Dementie
SCHEMA 2A
Etiologische factor: pathofysiologische en behandeling
De hersenen vormen samen met het ruggenmerg het centrale zenuwstelsel. Ze liggen in een schedel en zijn
Normale bouw
opgebouwd uit zenuwcellen: neuronen. Via een opening in de schedel staan de hersenen in verbinding met het
en
ruggenmerg. De hersenen bestaan uit 3 delen:
functie van het
- Grote hersenen: vormen het gebied van gedachten, gevoelens, bewuste functies en geheugen. Ook de
aangedane
orgaan, aan- en bijsturing van complexe bewegingen start in de grote hersenen.
lichaamsdeel of - Hersenstam: ligt tussen het ruggenmerg en de grote hersenen. Bestaat voornamelijk uit banen die de
stelsel hersendelen met elkaar verbinden. Vanuit de hersenstam ontspringen hersenzenuwen, die zorgen voor
de sensorische en motorische functies van het hoofd en hals. Verder bevat de hersenstam groepjes
zenuwcellen die bepalend zijn voor de controle van lichaamsfuncties.
- Kleine hersenen: zijn verantwoordelijk voor de coördinatie van de spieren en beïnvloeden emotionele
en mentale processen.
De hersenen zijn opgebouwd uit hersencellen. Zij bestaan uit verschillende gebieden met ieder een eigen
functie. De hersenen hebben bloed nodig voor aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen: hart halsslagaders
hersenslagaders vertakken steeds verder via haarvaten wordt zuurstof afgegeven aan het
hersenweefsel.
Frontaalkwab: voorste gedeelte van de hersenen. Verantwoordelijk voor zelfbewustzijn en cognitieve,
emotionele en motivationele processen (plannen, doelgericht handelen.
Motorische schors en diepe hersenkernen: belangrijk voor beweging.
Temporaalkwab: ligt achter de oren. Taalbegrip, gehoorvermogen, geheugen, gedrag, concentratie, visuele
perceptie, categoriseren van voorwerpen, geur- en smaakherkenning.
Pariëtaal kwab- en occipitaalkwab: achterste delen hersenen. Betrokken bij zintuiglijke en cognitieve functies
dus voor de dagelijkse bezigheden.
Hippocampus: geheugendeel van temporaalkwab, hier zijn recente gebeurtenissen opgeslagen.
Oorzaak van de - Ziekte van Alzheimer (meest voorkomend)
ziekte (aard - Vasculaire dementie (meest voorkomend)
van oorzaak?) - Lewy body-dementie
- Parkinson-dementie
- Frontotemporale dementie
- Zeldzame oorzaken
Eerste klachten/symptomen:
Omschrijving - Geheugenklachten
van symptomen - Sociale isolatie/problematiek
en - Somberheid, angst, agitatie
verschijnselen - Gedragsstoornissen: achterdocht, apathie, ontremming
van de ziekte, - Gewichtsverlies
stoornis of - Loopstoornissen (en hierbij: vaker vallen)
handicap - Frequente consulten met onverklaarde klachten
Vasculaire dementie:
- Neurologische afwijkingen bij lichamelijk onderzoek en CT/MRI
- Focale neurologische verschijnselen
- Ontstaan binnen 3 maanden na CVA of plots begin (abrupte verslechtering cognitieve functies)
- Frontaalkwab: langzamer in denken, problemen met plannen en nemen van initiatief. Overzicht
kwijtraken en minder controle over gevoel, anders reageren.
- Motorische schors en diepe hersenkernen: verlamming, verminderd bewegen, stijfheid armen en benen
en manier van lopen verandert.
- Temporaalkwab: slechter functionerend geheugen.
- Linkerhersenhelft: problemen met taal of vinden juiste woorden, niet altijd begrijpen wat er gezegd
wordt.
- Pariëtaal kwab: gewone dagelijkse bezigheden moeilijker.
, Dementie met lewy bodies:
- Hersenstam vaak een van de eerste gebieden: hersencellen die dopamine maken gaan verloren. Tekort
aan dopamine zorgt voor verschijnselen die bij Parkinson voorkomen: stijfheid van romp en ledematen,
trager bewegen, gezichtsuitdrukking vlakker, stem zachter.
