Samenvatting voorzien van schema's en uitgewerkte hoorcolleges. Niet alleen de hoorcolleges zijn erin verwerkt, maar ook het boek en de werkgroepen. Tentamen is behaald met 7,5.
Universiteit: Vrije Universiteit van Amsterdam
Collegejaar: Jaar 1.4
,Hoofdstuk 1
Inleiding
1.2 Wat is bestuursrecht?
Het bestuursrecht heeft betrekking op het openbaar bestuur, op hetgeen het openbaar bestuur
doet en op zijn relatie tot de burgers. Tot het openbaar bestuur behoren de besturen van de
gemeenten, de provincies en waterschappen, de ministeries en vele andere
overheidsinstanties. De overheid mag niet zomaar optreden en is gebonden aan het
legaliteitsbeginsel. Het dient binnen het kader van de rechtsstaat te blijven
Wat het bestuursrecht regelt is op te delen in vijf hoofdvragen:
Hoe is het bestuur georganiseerd?
Welke bevoegdheden heeft het bestuur?
Aan welke rechtsnormen heeft het bestuur zich te houden?
Hoe kan het bestuur ervoor zorgen dat burgers zich aan de voor hen geldende
rechtsnormen houden?
Welke juridische bescherming is er voor burgers tegen beslissingen en handelingen
van het openbaar bestuur?
Het bestuursrecht heeft betrekking op alle beleidsterreinen waarop het openbaar bestuur
werkzaam is. Voor veel onderdelen van het bestuursrecht bestaan aparte namen die
corresponderen met de afzonderlijke beleidsterreinen.
Wat het bestuur doet, doet het altijd op een bepaald terrein. Het handelt altijd is het kader van
een of meer bijzondere delen van het bestuursrecht.
Naast de bijzondere delen bestaat ook een algemeen deel van het bestuursrecht. Hiertoe
behoren de centrale onderwerpen en leerstukken van het bestuursrecht en waarop met name
de Algemene wet bestuursrecht betrekking heeft.
Van het openbaar bestuur wordt geacht dat zij in het (vooropgesteld) algemene belang
optreedt. Dit wordt presmissie van het bestuursrecht genoemd. Er wordt een
belangenafweging gemaakt.
De bestuursrechter maakt geen belangenafweging en controleert enkel of de wet correct is
toegepast
Functies van het bestuursrecht
Legitimerende functie
o Normen voor het bestuurshandelen
Voor de overheid
Instrumentele functie (greenlight)
o Instrumenten in handen van het openbaar bestuur om mee te besturen
Van de overheid
Waarborgfunctie (redlight)
o Rechtsbescherming van de burger tegen het optreden van het openbaar bestuur
Tegen de overheid
1.3 Het belang en de plaats van het bestuursrecht
Er gaan in Nederland miljarden om aan geldelijke verstrekkingen door de overheid. Miljoenen
mensen zijn direct of indirect afhankelijk van een uitkering of een toeslag. Het gaat hierbij om
verzoeken en/of aanspraken van burgers en bedrijven jegens de overheid. Andersom vormen
de door burgers en bedrijven te betalen belastingen de grootste inkomsten voor de overheid.
Pagina 2 van 47
,Het bestuursrecht houdt zich dus bezig met enorm veel facetten van het maatschappelijk
leven. De overheid heeft steeds meer taken, mensen zijn steeds mondiger geworden en er is
tevens een sterke behoefte aan rechtsbescherming ontstaan. Het openbaar bestuur moet wetten
toepassen, maar ook in acht nemen.
Het bestuursrecht (openbaar bestuur) is binnen de trias politica de uitvoerende macht. De
overheid maakt tevens gebruik van privaatrecht.
Juridisering is met name een probleem waar relaties tussen burgers onderling, tussen overheid
en burgers en tussen overheden vrijwel uitsluitend worden beheerst door juridische
instrumenten en procedures.
Waar wetten worden vereenvoudigd, worden vaak beleidsregels door de uitvoerende
bestuursorganen vastgesteld om de vereenvoudigde, maar daardoor veelal ook minder
precieze wetsbepalingen uit te leggen of uit te werken. Waar meer vrijheid wordt geboden aan
bestuursorganen, burgers, bedrijven of instellingen, gaat dat vaak gepaard met een intensiever
toezicht op het gebruik van die vrijheid.
De bestuursrechtspraak probeert het bestuursrecht meer aan zijn maatschappelijke doelen te
laten voldoen en een tegenwicht tegen de juridisering te bieden.
