liquiditeitssaldo na ontbinding van de vennootschap.
§ Postconcurrent vorderingsrecht: een aandeelhouders bij ontbinding van de vennootschap
recht heeft op een evenredig deel van het liquidatieoverschot, nadat alle schuldeisers zijn
voldaan. De vennootschapschuldeisers hebben voorrang op de aandeelhouders.
§ Preferente aandelen geven krachtens statuten alleen recht op terugbetaling van het nominale
bedrag.
§ De aandeelhouders van deze aandelen hebben geen voorkeursrecht (art. 2:96a/206a lid 3
BW). De zittende aandeelhouders hebben geen voorkeursrecht op nieuw uit te geven
preferente aandelen. Hij kan dus niet verlangen dat zijn nieuwe aandelen, naar evenredigheid
van zijn aandelenbezit, bij hem worden geplaatst.
6. Aandelen zonder stemrecht bv
§ De statuten kunnen bepalen dat aan aandelen wel winstrecht is verbonden, maar geen
stemrecht (art. 2:228 lid 5 BW).
§ Let op: aandelen kunnen nooit stemrechtloos én winstrechtloos zijn.
§ Kan worden gegeven als een vorm van beloning voor werknemers.
§ Dat aan aandelen geen stemrecht in de AVA is verbonden moet statutair worden bepaald en
de houders moeten hiermee instemmen.
§ De aandeelhouders van deze aandelen houden wel vergaderrecht: het recht om de AVA bij te
wonen en daar het woord voeren (art. 2:227 BW).
Let op: houders van stemrechtloze aandelen kunnen geen stem uitbrengen in de AVA, maar zij kunnen
wel onderling vergaderen en in zo’n groepsvergadering van houders van stemrechtloze aandelen bij
meerderheid van de stemmen besluiten nemen. Denk hierbij aan dat de statuten het recht toekennen
een eigen bestuurder van de bv te benoemen.
7. Aandelen zonder winstrecht bv
§ De statuten kunnen bepalen dat aan aandelen wel stemrecht is verbonden, maar geen
winstrecht (art. 2:216 lid 7 BW).
§ Dat aan aandelen winstrecht is verbonden moet statutair worden bepaald en de houders
moeten hiermee instemmen (lid 8).
§ Familiebedrijven kunnen aan deze aandelen behoeften hebben, bijvoorbeeld om ze toe te
kennen aan de oprichter van het bedrijf die nog wel wil meebeslissen maar de winst aan zijn
kinderen wil laten.
5
, Week 1: certificeren van aandelen (hoofdstuk 4.4)
Certificeren van aandelen
Bij certificering van aandelen worden de twee belangrijkste rechten uit elkaar gehaald. Een
aandeelhouder gaat aandelen in een nv of bv houden voor rekening van een ander, de
certificaathouder.
§ De juridische rechten (stemrecht) komen toe aan de aandeelhouder en de economische
rechten (winstrecht) komen toe aan de certificaathouder.
Waarom aandelen gaan certificeren?
Voor een vennootschapsovername moet een goedkeuring van de AVA zijn (art. 2:107 en 2:217 BW).
Wanneer je er belang bij hebt dat de AVA met een overname niet akkoord zal gaan, is het certificeren
van aandelen een handige set.
Hoe verloopt certificering?
Certificeren van aandelen is een beschermingsconstructie. Het is niet in de wet geregeld maar in de
praktijk gevormd.
1. Oprichting STAK door bestuur: een nv of bv geeft aandelen uit aan een administratiekantoor,
bijvoorbeeld aan een speciaal voor dat doel opgerichte administratiekantoor, die door de
bestuurders zijn opgericht (stichting administratiekantoor).
§ Voor de levering van aandelen aan de STAK is een notariële akte nodig (art. 2:196 BW).
2. Uitdelen certificaten: het geld dat dit kantoor op de aandelen moet storten, verkrijgt het
kantoor tegen uitgifte van certificaten aan de oorspronkelijke aandeelhouders. Zij worden nu
certificaathouders genoemd.
§ Voor de levering van certificaten aan certificaathouders is geen notariële akte nodig.
3. Kantoor wordt juridisch rechthebbende: de juridisch rechthebbende is het kantoor, dat als
aandeelhouder van de vennootschap stemrecht in de AVA uitoefent en dividend ontvangt.
4. Administratievoorwaarden: in deze voorwaarden is de beheersverhouding tussen het kantoor
en de certificaathouders neergelegd. Het is een regeling van gemengd contractuele en
statutaire aard. De administratievoorwaarden is een soort overeenkomst.
§ De administratievoorwaarden zullen o.a. inhouden dat het kantoor verplicht is het ontvangen
dividend door te geven aan de certificaathouders.
§ Tussen het kantoor en de certificaathouders ontstaat een juridische relatie.
Voorbeeld: Vader is certificaathouder. Als die vader bestuurder wordt van de stichting, dan heeft hij
via de stichting de zeggenschap over de bv en via de certificaten die hij heeft gekregen, ontvangt hij
het dividend.
Om terug te komen op de vraag: waarom aandelen gaan certificeren?
Het voordeel van certificeren van aandelen is dat het kantoor door middel van verkregen aandelen
stemrecht in de AVA heeft. Het kantoor is vaak opgericht door het bestuur van de vennootschap en zal
daarom een “vriendelijke” aandeelhouder zijn en meegaan in de wil van de bestuurder, namelijk geen
akkoord geven voor een overname. Door het certificeren van aandelen kun je een akkoord voor een
bedrijfsovername terugdringen.
6