- Autonome zenuwstelsel: hartslag langzamer, spijsvertering trager verstopping. Controle over blaas
vermindert ongewenst urineverlies. Lichaam moeite met bloeddruk op peil houden, bijv. bij snel
opstaan.
- Mensen kunnen goed functioneren om vervolgens weer in de war te zijn.
- Slaapstoornissen dromen levendig en onrustig. Hallucinaties.
- Frontaalkwab: problemen met plannen maken en nemen van initiatief. Overzicht verliezen.
- Hippocampus: vergeetachtigheid, gaat hierbij om kortetermijngeheugen.
- Pariëtaal- en occipitaalkwab: problemen met ruimtelijk inzicht, verliezen van overzicht en minder
richtingsgevoel.
Alzheimer:
- Geen cerebrovasculaire schade/geen andere neurodegeneratieve aandoening.
- Een van eerste gebieden vaak hippocampus: vergeetachtigheid, gaat hierbij om kortetermijngeheugen.
Geheugenstoornissen op de voorgrond.
- Temporaalkwab: begrijpt niet meer wat er gezegd wordt. Herkennen van mensen die je dagelijks ziet
wordt moeilijker.
- Frontaalkwab: problemen met plannen en initiatief nemen. Overzicht verliezen. Minder controle over
gevoel.
- Taal gedeelte naar achter bij frontaalkwab: problemen met vinden van juiste woorden.
- Parietaalkwab: problemen met dagelijkse bezigheden.
Frontotemporale dementie:
- Frontaalkwab: problemen met nemen van initiatief, kan overkomen alsof je niet geïnteresseerd bent=
apathie. Controlefunctie verminderd= ontremming, je hebt je niet in de hand: meer en sneller eten, meer
snoepen, onverantwoorde aankopen. Ongepaste opmerkingen of grapjes. Door ontremming van
emoties ben je emoties niet meer de baas.
Minder flexibel: vaste dagindeling nodig en moeite met onverwachte gebeurtenissen, alternatieve
oplossingen bedenken moeilijker. Abstract denken moeilijker. Moeite met emoties van anderen
inschatten.
Overzichtsproblemen.
- Aansturing taal naar achter in frontaal en temporaalkwab: problemen met vinden van juiste woorden.
Begrijpt niet altijd wat er gezegd wordt. Mensen uit omgeving niet herkennen.
- Hippocampus: vergeetachtigheid. Gaat om kortetermijngeheugen.
- Ziekte van Alzheimer (meest voorkomend): ontstaat doordat een eiwit zich op kan hopen in de
Verklaring van
zenuwcellen. Amyloideiwit gaat klonteren buiten de hersencel vormt plaques. Tau eiwit vormt kluwen
de
in de cel= tangles. Door deze 2 eiwitten gaan hersencellen kapot aantal werkzame hersencellen
verschijnselen
neemt af, hierdoor gaan functies verloren.
van
- Vasculaire dementie (meest voorkomend): hierbij gaat er iets mis met de bloedvoorziening van de
de ziekte,
hersenen:
stoornis of
Vernauwing halsslagaders onvoldoende bloedtoevoer
handicap
Vernauwing of afsluiting hersensslagaders herseninfarct
Wand hersenslagaders scheurt hersenbloeding
Vernauwing haarvaten kleine infarctjes en beschadiging van witte stof van de hersenen
- Lewy body-dementie: hierbij gaat er iets mis met een bepaald eiwit in de hersencellen. Eiwit gaat
klonteren, worden door de cel ingekapseld en vormen lewy lichaampjes hersencellen gaan kapot.
Door het verlies van hersencellen gaan functies verloren. Verspreid over de hersenen worden
hersencellen aangetast.
- Parkinson-dementie: tekort aan het eiwit dopamine.
- Frontotemporale dementie: hierbij gaat er iets mis met bepaalde eiwitten in hersencellen. Hersencellen
in frontaal- en temporaalkwab gaan kapot aantal werkzame hersencellen neemt af functies
verloren. Sommige hersengebieden zijn verder naar achter gelegen, functies die daar vandaan komen
zijn vaak nog intact.
De diagnose begint meestal met het ‘niet-pluis gevoel’.
Welke
Als het volgende aanwezig is, dan is er sprake van de diagnose dementie.
onderzoeken
- Geobjectiveerde cognitieve stoornissen= m.b.v. aanvullend onderzoek vaststellen of er inderdaad
zijn