Rol bestuur in de rechtsstaat:
Wetgeving uitvoeren en toepassen
Wettelijke ruimte invullen en uitwerken
o Er worden aanvullende regels vastgesteld
o Er worden concrete beslissingen genomen
o Er wordt toezicht gehouden evenals handhaving
Bestuursrechtelijke normen worden in acht genomen
o Geschreven + ongeschreven normen
Ongeschreven normen is het recht afgeleid uit de rechtspraak
1.4 Nederlands bestuursrecht en Europees bestuursrecht
Nederlands bestuursrecht is verweven met Europees en internationaal bestuursrecht. De
invloed van het Europese recht op het Nederlandse bestuursrecht en de toepassing daarvan, is
van niet te onderschatten belang. Andersom beïnvloedt het Nederlands bestuursrecht, evenals
het bestuursrecht van de andere lidstaten, de opvattingen van het Hof van Justitie, want het
Hof laat zich in zijn rechtspraak leiden door de gemeenschappelijke elementen in het recht
van de lidstaten.
Hoofdstuk 2
Kenmerken van het bestuursrecht
Pagina 3 van 47
, 2.1 Inleiding
Nederland is een democratische rechtsstaat. De overheid dient de fundamentele rechten en
vrijheden van burgers te eerbiedigen en moet zich inzetten voor de verwerkelijking van die
rechten en vrijheden, terwijl dit alles geschiedt onder controle van de door het volk in vrije
verkiezingen gekozen volksvertegenwoordiging.
Vier fundamentele eisen rechtsstaat:
1. Wetmatigheid van bestuur
2. Rechterlijke controle
3. Evenwicht tussen de verschillende machten
4. Eerbiediging van de grondrechten
Er zijn twee uitgangspunten die de basis vormen van het bestuurlijk handelen. Deze zijn het
legaliteitsvereiste en het specialiteitsbeginsel.
Het eerste uitganspunt houdt in dat het bestuur voor vele handelingen een grondslag vereist in
een wet, en het bestuur dient te handelen conform die wet wanneer het deze handelingen
verricht.
Het tweede uitgangspunt houdt in dat het bestuur bij de uitvoering van een bepaalde
wettelijke regeling slechts die belangen mag behartigen ter bescherming waarvan de
betrokken regeling in het leven is geroepen.
2.2 Twee uitganspunten
Het legaliteitsvereiste
Veel bestuursbevoegdheden berusten op de wet. Dat moet in een democratische rechtsstaat
ook zo zijn. Het verbod of gebod mag wel in een lagere regeling staan, maar moet uiteindelijk
wel een grondslag hebben in een wet in formele zin.
Het legaliteitsbeginsel heeft een andere betekenis in het strafrecht. In strafrechtelijke context
betekent het dat geen feit strafbaar is dan uit kracht van een voorafgaande wettelijke
strafbepaling. Het is hier een vorm van rechtszekerheid.
In bestuursrechtelijke context ligt het accent op de voor een bevoegdheid van een
bestuursorgaan benodigde wettelijke grondslag. In kern houdt dit in dat de burger zich aan de
wet moet houden en dat de overheid moet optreden gebaseerd op een bevoegdheidsgrondslag.
Wetgeving voor bestuur vindt zijn grondslag in het legaliteitsvereiste.
Een combinatie van het legaliteitsvereiste in strafrechtelijke en bestuursrechtelijke zin is de
bestuurlijke sanctie.
Bestuursorganen moeten de hen gegeven bevoegdheden vervolgens uiteraard conform de
daarvoor geldende wettelijke regels en rechtsbeginselen uitoefenen. In een rechtsstaat hoeft
niemand een inbreuk op rechten en vrijheden te aanvaarden zonder dat degene die de inbreuk
veroorzaakt dat mag. Juridischer gezegd: zonder dat degene die de inbreuk veroorzaakt,
daarvoor een geldige titel heeft.
Bij een subsidie met verplichtingen is sprake van een mengeling van begunstigend en
belastend optreden. Sommigen menen dat bedoelde verplichtingen weliswaar ingrijpen in
rechten of vrijheden, maar dat mensen hiermee instemmen door het aanvaarden van de
subsidie. Anderen leggen de nadruk op het feit dat vele instellingen niet zonder subsidies
kunnen functioneren en de maatschappelijke werkelijkheid meebrengt dat hier wel degelijk
van een echte inbreuk moet worden gesproken.
Specialiteitsbeginsel
Pagina 4 van 47
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chareese. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
